Morgunblaðið - 21.06.1998, Blaðsíða 56

fMtogtuiMjiftÍfe
MnItI Express
Worldwide
. _ 580 lOIO
íslandspóstur hf
Hraðflutningar
MORGUNBLAÐW, KRINGLAN1,103 REYKJAVIK, SÍMI5691100, SÍMBRÉF 5691181
PÓSTHÓLF3040, NETFANG: RITSTJ@MBL.IS, AKUREYRI: KAUPVANGSSTRÆTI1
SUNNUDAGUR 21. JÚNÍ 1998
VERÐ í LAUSASÖLU 125 KR. MEÐ VSK
gengur erfíðlega
Hæstiréttur
staðfestir bóta-
skyldu ríkisins
HÆSTIRÉTTUR hefur staðfest að
dómur Héraðsdóms Reykjavíkur
um bótaskyldu ríkisins vegna
kostnaðar, sem maður hafði orðið
fyrir þegar áfrýjun hans vegna
annars máls ónýttist vegna dóms
Hæstaréttar, skuli standa óhaggað-
ur. Laut sá dómur að því að réttur
hefði verið brotinn á manninum þar
sem staða dómarafulltrúa sem
dæmdi mál hans uppfyllti ekki
grunnreglur stjórnarskrár um
sjálfstæði dómsvaldsins.
Dómur Héraðsdóms Reykjavík-
ur vegna málshöfðunar manns
gegn byggingafyrirtæki féll í júní
1994 og var hann kveðinn upp af
dómarafulltrúa og tveimur með-
dómendum. Afrýjaði maðurinn
niðurstöðunni til Hæstaréttar. Þar
var héraðsdómurinn felldur úr
gildi í júní 1995 og öll meðferð
málsins sömuleiðis og málinu vísað
heim til nýrrar meðferðar. Var
ástæðan sú að staða dómarafull-
trúa uppfyllti ekki grunnreglur
stjórnarskrár og Mannréttinda-
sáttmála Evrópu um sjálfstæði
dómsvaldsins samkvæmt dómi
Hæstaréttar í maí 1995. Mál
mannsins fékk nýja meðferð og
síðar höfðaði hann mál á hendur
ríkinu vegna kostnaðarins sem
hann hafði orðið fyrir þar sem mál-
ið ónýttist í fyrri meðferðinni. Var
hann nærri 270 þúsund krónur.
Héraðsdómur dæmdi ríkið bóta-
skylt þar sem réttur hefði verið
brotinn á manninum en við áfrýjun
gerði ríkið þá kröfu að málinu yrði
vísað frá, til vara að ríkið skyldi
sýknað og til þrautavara að dæmd-
ar fjárhæðir skyldu lækkaðar veru-
lega. Hæstiréttur staðfesti hins
vegar héraðsdóminn þar sem telja
megi ríkið ábyrgt fyrir því tjóni
sem maðurinn varð fyrir þegar
málið ónýttist.
Norðurál við Grundartanga
Losun á súráli
LOSUN á 17 þúsund tonnum af
súráli úr skipinu MS-Strilberg yfir
í súrálsgeyma Norðuráls að Grund-
artanga, hefur ekki gengið sem
skyldi. Astæðan er bilun í tækja-
búnaði skipsins og hefur losunin,
sem reiknað var með að tæki þrjá
daga, tekið rúmar tvær vikur.
13 þúsund tonn hafa þegar verið
losuð úr skipinu og segir Þórður
Oskarsson framkvæmdastjóri
starfsmanna- og stjórnunarsviðs
Norðuráls að jafnvel standi til að
skipið fari til baka með það sem eft-
ir er í því, en verið sé að kanna það
mál. Súrálið var flutt hingað frá ír-
landi.
Þórður sagði að tafirnar hefðu
ekki haft áhrif á framleiðslu Norð-
uráls þó atvikið væri vissulega
óheppilegt. Hann segir að settur
hafi verið upp losunarbúnaður frá
Norðuráli á Grundartanga til þess
að taka á móti súrálinu og að losun-
arbúnaður MS-Strilberg hefði átt
að passa við þann búnað. Undan-
-*■ farið hefði síðan komið í ljós að
búnaðurinn væri ekki nógu góður
og ekki til þess fallinn að flytja
súrálið.
Búnaðurinn þolir ekki verkefnið
Guðmundur Asgeirsson fram-
kvæmdastjóri Nesskips, umboðsað-
ila skipsins, sagði að ljóst væri að
losunarbúnaðurinn þyldi ekki þetta
verkefni. Efnið væri fint og virtist
fara inn í legumar á flutningabelt-
unum.
Guðmundur sagði að súrál hefði
oft áður verið flutt með samskonar
skipum og það oftast gengið ágæt-
lega. „Farmarnir eru misfínir. Efn-
ið í þessum farmi er mjög fínt og
búnaðurinn ræður ekki við það.“
Hann sagði að allur farmurinn yrði
líklega losaður á Grundartanga en
endanleg ákvörðun um það yrði
tekin á mánudaginn.
4, Guðmundur sagði að Nesskip
Morgunblaðið/Árni Sæberg
BÍLALESTIN skömmu áður en hún kom til Þorlákshafnar.
Fjórtán
bíla
flutn-
ingalest
SJOKVÍ háhymingsins Keikos var
flutt frá Keflavíkurflugvelli til Þor-
lákshafnar í gær. Fjórtán fjörutíu
feta flutningabíla þurfti til flutning-
anna og vora bílar frá Eimskipi not-
aðir til verksins. Aksturinn tók um
tvo tíma og fylgdist lögreglan með
ferð bflalestarinnar í gegnum höfuð-
borgina og tryggði að allt gengi
snimðulaust fyinr sig.
A þriðja tug manna vann við það
aðfaranótt laugardags að afferma
flugvélina sem flutti kvína og hlaða
flutningabflana og gekk verkið vel.
Verkinu lauk klukkan níu í gær-
morgun og lögðu bílarnir strax af
stað til Þorlákshafnar.
Kvíin verður flutt í nokkrum hlut-
um þaðan til Eyja en því verki verð-
ur lokið í dag, sunnudag. Sá hluti
kvíarinnar sem enn er ókominn
kemur hingað til lands öðrum hvor-
um megin við næstu helgi. Talið er
að það taki nokkrar vikm' að setja
kvína upp í Eyjum en stefnt er á að
því verki verði lokið í byrjun ágúst.
Vonast er til þess að Keiko komi til
Eyja í byrjun september.
hefði ekki orðið fyrir tjóni vegna
erfiðleikanna þar sem fyrirtækið
væri umboðsaðili MS-Strilbergs en
ekki eigandi þess. Skipið er í eigu
Simon Mökster í Stavangri og sagði
Guðmundur að tjónið myndi einna
helst bitna á honum. Tryggingafé-
lög skipsins sendu skoðunarmenn
um borð til að meta tjónið og skoð-
uðu þeir aðstæður sl. fimmtudag.
Skipa- og vélaeftirlitið er fulltrúi
tryggingafélaga skipsins sem eru
norsk.
Morgunblaðið/Kirk Vasey
FLUGVELIN sem flutti sjókvína til landsins er af gerðinni Antonov og er stærsta flugvél í heimi. Þrátt fyrir
það rúmaði hún ekki alla kvína og verður afgangurinn fluttur til landsins eftir viku.
Svfar undirbúa alþjóðlega staðla fyrir tölvuhnappaborð
Er d með striki ekki sama og ð?
MENN velta nú fyrir sér hvort d með striki
geti verið annar stafur en ð í íslensku. Þorgeir
Sigurðsson, starfsmaður Staðlaráðs íslands, er
einn þeirra sem hafa sett sig inn í málið og
leitaði Morgunblaðið til hans um upplýsingar
um hvaða vangaveltur þarna væru á ferðinni.
Þorgeir segir að sænskir staðlamenn hafi
haft samband við sig fyrir nokkrum vikum út
af hnappaborðsstaðli sem heitir ISO 9995-3.
Svíar eru að gera nýjan sænskan hnappa-
borðsstaðai og vilja að Samar geti slegið inn
bókstafi í letri sínu en einn þeirra er einmitt d
með striki sem borinn er fram eins og Islend-
ingar bera fram ð.
Svíar vilja að íslendingar styðji að settur
verði nýr bókstafur inn í 9995-3-lyklaborðs-
staðalinn, stórt ð eða Ð, sem væri annar bók-
stafur en stórt d með striki en liti eins út. Sem
stendur er ekki gerður greinarmunur á Ð sem
stóru ð og Ð sem stóru d með striki í þessum
staðli. Að beiðni íslendinga er hins vegar
gerður greinarmunur á d með striki og ð í
tölvustafatöflum.
Þorgeir bendir á að bókstafurinn ð er ekki
bráðnauðsynlegur í íslenskum ósamsettum
orðum af norrænum uppruna. Alltaf er hægt
að vita hvort bera á fram ð eða d. „Það er
vegna þess að nð og rd eru ekki til í málinu og
allir vita hvernig bera á fram land og ferd
Morgunblaðið/Jim Smart
DÆMI um að d með striki sé notað í stað ð er
að finna á þessari úthöggnu bók í Árnagarði,
húsi heimspekideildar Háskóla íslands.
þótt ekkert ð sé notað. Vegna samsettra orða
og orða af erlendum uppruna er hins vegar
orðin þörf á ð í nútímamáli," segir hann og
nefnir orðapör eins og raðar, radar, ratar og
skoda, skoða og skota því til útskýringar.
Mega Samar nota ð?
Að sögn Þorgeirs telja Islendingar yfirleitt
að d með striki sé sami stafur og ð og hálsinn
sé sveigður til að koma strikinu betur fyrir. Á
stöku stað á Islandi sé ð skrifað með beinum
hálsi og striki, t.d. á skiltinu við austurenda
Austurstrætis þar sem ýmist stendur opið eða
lokað. Hann segir að d með striki sé einungis
notað af Sönium, Króötum og Víetnömum. ís-
lendingar og Færeyingar eru einir um að nota
ð en auk þess er það notað í alþjóðlega hljóð-
ritunarkerfinu.
Spurningarnai’ sem svara þarf í þessu sam-
hengi eru að sögn Þorgeirs m.a. þær hvort ís-
lendingar geti hugsað sér að skrifa ð þannig
að það líkist d með striki og hvort þeim sé illa
við að Samar noti ð í stað d með striki. Hann
segist ekki hafa fundið fyrir miklum áhuga á
málinu, flestir séu á því að halda í óbreytt
ástand. Sjálfur segist hann skilja þessa afstöðu
og telja margt annað mikilvægara fyrir ís-
lenska tungu í tölvuumhverfi. Hins vegar sé
Ijóst að flestir Islendingar vilji að þegar staf-
urinn ð sé birtur þeim hafi hann sveigðan háls.
Það þurfi þó ekki að þýða að ð væri annar
stafur en d með striki. „Það er nokkurt vanda-
mál sem fylgir því að halda þessum stöfum
kirfilega aðgreindum í tölvum. T.d. eiga sjálf-
virkar lestrarvélar erfítt með að lesa ð og
rugla því oft saman við ó.“ Þetta segir Þorgeir
að sé ekki aðeins tæknivandamál, því útlend-
ingar sem ekki þekki íslensku geri þetta iðu-
lega einnig þegar þeir lesi íslensk mannanöfn.