Morgunblaðið - 21.06.1998, Blaðsíða 21

MORGUNBLAÐIÐ
SUNNUDAGUR 21. JÚNÍ 1998 21
LISTIN kemur víða við og er þá gjarnan tengd hafinu eins og þetta
vatnslistaverk.
kenndur er við hann. Efst í tumin-
um er veitingahús og er gott útsýni
þaðan yfir svæðið og víðar.
I Vatnaskálanum (Pavilhao Da
Agua) er gestum, ekki síst bömum,
boðið upp á að taka þátt í ýmsum
vísindatilraunum með aðstoð
danskra vísindamanna. Með hjálp
tæknibúnaðar er mönnum gert
kleyft að kynnast hvernig rafmagn
er framleitt með vatnsafli svo dæmi
sé tekið.
Enda þótt heimssýningunni sé
ekki ætlað að vera vömsýning vom
nokkur stórfyrirtæki þar með sýn-
ingarskála. Eitt þessara fyrirtækja
var úraframleiðandinn Swatch en
fyrirtækið hannaði úr sem gildir
sem aðgöngumiði á heimssýninguna
í einn dag. í sýn-
ingarskála
Swatch er hægt
að skoða
litaglöðu plastúr-
in þeirra sem em
hentug til
íþróttaiðkana,
ekki síst til
sunds, því úrin
hafa frá upphafi
verið vatnsheld.
Eitt skemmtiat-
riðanna hjá
Swatch er að
gestirnir eru
kfæddir í
regnkápu og
fengin regnhlíf í
hönd. Síðan
ganga gestimir
undir vatnsbunur
og þá heyra þeir
hin undarlegustu
hljóð undir regn-
hlífinni. Margt
verður mönnum þannig að gam-
anefni á svona sýningum.
A víð og dreif um svæðið em
verslanir þar sem seldir em minja-
gripir og ýmsar sérverslanir sem
selja listiðnað eins og glervöm.
Meðal minjagripa sem gestir kaupa
var hann Gil litli sem er verndar-
tákn heimssýningarinnar. Gil þessi
er öflugur talsmaður umhverfis-
verndar á jörðinni. Nafn hans hefur
sögulega skírskotun en hann heitir
eftir frægum sæfara þeirra Portú-
gala.
Listrænar uppákomur
allan daginn
Ymsar uppákomur eru allan dag-
inn einhvers staðar á svæðinu, hvort
sem það er á sviði sem flýtur við
höfnina, í görðunum, á útisviðinu við
göngugötuna, á Sony-torginu eða þá
fyrir framan einstaka sýningar-
skála. Þennan dag hlustaði ég á hol-
lenska strengjasveit spila klassíska
tónlist og heyrði Antonío Rocha og
Beatriz Conceigao flytja fadó sem er
portúgölsk þjóðlagatónlist. Mér er
sagt að fadótónlistin tjái löngun eftir
því sem liðið er eða hefur ekki ræst
eða tjáir sorg. Tónlistin er því trega-
blandin og tilfinningarík auk þess að
vera afar áheyrileg en skemmtilegra
hefði verið að skilja textann. Þá
flutti Graduale-kórinn íslensk lög
undir stjóm Jóns Stefánssonar fyrir
framan íslenska sýningarskálann
sem einnig var mjög ánægjulegt.
Kórinn var á söngferðalagi um
Portúgal. Auk þessara atriða vora á
dagskrá dans- og leiksýningar,
ljóðaflutningur, fimleikar og
popptónleikar flutt af listamönnum
frá þátttökulöndum sýningarinnar.
Listin kemur víða við og er þá
gjarnan tengd hafinu. Höggmyndir
og vatnslistaverk má finna á sýning-
UMHVERFI sædýranna er búið
til af leikmyndahönnuðum en
gróðurinn er að mestu ekta.
arsvæðinu. Gangstéttir hafa verið
skreyttar mosaíkmyndum sem gerð-
ar hafa verið undir áhrifum frá sjón-
um.
Það myndi æra óstöðugan að telja
upp allt það sem hægt er að sjá og
heyra á heimssýningunni í Lissabon.
Hér hefur aðeins verið talið upp það
helsta. Tekur það minnst tvo daga
að ætla að skoða öll herlegheitin.
Hverjum degi lýkur með athyglis-
verðri margmiðlunarsýningu þar
sem höfnin lýsist upp fýrir tilverkn-
að stórkostlegrar flugelda-, videó-
og leysi-sýningar. Sýningin er um
miðnætti og er lokaatriði dagsins.
Svæðinu er svo lokað klukkan þrjú
eftir miðnætti. Geta menn eytt tím-
anum þangað til á veitinga- og kaffi-
húsum þar sem
hægt er að kynn-
ast eldamennsku
frá hinum ýmsu
þjóðlöndum
Mexíkó, Rúss-
landi, Macao og
Egyptalandi svo
dæmi séu tekin.
Dagskort á
EXPO 98 kostar
2.500 íslenskar
krónur og er
helmings afslátt-
ur fyrir böm að
tólf ára aldri en
frítt fyrir fimm
ára og yngri.
Einnig er hægt
að kaupa kort
sem gildir í
nokkra daga.
Gildir kortið inn
á flesta sýningar-
skálana nema
Framtíðarskál-
ann, þar þarf að greiða sérstaklega
fyrir aðganginn.
Innan svæðisins ferðast menn á
tveim jafnfljótum. Þeir sem era
þreyttir eða nenna ekki að ganga
geta leigt sér rafknúin hjól tO að
ferðast á. Togbrautarvagnar ganga
yfir svæðið og þaðan er hægt að
njóta útsýnisins.
Allar þátttökuþjóðirnar á heims-
sýningunni fá úthlutað einum degi
sem er þeirra þjóðardagur. Þessi
dagur er talinn hápunktur þátttöku
hverrar þjóðar og er hvatt til þess
að þær bjóði upp á viðburði sem eft-
ir er tekið meðal sýningargesta. ís-
lenski þjóðardagurinn verður laug-
ardaginn 27. júní næstkomandi. Þá
munu forseti Islands, hr. Olafur
Ragnar Grímsson, og Björn Bjarna-
son menntamálaráðherra ásamt
frúm sínum heimsækja sýninguna
og verður opinber dagskrá þeim til
heiðurs. Þennan dag munu um 80 ís-
lenskir listamenn og skemmtfkraft-
ar skemmta sýningargestum á tíu
stöðum á sýningarsvæðinu.
Fjölmargir aðrir viðburðir verða á
heimssýningunni sem Island teng-
ist. Sem dæmi má nefna báta- og
skipasýningar og siglingakeppni og
munu Islendingar senda sína full-
trúa á skipasýninguna, það verður
Hvítanesið, saltfiskskip SÍF, og
verður þar móttaka á þjóðardegi ís-
lands. Portúgalir og fleiri þjóðir
sýna einnig fræg skip af ýmsum
gerðum sem þegar hafa gegnt hlut-
verki sínu.
Bátur frá Trefjum í Hafnarfirði
sem kallast Vaya Con Dios hefur
verið á sýningunni frá upphafi og
verður út júnímánuð.
Talið er að um 15 milljónir manna
sæki sýninguna heim á þeim fjómm
mánuðum sem hún stendur yfir en
henni lýkur 30. september.
Islenski skálinn
vekur athygli
ÍSLENSKI skálinn er um
margt skemmtilega útfærður.
Áður en gestir koma inn í
skálann ganga þeir framhjá
bláum ísvegg þar sem vatn
rennur stöðugt niður. Þar
staðnæmast þeir gjarnan og
snerta ísflötinn eða greypa
nafnið sitt í vegginn.
I fremri hluta skálans hefur
margmiðlunartæknin verið
tgkin í notkun. Gestir hafa þar
aðgang að ítarlegum gagn-
virkum upplýsingum um fs-
land og íslendinga. Á stórum
skjá eru sýndar myndir um Is-
land, náttúru, menningu og at-
vinnuvegi. Lítil verslun er í
anddyrinu, þar eru seldar
ýmsar afurðir úr sjónum eins
og lýsi, kavíar og sfld og svo
íslenskt vatn. Þegar gengið er
inn í innri salinn standa menn
eins og á bryggju og fyrir
framan hana er vatn eða sjáv-
arströnd allt eftir því hvernig
menn vilja hafa það. Af
bryggjunni horfa gestir á
kvikmynd á íbognu tjaldi.
Myndin sýnir fyrst hvernig
land rís úr hafí við eldgos. Síð-
an er farið ofan í sjóinn og líf-
ríkið skoðað. Áhorfandinn
skýst með hnúfubak upp úr
sjónum og sýnd eru ýmis til-
brigði hafsins ofansjávar eftir
veðri og vindum.
„Megin hugmyndin í hönnun
íslenska skálans er að skapa
andrúmsloft þar sem áherslan
er lögð á hreinleika, fersk-
leika og friðsæld íslenskrar
náttúru og þar sem sýningar-
gestir fá tilfínn-
ingu fyrir
kyrrð og ró.
Gestirnir eiga
að geta komið
hingað inn ef til
vill þjakaðir af
hávaða, hita og
þreytu. Sest hér
flötum beinum
á bryggjunni og
slakað á. Það er
einmitt það sem
flestir gera sem
hingað koma,“
segir Gestur
Bárðarson,
framkvæmda-
sljóri skálans, þegar við heim-
sækjum hann og starfslið hans
til að skoða sýningarskálann
og rabba við hann um undir-
búningsvinnuna og viðtökur
gestanna.
„Við tókum þá djörfu
ákvörðun að tvöfalda sýning-
arrýmið tæpum Qórum mán-
uðum áður en sýningin átti að
hefjast. I stað þess að þjappa
forsalnum og sýningarsalnum
í einn skála gátum við stækk-
að biósalinn sem að öðrum
kosti hefði orðið mun minni.
Eins og hann er núna þá nýtur
hann sín vel. Það má geta þess
að sjónvarpsstöðin UIC sem er
önnur stærsta sjónvarpsstöðin
í Portúgal hefur farið viður-
kenningarorðum um íslenska
skálann og telur hann með
þeim athyglisverðustu sem
þjóðirnar bjóða upp á.“
Gestur segir að kvikmyndin
sem sýnd er á tjaldinu sé
klippt saman úr brotum úr
öðrum myndum eins og heim-
ildarmynd um Surtsey. Árni
Páll Jóhannsson sem hafi haft
yfirumsjón með hönnun sýn-
ingarskálans hafí séð um gerð
kvikmyndarinnar. „Það er
GESTUR Bárðarson, fram-
kvæmdastjóri íslenska sýn-
ingarskálans. Við hlið hans
má sjá unga gesti krota nafn-
ið sitt í ísvegginn sem er við
inngöngudyr skálans.
*
Islenski sýningarskál-
inn á Expó 98 hefur
hlotið verðskuldaða
athygli og hafa undir-
tektir gesta við því
sem þar er boðið upp
á verið góðar, að sögn
Gests Bárðarsonar,
framkvæmdast.j óra
skálans.
GIL er verndartákn heims-
sýningarinnar en hann er
málsvari umhverfisverndar í
heiminum.
með vilja að enginn maður er
á myndinni en henni er ætlað
að vera eins konar vatns-
fantasía," segir Gestur.
Tónlistin með myndinni er
athyglisverð og skapar
skemmtileg hughrif en hún er
samin af Margréti Örnólfs-
dóttur.
Þrettán manns vinna við
skálann, þar af tveir Portúgal-
ir. „Islendingarnir sem vinna
hér eru ungt fólk sem talar
annað hvort portúgölsku eða
frönsku. Nokkrir þeirra hafa
verið skiptinemar í Portúgal
og þekkja því vel til lands og
þjóðar. Einnig starfar hér
tæknimaður, Kristján Magnús-
son, sem er hér allan daginn
meðan á sýningunni stendur."
Hvernig hefur samvinnan
verið við Portúgali?
„Hún hefur verið mjög góð.
Okkur leist reyndar ekki á
blikuna þegar við komum
hingað í marz, þá var svo
margt ógert. En þeir hafa
staðið við sitt. Það hefur auð-
veldað mér samstarfíð að ég
þekki Portúgali ágætlega eftir
að hafa starfað í tvö ár sem
verkefnisstjóri fyrir Hampiðj-
una meðan verið var að setja á
laggirnar verksmiðju þeirra í
Pompal fyrir tíu árum.“
Það vekur athygli að ís-
lenski sýningarskálinn er ekki
í þyrpingu skála sem tilheyra
Evrópulöndunum, hvernig ætli
standi á því?
„íslendingar gátu valið um
nokkra staði á sýningarsvæð-
inu fyrir aðstöðu sína. Við
völdum hið svokallaða suður-
svæði þar sem má búast við
mikilli umferð. Ástæðan er
einkum sú að íslenski sýning-
arskálinn er á móti risastórum
sýningarskála Brasilíumanna.
Vegna tungumála og menn-
ingartengsla er talið að Portú-
galir muni hafa mikinn áhuga
á skála þeirra en áætlað er að
tæpur helmingur sýningar-
gesta verði Portúgalir.
Gestur er spurður að því
hvernig aðsóknin hefur verið
að íslenska skálanum?
„Aðsóknin á
heimssýning-
una hefur farið
hægt af stað.
Hingað hafa
komið að með-
altali um 25
þúsund manns á
dag. Þar af höf-
um við fengið
um 10% eða
rúmlega tvö
þúsund manns á
dag. Það er
ekkert undar-
legt þótt að-
sóknin hafí ver-
ið dræm því
veðrið hefur
verið slæmt,
rigning og
svalt. Dræm að-
sókn Portúgala
sjálfra hefur
vakið athygli. Talið er að þeir
hafí ekki trúað því að allt væri
tilbúið og viljað bíða þangað
til svo yrði. Þetta eru óþarfa
áhyggjur því allt er frágengið
nema bflastæðin sem komast í
gagnið eftir nokkra daga.“
Telur þú það hafa mikið
gildi fyrir ísland að taka þátt í
heimssýningunni?
„Hér á sér stað ágæt land-
kynning sem ég held að eigi
eftir að skila sér. En aðalrökin
fyrir því að íslendingar taka
nú þátt í EXPO 98 eru þau að
meginþema sýningarinnar er
hafíð. Islendingar vilja vera í
forystu fyrir verndun og skyn-
samlegri nýtingu hafsins og
eru brautryðjendur varðandi
þróun þjóðarréttar um mál-
efni hafsins. Sýningin veitir
gott tækifæri til að koma okk-
ar sjónarmiðum á framfæri en
við höfúm margt fram að færa
í þeim efnum á alþjóðavett-
vangi.