Morgunblaðið - 02.04.1998, Síða 32

32' FIMMTUDAGUR 2. APRÍL 1998
LISTIR
MORGUNBLAÐIÐ
Ný skóla-
stefna
Markmið „listkennslu“
Sjónmenntavettvangur
Um það verður ekki deilt, að skilgreina
þarf gaumgæfilega markmið for- og
grunnnáms sem miðar að undirstöðu-
þekkingu í þeim fræðum sem skara, list-
------------------------------------
kennslu, (myndmennt) segir Bragi As-
geirsson. Helst á eins einfaldan og skil-
virkan hátt og unnt er, skapa þeim
sterka burðargrind.
Morgunblaðið/Arni Sæberg
JÓHANNA Þ. Ingimarsdóttir, myndlistarkennari (önnur frá hægri), með nemendum
við fullbúið listaverk, sem unnið er úr pappír.
EG HEF litið í skýrslur for-
vinnuhópa á námssviði
upplýsinga og tækni-
mennta og list- og verk-
greina, og þar sem opinberlega hef-
ur verið óskað eftir umræðu um
þessi mál fysir mig að leggja orð í
belg.
Hér er meðai annars á ferð um-
fjöllun um markmið og innihald
„listakennslu, rökstuðningur um
þörf og tilgang markaðra náms-
sviða, tillögur um lokamarkmið
námsgreina á grunnskóla- og íram-
haldskólastigi, og er liður í mótun
nýrrar menntastefnu.
Um það verður ekki deilt, að skil-
greina þarf gaumgæfílega markmið
for- og grunnnáms sem miðar að
undirstöðuþekkingu í þessum fræð-
um i aðalnámskrá. Helst á eins ein-
faldan og skilvirkan hátt og unnt er,
skapa þeim sterka burðargrind.
Skiptir þá miklu, að um raunhæfa
yfirsýn og borðleggjandi staðreynd-
ir sé að ræða, þannig að innan hand-
ar sé að framkvæma ályktanir for-
vinnuhópanna og helst hafa svig-
rúm til að gera betur. Síður sé verið
að reisa nemendum, kennurum og
ráðuneytinu hurðarás um öxl með
marklausri, óframkvæmanlegri ósk-
hyggju og tillöguvaðli reglugerða-
fíkla. Námskrámar þrengi hvorki
að nemendum, kennurum né frjálsri
sköpunargleði, í þá veru að námið
verði hreint skyldustagl, hemill á
ímyndunaraflið.
Mun ég að sjálfsögðu einungis
halda mig við afmarkað þekkingar-
svið mitt, myndmennt og myndlist-
arkennslu.
Allur er lesturinn um markmið
listkennslu hinn fróðlegasti og er
talinn upp fjöldi gamalkunnra stað-
reynda sem öllum ættu að vera ljós-
ar en láðst hefur að jarðtengja ís-
lenzku menntakerfi. Vett-
vangskönnun og skilgreining allra
þátta skapandi atriða eru veigamikil
stefnumörk, en sá háttur að gera
það á þann veg að svo er sem mönn-
um hafí ekki verið kunnugt um þau
áður er tiltölulega nýtt fyrirbæri
sem hófst um 1970, og hleður
stöðugt á sig. Lagði þó Platon
áherslu á mikilvægi listar í uppeldi
íyrir meira en 2300 árum, taldi hana
grunnþátt allrar menntunar. Þá er
það einnig nýtt, að menn telja sig
geta leyst vandamálin á skrifstof-
um, ekki síst með tölvum og funda-
höldum, sem áður var gert með
blóði, tárum og svita í kennslustof-
um ásamt beinum rökræðum við
nemendur.
Öll útlend gögn sem lögð eru
fram í slíkri forvinnu eru að sjálf-
sögðu góð og gild, hinu má þó ekki
gleyma, sem er sérstaða okkar Is-
lendinga, hún mun þó minnka á tím-
um margmiðlunar. A annan veg
mun lega landsins verða sú sama og
ákveðin tilhneiging jaðarþjóðfélaga
til einangrunar og alhæfingar áfram
við lýði, komi ekki til sveigjanlegri
og þróaðri hugsunarháttur.
Það sem allar stærri þjóðir Evr-
ópu eiga og hafa átt um aldir hefur
ekki enn náð hingað nema að tak-
mörkuðu leyti, sem er sjónmennta-
fræðsla á akademískum grunni sem
til skamms tíma byggðist öðru
fremur á skynrænum þroska. Það
er stærri glompa á íslenzku
menntakerfí en margur hyggur,
einnig að við höfum ekki sinnt list-
iðnaði, almennri hönnun og iðn-
hönnun nema að mjög takmörkuðu
leyti. Iðnhönnun er ekki einu sinni
viðurkennd til námslána, en það
mun hins vegar hársnyrting! Er
auðvelt að færa rök að því að þessi
vanræksla hefur orsakað öfugþróun
og að þjóðarbúið verður af tugmillj-
ónum þó frekar milljörðum í erlend-
um gjaldeyri á ári hverju. Einfald-
lega eru íslendingar það vel af guði
gerðir, að þeir teljast engir eftirbát-
ar norræna þjóða á þessum sviðum,
nema að síður sé, en þær flytja út
hugvit í þessum greinum í stórum
stfl. Skilningur menntakerfísins á
vægi hand- og sjónmennta hefur
þannig lengstum verið afar tak-
markaður, einnegin hinir dýpri
þættir myndræns þroska sem aldrei
hefur komið betur fram en á næst-
liðnum árum. Þetta hafa vel mennt-
aðir einstaklingar rekið sig á um
áratugaskeið er þeir snúa heim eftir
langt og strangt listnám erlendis,
og eins og svífa í lausu lofti.
Kem að þessum staðreyndum í
framhjáhlaupi til nánari skilnings,
en hef lengi reynt að vekja athygli á
þeim í skrifum mínum, og sú er
bjargfóst trúa mín að þetta sé
ástæða yfirgengilegrar fáfræði al-
mennings og ungs fólks á sjón-
menntum sem svo neyðarlega kem-
ur fram í spumingaþáttum. Skarp-
greind ungmenni vita jafnvel minna
um stórmeistara listsögunnar en
fjarlægar reikistjörnur í himin-
hvolfinu og eru hér langt, langt á
eftir jafnöldrum sínum á sama
menntasviði í útlandinu.
Eina undantekningu veit ég frá
reglunni, nemendur Handíða- og
myndlistaskólans á áram áður, er
hann var sjálfstæð menntastofnun.
Komu margir lærimeisturam sínum
ytra á óvart með meiri yfirsýn, for-
vitni og opnari huga á listir almennt
en skólafélagar þeirra. Að því leyti
var skólinn einstakur, en er það því
miður ekki lengur og nemendur
hans fátíðari gestir á sýningum í
höfuðborginni en áður gerðist.
Ljúka jafnvel forrituðum meistara-
gráðum í listaskólum stórborga án
þess að hafa litið inn á listasöfn
þeirra eða hafa yfirsýn yfir það sem
raunveralega er að gerast í þeim!
Sagt er að listnemar víða að sem
era á hægri bakka Signu viti ekki
hvað er að gerast á þeim vinstri eða
öfugt og það sem verra er hafa ekki
áhuga á því. Nýskólastefnan ytra,
sem samkvæmt fréttum er að
drukkna í skrifræði, skilgreiningum
og útlistunum, hefur átt drjúgan
þátt í að skapa þetta ástand og er
þá spurn hvort við eigum að fiska
eftir enn frekari fáfræði og ólæsi á
sjónlistir. Eða laga okkur að hér-
lendum aðstæðum og leggja metnað
og stolt í að gera íslenzk ungmenni
betur úr garði jafnöldrum þeirra
ytra. Era hér grunn- og framhalds-
skólarnir þýðinganniklir áfangar og
til þeirra þurfa að veljast gagn-
menntaðir og áhugasamir kennarar.
Svo er komið að myndlistin er
orðin að almennu kennslufagi, er
lýtur sömu lögmálum og önnur há-
skólafög, með stórauknu vægi bók-
náms, en er ekki lengur akademísk
lífsreynsla og þjálfun skynfæra og
hugsæis eins og áður tíðkaðist. Það
sem menn ráku sig snemma á í
listaskólum íyrir 250 árum, var að
þeir vora að fremja hluti sem ekki
vora áþreifanlegir og lutu allt öðr-
um lögmálum en venjuleg námsfög.
Tæknilegu hliðina var hægt að
kenna og þroska innsæi nemanda á
liti og form ásamt því að örva þá til
dáða. Hins vegar vora menn sam-
mála um, að list væri ekki mögulegt
að kenna, í öllu falli ekki sem al-
mennt fag því hún væri huglægt og
óáþreifanlegt hugtak. Síst þarf að
skilgreina lestur á bókmál en hins
vegar er það til sem nefnist sjón-
lestur, að sjá og upplifa umhverfið,
og það er gildur hlekkur í öllu raun-
hæfu myndlistarnámi.
Ætla mætti að sjónlestur og jafn-
framt sjónlistasaga samtíðarinnar
væra meginásarnir í menntun kenn-
araefna í myndlist, en svo er illu
heilli ekki. Kennaraháskóli íslands
menntar grannskólakennara, al-
mennt inntökupróf er stúdentspróf,
námið tekur þrjú ár. í almenna
kennaranáminu geta nemarnir gert
upp á milli valgreina og fá þá rýmri
tíma til að stunda þær en almennar
námsgreinar. Gert er ráð fyrir að
nám í þessum valgreinum nemi ein-
um þriðja af kennaranáminu eða
einu námsári. Er ýmislegt athugun-
arvert í tengslum við handmennta-
greinamar. Nemar Kennaraháskól-
ans eru flestir með almennt stúd-
entspróf þegar þeir stíga inn fyrir
þröskuld hans. Stúdentsprófið
byggist aðallega á bóklegum grein-
um, alls ekki á mynd- og hand-
menntagreinum. Era langflestir
einungis með grunnskólapróf í þeim
efnum þegar þeir hefja kennaranám
á háskólastigi og eftir það sem svar-
Útilífspakki 2
Wynnster 2ja manna tjald 9.900,-
Wynnster svefnpoki Elite Sl. 1 4.880,-
Wynnster 55 lítra bakpoki 6.890,-
Einangrunardýna 790,-
Samtals 22.465,-
Fermingartilboð 19.990,-
BUÐgjS.U^S.ptr’
|opp
skíöa- 09 brettapakkar
Fermingartilboð
Skíðapakkar fyrir unglinga frá: 16.900,- stgr.
Fermingartilboð
Brettapakkar 136: 29.900,- stgr.
Brettapakkar 142-147:32.900,- stgr.
UTILIF
MuniA eftir
Fríkortinu!!
GLÆSIBÆ • S: 581 2922
Wynnster svefnpoki Elite Sl. 1 4.880,-
Wynnster 45 lítra bakpoki 5.190, -
Einangrunardýna 790,-
Samtals 10.865,-
Fermingartilboð 9.780,-