Morgunblaðið - 21.06.1998, Blaðsíða 18

18 SUNNUDAGUR 21. JÚNÍ 1998
MORGUNBLAÐIÐ
Opið á
kvöldin á
ítölskum
söfnum
YFIRVÖLD menningarmála á ítal-
íu hyggjast koma til móts við
listelska nátthrafna í sumar með því
að hafa meira en fimmtíu söfn og
hallir opin á kvöldin, auk þess sem
menn geta skoðað þekktar fornminj-
ar að kvöldlagi.
Á meðal þess sem hægt verður að
skoða eru rústirnar í Pompei, Villa
Adriana í Róm, hallirnar í Caserta
og Tórínó og Capodimonte-galleríið
í Napólí.
Söfnin verða opin til kl. 23.30 þrjú
kvöld í viku en minnismerki og forn-
minjar verður hægt að skoða til kl.
20.30. Ákvörðunin var tekin eftir vel
heppnaða tilraun menningarmála-
ráðherrans Walter Veltronis, sem
lét opna sextán söfn á kvöldin árið
um kring fyrir skemmstu. Er þessi
tilhögun liður í því að auðvelda al-
menningi aðgang að menningar-
verðmætum Italíu.
www.mbl.is
LISTIR
Ylurinn af
endurminn-
ingunum
Á töknstað
SÓLÚR „SLONECZNY
ZEGAR"
KVIKMYIVPIR
Bæjarbfó
í Hafnarfirði
PÓLSK
KVIKMYNDAHÁTÍÐ
Þeysireið „Cwal“
Leikstjóri: Krzysztof Zanussi. Hand-
rit: Zanussi. Kvikmyndatökustjóri:
Jaroslaw Zamojda. Tónlist: Wojciech
Kilar. Aðalhlutverk: Maija
Komorowska, Bartek Obuchowicz,
Karolina Wajda, Piotr Adamczyk.
Pólskt tal, enskur texti.
ÞEYSIREIÐ er ljúfsár endur-
minningarmynd sem hinn þekkti
pólski leikstjóri Krzysztof Zan-
ussi byggir á sögum úr eigin æsku
og gerist myndin að mestu leyti í
Varsjá á sjötta áratugnum. Hann
er ungi drengurinn í myndinni
sem sendur er að heiman frá sér
til ákaflega skemmtilegrar
frænku og upplifir með henni ým-
is undur lífsins og kynnist því í
gegnum hana hvernig er að lifa
undir kommúnistastjóminni í Pól-
landi og hvernig hægt er að gera
sér lífið bærilegra með lygum.
Það eru góð meðmæli með Þeysi-
reið að hinn ljúfi tónn í henni
minnir að sumu leyti á yndislega
franska æskumynd er einnig fjall-
ar um dreng sem sendur er að
heiman, „Le grand cemin“, eftir
Jean-Loup Hubert frá árinu 1987.
Kannski er það engin tilviljun að
drengurinn í mynd Zanussis heitir
einmitt Hubert. Pabbi hans hefur
flúið kommúnistastjómina til Bret-
lands og er óvinur pólska ríksins.
Drengum er ekki vært í heimabæ
sínum og móðir hans bregður á það
ráð að senda hann til frænku sinn-
ar í Varsjá, mikillar hestakonu,
ákaflega líflegrar og ævintýralegr-
ar persónu að öllu leyti. Hún þekk-
ir vel til starfshátta kommúnist-
anna og það fyrsta sem hún kennir
drengnum er að óþarfi sé að vera
sífellt að segja fólki sannleikann.
Hún gerir það í öllu falli ekki og
kemst bærilega af, enda segir hún
að ekki sé til neinn einn sannleikur,
hann geti verið af ýmsu tagi.
í skólanum, þar sem dauði Sta-
líns er grátinn óskaplega, er dyggð
að segja til náungans og Hubert
litli er sífellt að lenda í vandræðum
vegna þess. Einkum er sessunaut-
ur hans mikil klöguskjóða. Reið-
mennska er álitin smáborgaraleg
og frænkan er í sífelldum skollaleik
við yfirvöld. Maija Komorowska
leikur hana og fer á slflnim kostum
að unun er á að horfa; hún er hjart-
að og sálin í myndinni.
Kvikmyndaleikstjórar virðast
flestir fyrr eða síðar fjalla um sína
eigin æsku, allt frá Friðriki Þór til
Fellinis. Zanussi yljar sér við glóð
endurminninganna í Þeysireið og
ylurinn á greiða leið að áhorfend-
um.
Leikstjóri: Andrzej Kondratiuk.
Aðalhlutverk: Iga Cembrzynska,
Kondratiuk.
LÍF án tökuvélar er líf án
stjama, segir sérviskulegi kvik-
myndagerðarmaðurinn í þessari
mynd, Andrzej Kondratiuks, sem
hann leikur sjálfur og sjálfsagt er
hann sjálfur. Á öðrum stað segir
hann: Tökuvélin er ég og snýr úr
þekktum frasa. Myndin gerist á
tökustað úti í skógi og segir af
manni að gera kvikmynd ásamt
kvartsárri leikkonu, sem einnig er
eiginkona hans og leikin af eigin-
konu Kondratiuks, Igu
Cembrzynska. Hér er því um
kynduga fjölskyldumynd að ræða
sem gerist um sumar og að vetrar-
lagi og lýsir þeirra daglega amstri
og samræðum um eitt og annað
sem við kemur lífinu og gerð kvik-
myndarinnar. Aðrar persónur
slæðast eins og tilviljunarkennt
inn í myndina, einkum ungar
stúlkur leikstjóranum til gleði, og
það er kómískur og sérviskulegur
blær yfir öllu saman og ekki síst
andi tilraunamyndarinnar.
Arnaldur Indriðason
■ M
SUIS/IARTI
SEM
VIÐ »>ÉR

*****
©
900
aðeins
rb^3°

: gBegœgP' Stulkan a ,
myndinni
heitir Kiara ‘J
Ottósdóttir áS'
^W og hún hefur
W lést um 10 kg
' síðan í
janúar 98. :
nýtt -
léttar
skrsftu
^ ........
• Þjólfun 3-
5x í viku
# Mikil fræösla og
aðhald
» Fitumælingar -
vigtun
Matardagbók
Uppskriftabókinn”
Lóttir réttir"
Upplýsinga-
bæklingurínn: „í
formi til framtíðar"
Nýtt fræðsluefni í
hverri viku
Vinningar í hverri
viku og í lok
námskeiðs
Gríptu þetta einstaka
tækifæri og notaðu
sumarid til ad breyta
um lífsstíl og bæta útlit
og líðan.
Morgunhópur
Kvöldhópar
Framhaldshópar
Barnagæsla
RGUSTU & HRRFNS
SKEIFAN 7 108 REYKJAVIK S. 533-335S
Kynjamyndir í
Sigurjónssafni
MYNPLIST
Listasafn Sigurjóns
Óla fssonar
HÖGGMYNDIR
Verk eftir Örn Þorsteinsson. Opið alla
daga nema mánudaga milli 14:00 og
17:00 tíl 1. jlilí.
í LISTASAFNI Sigurjóns hefur
staðið yfir sýning á höggmyndum
Arnar Þorsteinssonar. Þetta er tí-
unda einkasýning Arnar, en hann
sýndi fyrst á haustýningu FIM
1971, á meðan hann var við nám í
Listaháskólanum í Stokkhólmi. Eg
gæti trúað að þetta væri viðamesta
sýning sem hann hefur ráðist í. Sýn-
ingunni fylgir 47 síðna sýningarskrá
prýdd fjölda mynda og formála eftir
Aðalstein Ingólfsson.
Öm leggur undir sig báða salina
með myndum frá undanfömum ár-
um. I stóra salnum eru stærri verk,
en í efri salnum eru minni gripir,
sem eru bæði skornir í vax og
steyptir í málm. Myndunum væri
hægt að lýsa á mótsagnakenndan
hátt sem óhlutbundnum fígúrum,
lífræn form, sem spretta beint fram
úr fingrum Arnar. Myndunum verð-
ur varla betur lýst en með orðum
Aðalsteins Ingólfssonar í sýningar-
skrá: „Öll formgerð hans er lífræn
og þrungin frjómagni, stöðugri end-
urnýjun og umbreytingu undirorp-
in. Stiklar þrútna, kloína í tvennt
eða þrennt, fá á sig brodda eða
fálmara, springa út með hnúðum og
hnöppum og taka á endanum á sig
myndir kynjajurta, kynjadýra og
hálfmennskra fyrirbrigða sem iða af
niðurbældri orku eins og höfundur
þeirra."
Af sýningunni má greina hvernig
Öm vinnur með því að byrja á því
að skera litlar fígúrur, u.þ.b. 10 cm
að hæð, út í vax. Maður getur vel
séð fyrir sér hvernig hann handleik-
ur smágerða vaxklumpa og sker í
vaxið og lætur hugmyndaflugið ráða
ferðinni án sérstakrar fyrirætlunar.
Síðan steypir hann valdar fígúrur í
málm, velur þær fígúrur sem vel
hefur tekist til með og þróar þær
síðan áfram í stærri verkum.
Smágerðar fígúrurnar minna
nokkuð á grænlenska alþýðulist,
Tupilakka, sem skornir eru út í
stein og falla vel í lófa. Örn hefur
unnið í Grænlandi þannig að vel má
vera að hann hafi tekið sér græn-
lensku steinmyndimar að einhverju
leyti til fyrirmyndar. Þær eiga samt
sterkasta skuld að gjalda við skúlpt-
úriist frá miðri öldinni. Ætli það
verði ekki að orða það sem svo að
Öm sé myndhöggvari af „gamla“
skólanum. Ef litið er til þeirra
tveggja höggmyndasýninga, sem
em í gangi í Reykjavík, Max Ernst í
Listasafni íslands og Strandlengjan,
umhverfislistasýningin, þá á list
Amars mun meira sammerkt með
list Emsts, þótt hann sé sjálfur
þátttakandi í Strandlengjunni.
Samlíkingin við súrrealíska högg-
myndalist er ekki fráleit. Stílbrögð
Arnar em skyld því sem mátti sjá
hjá Míró á ámnum eftir stríð, en
hann gerði þá bæði litlar og stórar
kynjafígúrur, sem Öm gæti vel hafa
tekið sér til fyrirmyndar. Sköpunar-
kraftur Mírós var svo stórbrotinn og
ímyndunaraflið svo hamslaust að
það er erfitt að finna nokkurn sem
stenst þann samanburð.
Það er einnig athyglisvert að bera
myndir hans saman við síð-súrreal-
isma Louise Bourgeois, en myndir
eftir hana vom á sýningunni í
Nýlistasafninu, Flögð og fögur
skinn, nú fyrir skömmu. Margar
myndir Bourgeois, eins og t.d. þær
sem vom til sýnis í Nýlistsafninu,
hafa endurvakið hinn súrrealíska
anda í skúlptúr. En hún hefur að
sama skapi einnig fylgt nýjum
straumum í skúlptúrhst og hefur
verið í fremstu röð um nokkurt
skeið.
Sigurjón Ólafsson sjálfur hafði lag
á því að sækja sér fyrirmyndir og
áhrif úr ýmsum áttum og aðlaga það
myndskyni sínu, enda sótti hann í
smiðju sinna samtíðarmanna. En til
að viðhalda listrænni sýn sem á sér
sterkar rætur í ákveðnu tímabili í
fortíðinni þarf eitthvað sérstakt að
koma tíl, annars er hætta á að út-
koman verði daufur endurómur,
kryddaður fortíðarþrá.
Kynjafígúmr Arnar spretta af
fíngmm fram eins og sjálfráðar
formbreytingar, en það þarf óvænt-
ari og djarfari átök tíl að kynjamynd-
imar nái virkilegu flugi og losi sig
undan þyngdarafh fortíðarinnar.
Sýning Arnar er metnaðarfull að um-
fangi, og vel og fagmannlega að
henni staðið. Sigurjónssafn er greini-
lega prýðilegur vettvangur fyrir
höggmyndasýningar sem þessar.
Gunnar J. Árnason
Dómurinn er endurbirtur vegna
þess að hluti hans féll út ( blað-
inu á föstudag.
Í
fc
í
I
I
I
I
i
I
I
>
l
Í
t
i
1
i
í