Morgunblaðið - 26.04.1998, Blaðsíða 42

42 SUNNUDAGUR 26. APRÍL 1998
S
MINNINGAR
MORGUNBLAÐIÐ
SVALA ÞÓRISDÓTTIR
SALMAN
» JL Svala Þórisdótt-
I ir listmálari
fæddist í Reykjavík
28. júlí 1945. Hún
lést í Washington
D.C. 28. mars síðast-
liðinn. Minningarat-
höfn um Svölu fór
fram í Neskirkju 21.
apríl.
í sjónvarpsfréttum
sunnudagskvöldið 29.
^mars síðastliðinn var
brugðið upp stuttri
lýsingu á vorkomu í
Washington og New York. Sýnd
var svipmynd þaðan af kvenlistmál-
ara að störfum. Mér varð hugsað til
Svölu og þreks hennar gagnvart
krabbameininu sem hafði sótt að
henni af svo mikilli hörku. Líkt og í
viðureign vors og vetrar er oft lengi
mjótt á mununum um hvorum veiti
betur. Eg hafði verið að vona að
Svölu auðnaðist að koma til Islands
með vorinu. Frekari kynning á
verkum hennar hér á landi hefur
einnig verið mér ofarlega í huga.
Skammri stund síðar þetta sama
kvöld barst mér fregnin um lát
,hennar deginum áður.
Svölu fylgdi alltaf fersk birta og
ylur vorsins. Svo sem sólin brosir á
vorin og eykur öllum lífverum
kjark, færði hlýtt og glaðlegt yfír-
bragð Svölu okkur hinum ávallt
aukinn kraft. Eftir vináttu allt frá
barnsaldri, sem aldrei bar hinn
minnsta skugga á, þrengja fjöl-
margar myndir sér inn i hugann á
kveðjustund - allar ljúfar eins og
vorið - en einnig sterkar eins og
máttur Ijóssins og sólarhitans.
.Tvær litlar telpur að fínkemba fjör-
una í leit að fallegum kuðungum og
skeljum til að líma á öskjur og gera
úr þeim skrín, samverustundir á
heimilum hvorrar annarrar, leikir
og vinna í görðunum, ferðalög og
jöklaferðir hér áður fyrr, minning-
ar frá námsárum á Englandi eða
bara rabbi okkar.
Æskuheimili Svölu er mjög fal-
legt og listrænt og þangað var
ávallt notalegt að koma. Ber það
merki listfengis foreldra hennar
sem eru bæði látin, Þóris Baldvins-
sonar arkitekts og Borghildar
Jónsdóttur en hún lést fyrir aðeins
rúmum þremur mánuðum. Hugur
Svölu stóð snemma til myndlistar
-*og stundaði hún nám við Handíða-
og myndlistaskólann í Reykjavík í
tvo vetur. Haustið 1964 lá svo leiðin
í frekara myndlistarnám fyrst í
London í einn vetur og síðan í Ox-
ford þar sem hún stundaði nám við
Ruskin Sehool of Art og lauk þaðan
prófí árið 1968.
A námsárunum í Oxford kynntist
Svala fyrri manni sínum John Ritch
sem var bandarískur háskólanemi
þar. Eftir að Svala
lauk námi sínu í Ox-
ford dvaldist hún um
tíma í Suður-Kóreu
þar sem John gegndi
herþjónustu og fluttist
síðan með honum til
Washington DC. Eftir
skilnað þeirra bjó hún
áfram í Washington.
Seinni eiginmaður
Svölu er Melhem
Salman sem starfað
hefur við Aiþjóðabank-
ann í Washington.
Sonur þeirra, aðeins
fímmtán ára, er Daoud
eða Davíð eins og Svala var vön að
bæta við þegar hún minntist á litla
sólargeislann sinn. Þungbær er
raun þeirra feðga, fyrst að taka
þátt í langvinnum veikindum upp á
líf og dauða og síðan missir elsku-
legrar eiginkonu og móður.
Þó að Svala hafi verið búsett í
Bandaríkjunum í hartnær þrjátíu
ár og áður verið við nám í Bret-
landi, reyndi hún að koma til Is-
lands eins oft og færi gafst. Hún
reyndi að dvelja sem allra mest
með fjölskyldunni og ferðast um
landið og oft heimsótti hún líka
Hrafn bróður sinn og fjölskyldu
hans sem búsett eru í Belgíu. Eftir-
tektarvert var hversu vel henni
tókst að forðast að fá amerískan
hreim enda ásetti hún sér að leggja
sérlega vel rækt við íslenskuna.
Við, vinir og fjölskylda, kveðjum
nú yndislega og góða konu með
söknuði yfir að hafa ekki fengið að
njóta mannkosta hennar lengur.
Þrátt fyrir öra þróun læknavísind-
anna á þessu sviði megnuðu þau
ekki að gefa henni lengra líf. Vetur-
inn hafði af okkur nýtt vor í návist
Svölu. Jafnframt vitum við þó að
minning hennar lifir ávallt í lista-
verkunum sem voru henni í svo rík-
um mæli leið til að tjá tilfinningar
sínar. I list sinni hafði Svala ákaf-
lega sérstæðan og persónulegan
stíl sem ég hef alltaf talið aðals-
merki sanns listamanns. Eg þakka
samfylgdina og vináttuna og sendi
eiginmanni og syni, Beru, Hrafni
og fjölskyldum þeirra mínar dýpstu
samúðarkveðjur.
Guðrún Sigurðardóttir.
Brennið þið vitar! Lýsið hverjum landa,
sem leitar heim - og þráir höfn.
(Davíð Stefánsson)
Lengst af var Svala frænka mín
miklu eldri en ég. Eg dáðist að
henni úr fjarlægð. Hún var svo flott
manneskja. Há og grönn með sítt
hár, há kinnbein, breitt og fallegt
bros, tígulegt yfirbragð. Hún var
listmálari. Mig langaði að vera eins
og hún. Hún bjó í útlöndum og þeg-
ar hún kom til Islands sagði hún
manni ótrúlegar sögur af ótrúlegu
Birting afmælis- og
minningargreina
MORGUNBLAÐIÐ tekur afmælis- og minningargreinar til birtingar
endurgjaldslaust. Greinunum er veitt viðtaka á ritstjórn blaðsins í Kr-
inglunni 1, Reykjavík, og á skrifstofu blaðsins í Kaupvangsstræti 1,
Akureyri. Þá er enn fremur unnt að senda greinamar í símbréfi (569
1115) og í tölvupósti (minning@mbl.is) — vinsamlegast sendið grein-
ina inni í bréfinu, ekki sem viðhengi.
Um hvern látinn einstakling birtist ein uppistöðugrein af hæfílegri
lengd, en aðrar greinar um sama einstakling takmarkast við eina örk,
A-4, miðað við meðallínubil og hæfilega línulengd, - eða 2.200 slög (um
25 dálksentimetra í blaðinu). Tilvitnanir í sálma eða ljóð takmarkast
við eitt til þrjú erindi. Greinarhöfundar eru beðnir að hafa skírnarnöfn
sín en ekki stuttnefni undir greinunum.
Við birtingu afmælisgreina gildir sú regla, að aðeins eru birtar grein-
t ar um fólk sem er 70 ára og eldra. Hins vegar eru birtar afmælisfréttir
ásamt mynd í Dagbók um fólk sem er 50 ára eða eldra.
Mikil áhersla er lögð á, að handrit séu vel frá gengin, vélrituð eða
tölvusett. Sé handrit tölvusett er æskilegt, að disklingur fylgi útprent-
uninni. Það eykur öryggi í textameðferð og kemur í veg fyrir tvíverkn-
að. Auðveldust er móttaka svokallaðra ASCII-skráa sem í daglegu tali
eru nefndar DOS-textaskrár. Þá eru ritvinnslukerfín Word og
Wordperfect einnig auðveld í úrvinnslu.
fólki sem maður ákvað samt að trúa
til þess að hún héldi áfram að segja
frá með glettni í augum.
Miklu seinna hitti ég svo Svölu
frænku mína í Washington eða
Þvottaborg eins og hún nefndi
stundum borgina sem hún bjó í
lengst af. Það var árið 1982. Karla-
kórinn Fóstbræður átti að syngja í
Kennedy Center, hún ætlaði að
hlusta á þá syngja. „Við hittumst þá
hjá hausnum“ sagði Svala. Það var
stór skúlptúr af höfði Kennedy. Við
Jón Þorsteinn hittum Svölu hjá
hausnum og Svala sagðist varla
geta hætt að gráta vegna söngs
Fóstbræðra. Hún sagðist alltaf
gráta þegar hún heyrði „Brennið
þið vitar.“ Eg þekkti fleira svoleiðis
fólk.
Við hættum samt að skæla og
héldum af stað niðrí Georgetown.
Jón Þorsteinn í kjólfötunum eftir
sönginn, ég í bláum hippakjól með
hvítri blúndu og flatbotna skóm og
Svala glæsileg í þröngum hlébarða-
buxum og háhæluðum skóm! Svala
taldi okkur trú um að við myndum
ekkert skera okkur úr, enginn tæki
eftir okkur, það væru allir svo
skrítnir þarna. Fólk sneri sér samt
við og hrópaði „Where do you fancy
people come from“! Þessu hafði
Svala mjög gaman af. Þennan sól-
arhring í Washington urðum við
Svala jafnöldrur. Kynntumst upp á
nýtt. Fundum frænkur úr fornöld,.
Hlógum og grétum. Að skilnaði
færði Svala mér gjöf frá þeim Mel-
hem, Hringadrottinssögu Tolkiens
og fagurt hálsmen frá Líbanon,
mér til hamingju.
Svona minnist ég Svölu frænku
minnar með virðingu og söknuði.
Hún hefur nú, eftir erfið veikindi
síðustu fimm ára fundið höfn.
Við Jón Þorsteinn sendum Mel-
hem og Daoud, Beru, Hrafni og
fjölskyldum þeirra innilegar sam-
úðarkveðjur.
Margrét Birgisdóttir.
Það voru mikil forréttindi að
þekkja Svölu. Eg sá hana fyrst á
Islendingafagnaði í Washington
fyrir 25 árum. Það leyndi sér ekki
við fyrstu kynni, að þarna var á
ferð einstök kona, sem var ekki
bara gullfalleg, en líka bráð-
skemmtileg og vel gefin. Það var
oft eins og að lesa spennandi ævin-
týrabók að tala við hana, þvi að hún
bjó yfir botnlausu hugmyndaflugi
samtvinnað góðri írásagnargáfu.
Svala var listakona án
landamæra, eins og endurspeglað-
ist í mörgum verkum hennar. Hún
fór ekki troðnar slóðir á listabraut-
inni fremur en í ýmsu öðru, sem
hún tileinkaði sér. Það kom skýrt í
ljós í viðureign hennar við
brjóstakrabbamein á undanfórnum
árum. Þrátt fyrir að þessi sjúkdóm-
ur hafi lagst mjög þungt á hana
strax í upphafi taldi hún þetta
áhugaverða reynslu, sem hún ætl-
aði að túlka í málverkum sínum.
Stundum lýsti hún því fyrir mér
hvernig mismunandi krabba-
meinslyf verkuðu á sig, hvað varð-
aði liti og form. Svala gat nýtt sér
þessa þjáningarfullu reynslu til að
skapa stórfengleg listaverk, sem
geisluðu af gleði og trú á bjarta
framtíð.
Svala var umkringd ást og um-
hyggju sonarins Daoud og manns-
ins síns, Melhem, sem tók sér frí
frá störfum síðastliðið eitt og hálft
ár til að annast hana.
Eg og fjölskylda mín sendum
þeim feðgum og systkinum Svölu
innilegar samúðarkveðjur.
Unnur Pétursdóttir.
Af mörgu er að taka ef minnast
skal æskuvinkonu sem vert er.
Minningamar staldra við í barna-
skóla, en kynni okkar Svölu hófust
þar, við ungar að árum, nemendur í
Melaskóla og í sama bekk. Líkt og
svo mörg kynni á þeim næmu ár-
um, er barnsleg einlægni ræður
ríkjum í viðmóti og vináttu, þá var
til þeirra stofnað á þann veg að vin-
átta og kærleikur hefur staðið síðan
þá. Þessi barnaskólaár og síðan
gagnfræðaskólaár í Hagaskóla í
vinahópnum voru eins og óður til
h'fsins og gleðinnar í návist Svölu,
en í kringum hana ríkti gleði og
birta.
Við ólumst upp á Melunum, urð-
um vitni að uppbyggingunni á Hög-
unum og þangað, nánar tiltekið á
Fornhaga, flutti Svala og fjölskylda
hennar. Ævintýralandið var fjaran
við Ægisíðu, fiskihjallar og bátar,
grásleppur, pollar og krabbar og
allt lífríki fjörunnar. Stundum voru
dýrin veidd og borin heim tO sýnis
þeim sem áhuga höfðu.
Ofáir voru hjólatúrarnir um
Vesturbæinn og Skerjafjörðinn og
ef farið var út á Seltjarnarnes,
dugði ekki minna en að hafa með
sér nesti í svo langt ferðalag. Þetta
voru dýrmæt ár og ógleymanleg,
þegar Vesturbærinn var í raun
ennþá dálítil sveit, Grímstaðaholtið
að byggjast og stutt að fara út í
ósnortna náttúruna. Heimili Svölu
var okkur alltaf opið þar sem Borg-
hildur og Þórir tóku okkur af ein-
stakri hlýju og áhuga, ræddu um
áhugamál okkar og hvöttu til dáða.
Eftir að hafa lokið landsprófi og
hafið nám í Menntaskólanum í
Reykjavík ákvað Svala að snúa sér
að listnámi, en hún sýndi snemma
mikla hæfileika í þá átt. Hún fór í
Myndlista- og handíðaskóla íslands
og síðan lá leiðin til Bretlands, í
Ruskin School of Art í Oxford og
lauk hún þaðan námi 1968.
Leið hennar lá út í heim, þar sem
hún eignaðist nýja vini, en alltaf var
hún trygg sínum gömlu vinum. I
áraraðir hafa lönd og heimsálfur
skilið okkur að. Á sumrin, þegar
hún kom heim til Islands og lét vita
af sér, styrktust aftur böndin og
tíminn sem liðið hafði síðan síðast
við hittumst var eins og afmáður.
Við ræddum það stundum að vin-
átta, sem stofnað er til á þann veg í
bernsku er sérstök og erfitt að
skýra hana.
Svala var afar glæsileg og það
sem gerði hana svo einstaka var
gleðin og hlýjan sem hún bjó yfir
og endurspeglaðist í björtu, fallegu
brosi hennar, sem var engu líkt og
gat ekki látið neinn ósnortinn. Hún
hafði sérstaka sýn á hlutina og lag
á að finna spaugilegu hliðarnar á
ýmsum málefnum og henni var
fjarri að láta frá sér óvandað orð
um nokkurn mann.
Hún valdi sér erfitt lífsstarf,
stundaði það af miklum áhuga og
dugnaði og uppskar vel á því sviði,
eins og sjá má á þeim verkum, sem
eftir hana liggja.
Af einstöku æðruleysi og dugn-
aði hefur hún háð baráttu við illvíg-
an sjúkdóm í nær fímm ár. Bar-
áttuvilji hennar var mikill, þrek og
bjartsýni ráðandi, eins og sjá má af
nýlegum málverkum hennar og var
það afar mikill styrkur fyrir þá
sem voru henni nærri. Það var
henni mikilvægt að koma heim síð-
asta sumar og vera með móður
sinni, sem þá var einnig orðin al-
varlega veik.
Þegar ég nú kveð bernskuvin-
konu vil ég þakka henni alla þá
tryggð og vináttu sem hún alla tíð
sýndi mér og fjölskyldu minni.
Fjölskyldu Svölu, Melhem og
Daoud og ástvinum öllum sendum
við okkar innilegustu hluttekningu.
Vonandi fer heimurinn mildum
höndum um unga soninn Daoud
sem á sorgarinnar stundu er um-
vafinn kærleika fóður síns og fjöl-
skyldu.
Herdís.
ELÍAS
SIGURJÓNSSON
+ Elías Sigurjónsson var fædd-
ur í Reykjavík 23. maí 1922.
Hann lést á Landspítalanum 10.
apríl siðastliðinn og fór útför
hans fram frá Dómkirkjunni 20.
apríl.

Rs*
9*

/'/Lh,AVS^'
/
Þegar andlát
ber að höndum
Útfararstofa kirkjugarðanna ehf.
Sími 551 1266
Allan sólarhringinn
„Þetta er nú öragglega Elli, ég
heyri það á hringingunni," sagði
Daði Freyr eitt föstudagssíðdegi
fyrir nokkru. Jú, það var Elli,
mættur einn föstudaginn enn, keik-
ur með Leeds-kaskeitið bláa og
kominn til þess að færa sælgæti
vini sínum sex ára og ná í DV og
Dag/Tímann. Það þurfti líka að
taka púlsinn á íþróttalífí vikunnar
og segja fáeinar sögur um litríkri
fortíð nútímavíkings.
Leiðir okkar Guðrúnar, Hörpu
Maríu og heiðursfólksins Elíasar
Sigurjónssonar og Sigrúnar Eiðs-
dóttur lágu saman fyrir 13 árum
þegar við keyptum efri hæðina á
Ásvallagötu 69. Þau sýndu okkur
frá fyrstu tíð hlýhug og vináttu,
Persónuleg,
alhtiða útfararþjónusta.
Áralöng reynsla.
Sverrir Einarsson, útfararstjóri
Sverrir Olsen, útfararstjóri
Utfararstofa Islands
Suðurhlíð 35 ♦ Sími 581 3300
Allan sólarhringinn.
sem vandfundin eru í garð vanda-
lausra. Og sambandið hélt áfram
þótt við færðum okkur um tvær
götur til norðurs, á Hávallagötu.
Síðan hafa böndin haldist trygg,
ekki síst fyrir reglubundnar fóstu-
dagsheimsóknir Ella, sem vora
ávallt eins og hressileg vindhviða.
Þar blés víða, ekki síst á misvitra
stjórnmálamenn og dusilmenni
hvar sem þau var að finna í þjóðfé-
lagstiganum. En hjartahlýjan var
ávallt með í fór, Daði fékk sinn sæl-
gætisskammt og aðrir heimilis-
menn eitthvað smálegt ef um það
var að ræða. Hress og kátur, hrein-
skiptinn og tryggur.
Reyndar heyrði ég oftar en ekki
á tal manna hjá Eimskip, þegar ég
var þar sem starfsmannastjóri um
árs skeið fyrir 11 áram, að í Faxa-
skála væri garpur sem tæki öðrum
fram. Elli þessi „víkingur, sem léti
öngvan bilbug á sér finna og væri
oftar en ekki tveggja manna maki.
Ofurhugi til orðs og æðis“. Þá var
ágætt að svara, að við Elías værum
nágrannar og vinir. Á skilnaðar-
stund viljum við á Hávallagötunni
þakka Ella fyrir trygga vináttu og
þá barnelsku, sem Harpa og Daði
nutu óspart þessi ár. Harðger,
áræðinn, hreinskiptinn, en þó um-
fram allt hjartahlýr var þessi kappi
af Guðs náð, drenglyndur íþrótta-
garpur fram að hinstu stund. Sig-
rúnu og ættingjum öllum sendum
við samúðarkveðjur. Þeirra er
söknuðurinn mestur.
Ingólfur, Guðrún, Harpa María
og Daði Freyr.