Morgunblaðið - 18.11.1997, Qupperneq 59

MORGUNBLAÐIÐ
ÞRIÐJUDAGUR 18. NÓVEMBER 1997 59
BRÉF TIL BLAÐSINS
Er ekki bannað
að drepa?
Frá Rebekku Guðleifsdóttur:
JÆJA, nú get ég ekki lengur á
mér setið. Það er eitt alvarlegt
vandamál í okkar samfélagi sem,
þrátt fyrir varfærnislegar tilraunir
ýmissa aðila, virðist ekki ætla að
hverfa neitt á næstunni. Þetta er
fyrirbæri sem flestum ætti að vera
vel kunnugt. Ég er tala um óbein-
ar reykingar.
Ég ætla mér ekki að fara að
tíunda alla þá ókosti og þær hætt-
ur sem sígarettur hafa í för með
sér fyrir reykingamennina sjálfa.
Þeir vita það allir sem einn að með
því að soga þetta eitur ofan í sig
eru þeir hægt og bítandi að leggja
heilsu sína og síðar meir útlit sitt
í rúst. Mér er nokkuð sama um
þá, þeir hljóta að vilja þetta sjálfir
úr því þeir tíma að eyða um
100.000 kr. árlega í þetta sport.
Aftur á móti hef ég engan áhuga
á því að deila þessu áhugamáli
með þeim. Reykingamenn eru sí-
fellt að tönnlast á sínu valfrelsi,
sínum rétti til að eitra fyrir sjálfum
sér. En hvað með hina, sem vilja
getað andað að sér hreinu, eða
a.m.k. reyklausu lofti hvar og hve-
nær sem er? Eiga þeir að ganga
um í sérhönnuðum plastkúlum með
eigin loftræstikerfi svo hinir geti
haldið áfram að njóta þeirra „sjálf-
sögðu réttinda“ að fá að menga
umhverfið fyrir sér og sínum? Ég
held aldeilis ekki! Reykingamenn
eru minnihlutahópur, ennþá
a.m.k., og þar af leiðandi er ekki
nema sjálfsagt að krefjast þess að
þeir taki tillit til hinna, sérstaklega
ef höfð eru í huga þau sterku rök
sem reyklausir geta notað máli
sínu til stuðnings.
I fyrsta lagi er löngu búið að
sanna að reykingar beinlínis drepa.
En styttra er síðan menn fóru að
átta sig á því að óbeinar reykingar
gera það líka. Að meðaltali einn
Islendingu^ deyr í viku hverri af
annarra manna reykingum, og sú
tala er eflaust mun hærri í ná-
grannalöndunum. Þetta finnst mér
mjög óhugnanleg staðreynd.
í öðru lagi fara peningar skatt-
borgara meðal annars í það að
borga sjúkrahúskostnað fyrir reyk-
ingamenn sem eru orðnir heilsu-
lausir af því að stunda sína iðju.
Síðast en ekki síst er í raun
bannað með lögum að reykja í
kringum þá sem reykja ekki. Jú,
það stendur víst einhvers staðar í
íslenskum lögum, reyndar ekki
orðrétt: Hver og einn má gera það
sem hann vill svo lengi sem það
veldur öðrum ekki óþægindum. Ég
lýg ekki þegar ég segi að reyking-
ar valda mér verulegum óþægind-
um. Þetta er því hreint og klárt
mannréttindabrot!
Nú áttu að ganga í gildi 1. nóv-
ember lög um það að öllum veit-
ingastöðum yrði skylt að hafa
reyklaus svæði fyrir þá sem kjósa
hreint loft. Það voru áður fjölmarg-
ir veitingastaðir með svona svæði,
eða réttara sagt reyklaus borð í
flestum tilfellum, og hvaða gagn
er að því? Nákvæmlega ekki neitt!
Þetta samsvarar því að hafa svæði
í sundlaugum þar sem má pissa!
Nokkur fáránleg dæmi eru að hafa
reyklaust öðrum megin við mjóan
gang og allir reykja hinum megin
eða sú snjalla lausn hjá kjúklinga-
stað í Hafnarfirði að hafa reyklaus
nokkur borð í miðjunni og reykt
hringinn í kring! Svona hugsun
dugir skammt! Það er alltaf jafn
gaman að fara út að borða, panta
sér einhvern dýran og flottan mat
og finna svo ekki lykt af honum
fyrir reykskýi sem hangir yfir
borðinu.
í Bandaríkjunum eru reglur
miklu strangari, þar er einfaldlega
bannað að reykja í öllum opinber-
um byggingum, þar á meðal veit-
ingastöðum. Þar virðast menn vera
búnir að átta sig á því að reyking-
ar eru ekki sjálfsögð réttindi fólks
vegna þess að þær skaða aðra.
Þetta er bara bölvaður ósiður og
ekkert annað!
En af hverju er þetta þá ekki
bannað? Skýringin er einföld: Ríkið
hefur heilmiklar tekjur af sígar-
ettusölu, svo og áfengissölu, og
vill fyrir enga muni missa þessar
tekjur sem fara örugglega að ein-
hveiju leyti í að borga sjúkrahús-
kostnað reykingamanna. Að því
sögðu virðist leiðin út úr þessum
vítahring frekar einföld, en eins
og allir vita eru hlutirnir aldrei
einfaldir. Þar af leiðandi fá reyk-
ingamenn sjálfsagt að halda áfram
sínu dauðatafli um ókomna fram-
tíð. Eina lausnin er að hinir reyk-
lausu fari að láta í sér heyra og
krefjast réttar síns í stað þess að
láta vaða svona yfir sig!
REBEKKA GUÐLEIFSDÓTTIR,
nemandi í Flensborgarskóla.
Akraborg - sjálf-
sagður valkostur
Frá Kristni Björnssyni:
MÉR þykir leitt að heyra að Akra-
borg hætti siglingum milli Reykja-
víkur og Akraness næsta sumar.
Þetta er mjög fögur og þægileg
siglingaleið og nánast eina tæki-
færi til stuttrar sjóferðar fyrir
flesta íbúa höfuðborgarsvæðisins.
Á sumrin hef ég oft veitt því at-
hygli að mjög margir farþeganna
eru erlendir, svo þetta er æskilegur
valkostur vegna ferðaþjónustu.
Er það ekki eðlileg og sjálfsögð
samkeppni að halda áfram siglingum
á þessari leið? Er alveg víst að það
geti ekki borið sig? Sjálfsagt yrði
þó að fækka ferðum þegar Hval-
fjarðargöng koma, t.d. í tvær ferðir
á dag, aðra að morgni, hina síðdeg-
is. Þetta yrði varla hættulegt fyrir
rekstur jarðganganna því aðeins lít-
ill hluti ferðamanna hefur farið með
Akraborg, en margfalt fleiri ekið
fyrir Hvalfjörð og munu þeir þá velja
göng frekar en feiju.
Er það ekki andstætt samkeppn-
islögum að banna þarna eða hindra
samkeppni?
Hvað segir samkeppnisstofnun
eða samkeppnisráð um þetta?
KRISTINN BJÖRNSSON,
Espigerði 4, Reykjavík.

flvá'

Tilboð 20% afsláttur
Verð frá kr. 2.450.
Sníðum þær í giuggann þinn.
JÖL Z-BRAUTIR OG GLUGGATJÖLD,
FAXAFENI 14, SÍMI 533 5333.
Rányrkjuflotann út
fyrir 50 mílur
Frá Guðvarði Jónssyni:
ÞAÐ er löngu orðið tímabært að
setja þak á stærð útgerðarfyrirtækja
og reyndar allra fyrirtækja. Hvort
sú tillaga sem nú er til umfjöllunar
á Alþingi feli í sér rétta hlutfallið
er ekki ljóst á þessu stigi tillögunnar.
Væri tillagan samþykkt óbreytt,
virðist hún styrkja stöðu sterkra
aðila, og þeir stærstu gætu jafnvel
aukið aflaheimild sína um allt að
60%. Mun þó flestum fínnast þeir
hafa nóg nú þegar, þó þeir ykju
ekki aflaheimild sína í þorski um
meir en helming. Þá gæti líka svo
farið að um 10 aðilar réðu yfir öllum
þorskaflanum.
Ryksugu-rányrkjuflotann þarf að
reka, minnst 50 mílur út í fískveiði-
lögsöguna. Gefa smærri útgerðar-
stöðum tækifæri á því að byggja
upp veiðiflota sem hentar ijárhag
og atvinnulífí sveitarfélagsins. Það
myndi líka hafa í för með sér að
meira yrði um krókaveiði, sem er
virkari stofnvernd en aðrar ráðstaf-
anir og algjör friðun á botninum.
Sem rányrkjutogaramir eru búnir
að plægja einum of lengi.
Byggðastefna verður að byggjast
á því að hin smáu samfélög úti á
landi geti byggt upp atvinnustefnu
á forsendum viðkomandi samfélags
en þurfí ekki vegna aðgerða ríkis-
valds, að leggja út í fjárfestingu er
veldur ijármagnskostnaði, sem sam-
félagið ræður ekki við. Svo þegar
allt er komið á hausinn þá koma
greifarnir og fleyta ijómann, ríkis-
valdið tekur skuldirnar og sendir
byggðarlaginu ölmusu dúsu.
Greiða þrefalt hærri laun
Alltaf er verið að tala um hversu
erfið staða sjávarútvegsfyrirtækja
sé og landvinnslan sífellt að biðja
starfsfólk að gefa sér af laununum,
til þess að bjarga rekstrinum. Samt
geta fyrirtæki sem byggja afkomu
sína á sömu auðlind, eins og ÍS og
SH, keypt fyrirtæki erlendis fyrir
milljarða, hælt sér af ljölda starfa
sem skapast í þessum löndum, og
kvarta ekki undan því að greiða
þrefalt hærri laun þar en hér.
Grandi hf. var heldur ekki í nein-
um vanda með það að fínna góða
íjárfúlgu fyrir neðan núllið, til þess
að stofna milljarða fyrirtæki erlend-
is og lýsa yfir ánægju með fjölgun
atvinnutækifæra þar.
Það er dálítið skrítin hagfræði
að íslensk fyrirtæki skuli sækja svo
mjög í að stofna fyrirtæki erlendis
þar sem launakostnaður er miklu
hærri en hér. Segja svo erlendum
ijárfestum að aðalkosturinn við að
stofna til atvinnureksturs hér á
landi, sé lág laun og niðurgreitt
rafmagn á kostnað heimilanna.
Hvað skyldu atvinnurekendur
hafa flutt mikið fjármagn úr landi
það sem af er árinu?
GUÐVARÐURJÓNSSON,
Hamrabergi 5, Reykjavík.
Staða kvenna í sveitarstj órnum
Frá Sigrúnu Stefánsdóttur:
HUGMYNDIN að þessari grein
kviknaði við lesningu á fundargerð-
um Bæjarstjómar Akureyrar. Það
kom spánskt fyrir
sjónir hvað skipan
í nefndir og ráð á
vegum bæjarins
er misjöfn milli
kynja, Áugljóst er
að þörf er á úrbót-
um. Málefni bæj-
arins skipta konur
jafn miklu máli og
karla. Konur ættu
því ekki að sýna
bæjarmálefnum
minni áhuga en
karlar gera. Það
þyrfti að ýta rækilega við konum, svo
þær vöknuðu til vitundar um málefni
bæjarins og mikilvægi þess að sjón-
armið kvenna fengju að njóta sín við
stjórnun bæjarfélagsins.
Staða kynjanna jöfn 2026
í skýrslu sem ber heitið „Konur
í Sveitarstjórnum 1994 til 1998“
gefin út af Skrifstofu jafnréttismála
og unnin af Lindu H. Blöndal, er
margt athyglisvert að finna. Þar
kemur m.a. fram að á árunum
1990-1994 fjölgaði konum í sveit-
arstjórnum um 3%. Verði fjölgunin
sambærileg í komandi kosningum
og eins í framtíðinni, verður staða
kynjanna nokkurnveginn jöfn árið
2026. Eru konur innan stjórnmála-
flokka á íslandi sáttar við að bíða
svo lengi? í skýrslunni er áberandi
hvað hlutskipti kvenna í hrepps-
nefndum er lélegt. Þar eiga eftir
koma kauptúnin, en staða kvenna
er skást í bæjarfélögunum. Þó er
langt í land að hlutur kvenna í bæjar-
stjórnum sé viðunandi. Eftir kosn-
ingarnar 1994, eru 32 sveitarstjórn-
ir alls án kvenna, eða 19,4% og þar
af eru tvær meðal kaupstaða, þ.e.
Eskifjarðar og Ölfushrepps. Konur
á þessum stöðum þurfa að bretta
upp ermarnar og gera eitthvað í
málunum.
Á öllu landinu, þ.e.a.s. í 30 kaup-
stöðum, er engin kona bæjarstjóri.
Eini borgarstjórinn á landinu er kona
og vonandi verður einnig svo eftir
næstu kosningar. í skýrslunni kemur
fram að sameiginlegt framboð með
Kvennalistanum, færir sveitarstjórn-
ir nær því að ná réttu hlutfalli á
milli kynjanna.
Prófkjör Sjálfstæðisflokksins
Nú nýverið var prófkjör hjá Sjálf-
stæðisflokknum í Reykjavík. Þegar
greinarhöfundur heyrði niðurstöður
prófkjörsins, fylltist mælirinn. Ein-
ungis voru tvær konur í átta efstu
sætunum.
Það er langt frá því að svona
framgangur styrki stöðu kvenna í
sveitarstjórnum og vonandi ber
Sjálfstæðisflokkurinn gæfu til að
koma í veg fyrir fleiri svona hneyksli
vegna komandi sveitarstjórnakosn-
inga. Sjálfstæðisflokkurinn er flokk-
ur sem kallar sig flokk allra stétta,
líklega væri réttara að kalla hann
flokk karla í öllum stéttum. Konur
innan Sjálfstæðisflokksins verða að
standa saman og styðja hver aðra
ef þær ætla að ná að rétta hlut sinn
í þessu karlaveldi. í Sjálfstæðis-
flokknum er fjöldi vel gefinna og
frambærilegra kvenna sem eiga fullt
erindi í bæjar- og borgarstjórnir
þessa lands og það er móðgun við
konur í þessum stærsta flokki lands-
ins að gengið sé framhjá þeim með
slíkum hætti.
Sjálfstæðar konur
Mikið hefur verið rætt um að
Kvennalistinn sé tímaskekkja, tími
hans sé liðinn og jafnrétti að nást.
Þessar raddir hafa verið mjög áber-
andi í viðtölum við sjálfstæðar kon-
ur sem er hópur ungra kvenna inn-
an Sjálfstæðisflokksins. Fram-
ganga flokks þeirra hefur þó sýnt
það og sannað að enn er full þörf
á að Kvennalistinn haldi velli. Þrátt
fyrir hin fögru loforð Sjálfstæðis-
flokksins eiga konur ekki upp á
pallborðið þar.
Konur allra flokka
Nú í komandi bæjar- og sveitar-
stjórnarkosningum ættu allar konur
hvar í flokki sem þær standa að
auka hlut sinn. Ekki eingöngu í
nefndum og ráðum, heldur líka á
framboðslistum. Það er þjóðfélaginu
öllu til heilla að bæði kynin komi
þar að.
SIGRÚN STEFÁNSDÓTTIR
starfar með Kvennalistanum á
Norðurlandi eystra.
Tæknimaður
Tölvudeild Búnaðarbankans leitar að tæknimanni. Viðkomandi skal annast uppsetningar
á vélbúnaði og hugbúnaði fyrir nettengdar útstöðvar, annast daglegan rekstur þeirra og
veita notendum aðstoð. Góð þekking á netkerfum, Windows 95/NT, samskiptamálum
o.þ.h. nauðsynleg. Viðkomandi þarf að geta hafið störf sem fyrst.
Oll útibú bankans eru nettengd og er umhverfið Windows 95/NT, Exchange, Office o.fl.
Um áhugaverð og krefjandi störf er að ræða og verður boðið upp á námskeið og þjálfun.
Upplýsingar veitir lngi Öm Geirsson, tölvudeild Búnaðarbanka íslands (ingi@bi.is).
Farið verður með umsóknir sem trúnaðarmál.
Hafir þú áhuga á skemmtilegu starfi sendu þá skriflega umsókn með upplýsingum um
nám og fyrri störf til starfsmannahalds, aðalbanka, Austurstræi 5, Reykjavík.
BÚNAÐARBANKINN
Traustur banki