Morgunblaðið - 04.06.1998, Qupperneq 43

MORGUNBLAÐIÐ
FIMMTUDAGUR 4. JÚNÍ 1998 4^.
AÐSENDAR GREINAR
Erum við með
réttan lykil?
ÍSLENSKIR meina-
tæknar og félagar
þeirra í alþjóðasamtök-
um meinatækna skil-
greina störf sín á þann
veg að þau séu fólgin í
því að smíða verkfæri
fyrir lækna til grein-
ingar heilbrigðis eða
sjúkdóma, fylgjast með
áhrifum meðferðar,
stýra meðferð og meta
horfur. Notendur þjón-
ustu meinatækna eru
þannig í langflestum
tilvikum læknar en
þeir sem njóta þjónust-
unnar eru þeir einsták-
lingar sem þurfa á
greiningunni að halda og. eiga rétt
til fullkomnustu heilbrigðisþjónustu
sem er völ á á hverjum tíma. Hvor-
ugur þessara hópa er þess umkom-
inn að meta hvernig til hafi tekist
við rannsóknina. Sú staðreynd að
meinatækni er lykill að lækningu
vekur spumingar um hvernig er
farið að því að tryggja gæði meina-
tækninnar. Hvemig lykillinn að
lækningu er smíðaður.
Ytri trygging gæða
Löggjafinn hefur sett lög um
meinatækna sem segja að til þess
að stunda meinatæknistörf skuli
viðkomandi hafa til þess leyfi frá
heilbrigðisráðherra. Leyfi ráðherra
er skilyrt því að viðkomandi hafi afl-
að sér menntunar í meinatækni,
haldi áfram að viðhalda þekkingu
sinni og auki við hana eftir því sem
tækniframfarir krefjast. Meina-
tæknar taka á sama tíma þátt í
þeirri þróun.
Lög um meinatækna mæla jafn-
framt fyrir um að meinatæknar
starfi undir stjóm sérfræðings á
viðkomandi sviði. Þessi grein hefur
víða verið mistúlkuð og eru sér-
fræðingar á óskyldu sviði allvíða
skráðir yfirmenn. Á þeim rann-
sóknastofum sem ekki hafa ráðið
meinafræðinga til starfa hlýtur það
að vera meinatæknirinn sem er sér-
fræðingur stofnunarinnar á sviði
meinarannsókna. Ber því að viður-
kenna að hann sé stjómandi rann-
sóknastofunnar, sem hann og er í
reyndinni. í slíkum tilvikum þarf
rannsóknastofan hins vegar að
kaupa ráðgjöf meinafræðinga, því
þessar tvær stéttir þarf til, standi
rannsóknastofa undir nafni.
Læknalög fjalla heildstætt um
lækna þannig að í þeim er ekki fjall-
að sérstaklega um lækna sem era
sérfræðingar í meinarannsóknum,
meinafræðinga. I lögum um heil-
brigðisþjónustu er ekki fjallað um
rannsóknastofur að öðra leyti en því
að skilgiæining sjúkrahúsa er m.a.
háð því hvort og hvernig rann-
sóknastofur era starfræktar á
sjúkrahúsinu. Þau lög fjalla jafn-
framt um hlutverk landlæknis en
það er m.a. að hafa eftirlit með
starfi og starfsaðstöðu
heilbrigðisstétta.
Trygging gæða
rannsókna
Starfsemi rann-
sóknastofanna felst
fyrst og fremst í mæl-
ingum og mati sem
auðveldara er að mæla
eða meta hvort séu rétt
gerðar en flest annað
sem gert er á sjúkra-
húsum. Rannsókna-
stofumar era því í far-
arbroddi hvað varðar
hugmyndafræði, að-
ferðafræði og beitingu
altækrar gæðastjóm-
unar, ekld aðeins inni á sjúkrahús-
unum heldur almennt í íslensku at-
vinnulífi. Gæðatryggingin er samof-
in rannsóknunum sjálfum því að í
aðferðunum felst jafnframt mat á
mælingunum hverju sinni. For-
senda þessa er þá fagmenntun
Lykillinn að gæðum
rannsókna, segir
Martha A.
Hjálmarsdóttir, er
innifalinn í meinatækni.
meinatæknanna sem framkvæma
mælingamar, hæfni þeima í starfi,
gæðakröfur sem aðferðin felur í sér,
gæðakröfur sem rannsóknastofur
setja sér og skipulag gæðakerfa
þeirra.
Meinatæknar á rannsóknastofum
stóra sjúkrahúsanna hafa tekið það
að sér að veita meinatæknum á
minni rannsóknastofunum leiðsögn.
Vandamál sem upp koma eru krufin
til mergjar, fræðsla er veitt og leið-
beint um úrlausn. Þetta er óform-
legt kerfi sem tengsl milli einstak-
linga hafa skapað fremur en annað
og er alfarið háð því að sá sem vinn-
ur einn eða í fámenni skynji að hann
búi við faglega einangran sem gerir
það að verkum að hann þarf að
finna sér vettvang fyrir faglega um-
ræðu.
Margar rannsóknir era síðan
gerðar utan rannsóknastofanna af
fólki sem ekki hefur fagmenntun á
sviði meinarannsókna, læknum,
hjúkrunarfræðingum, sjúkraliðum
eða rituram. Til eru ýmsar rann-
sóknir sem sýna fram á að gæði
slíkra rannsókna eru almennt tölu-
vert lakari en þeirra sem fram-
kvæmdar era innan veggja rann-
sókna- stofanna. Æskilegt er að
finna orð sem aðgreina slíkar rann-
sóknir frá þeim sem gerðar era af
fagmenntuðu starfsfólki rannsókn-
anna með tilsvarandi gæðakröfum.
Hér er ekki verið að kasta rýrð á
slíkar rannsóknir heldur benda á að
þær era einfaldlega annars eðlis og
að þekkingu meintækna má nota til
að gera þær tryggari.
Lokaorð
Lykillinn að gæðum rannsókna er
innifalinn í meinatækni og gæði lyk-
ilsins, meinatækninnar, felast í hug-
myndafræði hennar, þróun og ytri
skilyrðum. Við meinatæknar tökum
þeirri ábyrgð og leitumst við að
tryggja gæði framlags okkar til
heilbrigðisþjónustunnar eins og við
höfum sammælst um með siðaregl-
um okkar. Sú ábyrgð nær til allra
þátta ferlisins frá því að rannsókn
stendur til boða til þess að sá sem
biður um rannsókn hefur fengið
rannsóknaniðurstöðu í hendur.
Jafnframt eru meinatæknar tilbúnir
að taka þátt í þvi með heilbrigðisyf-
irvöldum að skapa þjónustunni
ramma í þeim tilgangi að tryggja að
rétti lykillinn sé ávallt við höndina.
Á móti kemur sú krafa að menntun
okkar, þekking og ábyrgð verði við-
urkennd af stjómvöldum og þar
með almenningi. Mælikvarði þess
sést skýrast í launaumslaginu sem
þarf að þykkna umtalsvert til að
jafnvægi náist.
Höfundur er meinatæknir ogfram-
bjóðandi Meinatæknafélags íslands
til formennsku í Alþjóðasamtökum
meinatækna, IAMLT.
Martha Á.
Hjálmarsdóttir
■f
Hjartanlegar þakkir fyrir þann mikla hlýhug
og vináttu sem fram kom við andlát og útför
konu minnar,
AUÐAR BJARNADÓTTUR
frá Stapadal.
Sérstakar þakkir til lækna og hjúkrunarliðs
Sjúkrahúss Reykjavíkur í Fossvogi og á
Landakoti fyrir góða umönnun og til Heima-
hlynningar Krabbameinsfélagsins fyrir ómetanlega hjálp, sem veitti
okkur öryggi og mátt til að takast á við þá erfiðleika, sem sjúkdómn-
um fylgdi.
Auður lést 25. maí sl. og fór útförin fram í kyrrþey að hennar ósk.
Bragi Guðjónsson.
Staflanlegir, sterkir stólar fyrir veitingasali o.fl.
Til afgreiðslu strax! nnr7~\ ' húsgögn
mm
jrrpi i ir:
Iv.ttSLUt