Morgunblaðið - 23.07.1998, Page 35

Morgunblaðið - 23.07.1998, Page 35
MORGUNBLAÐIÐ FIMMTUDAGUR 23. JÚLÍ 1998 35 ■"' AÐSENDAR GREINAR Réttlæti og hagkvæmni í sjávarútvegi ÞRATT íyrir að veiðiheimildir hafí gengið kaupum og söl- um fyrir fleiri milljarða króna um margra ára skeið hefur eigandi auðlindarinnar, , ís- lenska þjóðin, ekki not- ið góðs af því. Kvóta- kerfið sem sett var á til að vernda fiskstofna og auka arðsemi í sjávar- útvegi hefur verið mis- notað til að færa um- talsverðar eignir frá al- menningi til útgerðar- manna, sem hafa á und- anförnum árum auðg- ast stórkostlega 1 skjóli Sjálfstæðisflokks og Framsóknar- flokks. Kvótakerfíð Það má segja að tvær ástæður hafi verið fyrir því að kvótakerfið var sett á, annars vegar að vernda Það hníga hvort tveggja réttlætis- og hagkvæmnirök að því, segir Brynjólfur Þór Guðmundsson, að setja á veiðileyfagjald. fiskstofnana, hins vegar að lækka kostnað við veiðarnar og auka arð- semi. Reynsla undanfarinna ára sýnir að kvótakerfið skilar árangri. Fiskstofnar stækka ár frá ári þannig að veiðiheimildir aukast og tilkostnaður útgerðarfyrirtækja minnkar samfara því að auðveldara verður að veiða fiskinn. Það hefur hins vegar gleymst að auðlindirnar í kringum landið eru sameign íslensku þjóðarinnar. Hér er ekki aðeins um mitt mat og ann- arra „kverúlanta“ að ræða, heldur er þetta lögfest staðreynd. Eign er hins vegar lítils virði án afnotarétt- ar. Kvótakerfið gerir ráð fýrir því að afnotarétturinn sé ekki hjá eigand- anum heldur hjá einstökum útgerð- arfyrirtækjum. Stjórnvöld hafa svo ákveðið að ekkert gjald skuli koma fyrir. Réttur eigendanna Það er réttlætismál að útgerðar- menn greiði gjald fyrir þær veiði- heimildir sem þeir fá. Þegar stærst- ur hluti þjóðarinnar missti þann rétt sinn að afla sér tekna með sjósókn hlaut hann að gera kröfu á hendur þeim sem fær þann rétt að fá gjald fyrir. Veiðiheimildir hafa gengið kaupum og sölum útgerðarmanna á milli án þess að eigandinn fái nokk- uð fyrir. Maðurinn með afnotarétt- inn fær allan hagnaðinn meðan eig- andinn fær ekkert. Mér er til efs að Brynjólfur Þór Guðmundsson þetta myndi líðast í nokkrum öðrum rekstri. I það minnsta þekki ég ekki marga sem væru til í að láta eign sína af hendi án þess að fá nokkuð í staðinn meðan annar hagnaðist á sölu eða leigu sömu eignar. Er það kannski svo að sameign er ómerkilegri en séreign? Vissulega munu einhverjir svara þessu játandi, en önnur spurning hlýtur þó að fylgja í kjölfarið: Er ekki rétt að gjald komi fyrir afnot af sameign, eða kaupverð verði hún að séreign? Núverandi fyrirkomulag fiskveiða hér við land er meðal stærstu dæma um eignatilfærslu sem finnast í Is- landssögunni og ekki fyrh’ nokkurn mann að stæra sig af. Það er kominn tími til að grípa til aðgerða. Sama hvaða álit menn kunna að hafa á kvótakerfinu stendur frumkrafan eftir: Að þjóðin fái arð af eign sem hún hefur framselt afnotaréttinn af en ekki eignarréttinn. Réttlátir viðskiptahættir og hag-kvæmni Okeypis úthlutun veiðiheimilda hefur ekki aðeins neikvæð áhrif á hag eigendanna, heldur dregur hún stórkostlega úr möguleikum nýn-a aðila til að koma að greininni. Ætli menn sér að hefja starfsemi í sjávar- útvegi verða þeir annaðhvort að kaupa sig inn í þau sjávarútvegsfyr- irtæki sem fyrir eru eða kaupa af þeim veiðiheimildir. Samkeppnisað- staða aðila í sjávarútvegi er því afar mismunandi. Meðan eitt fyrirtæki fær veiðiheimildir sínar að gjöf frá íslensku þjóðinni (sem fær reyndar litlu um það ráðið) verður keppi- nautur þess að greiða fyrir sínar veiðiheimildir, jafnvel þeim aðila sem það keppir svo um markaði við. Spurningin um veiðileyfagjald er því ekki aðeins spurning um rétt eig- PMLMVFTUR ÞOR HF Reykjavík - Akureyri Reykjavík: Ármúla 11 - s(mi 568-1500 Akureyri: Lónsbakka - sími 461-1070 á póstáritun íslandspóstur hefur samkvæmt ósk sveitarstjórnar Skútustaðahrepps breytt póstárituninni 660 Reykjahlíð í 660 Mývatn. Breytingin mun taka gildi frá og með 1. ágúst nk. og vill Pósturinn hvetja alla landsmenn til að tileinka sér nýju póstáritunina sem fyrst eftir gildistöku. POSTURIN N -me-S lcireðju- andans heldur er hún líka spurning um réttláta viðskiptahætti. Veiðileyfagjald ér ekki einfaldlega spurning um réttlæti. Þetta er líka spurning um hagkvæmni. Þegar menn verða að fara að greiða fyrir aðgang að fiskstofnum er líklegt að þeir komi til með að hagræða í rekstri sínum til að auka hagnað. Ennfremur er á það að líta að ólíkt sköttum sem ríkið leggur á sér til tekjuöflunar er veiðileyfagjald sem byggist á uppboðum veiðiheimilda hagkvæm tekjuöflunarleið. Virðis- aukaskattur dregur úr viðskiptum þar sem verð hækkar, tekjuskattur dregur úr vilja fólks til að vinna og hvort tveggja hvetur til skattsvika. Hvorugu þessu er fyrir að fara þeg- ar veiðileyfagjald er annars vegar. Útgerðin býður í veiðiheimildir þá upphæð sem hún telur að tryggi hagnað af starfseminni. Vel rekin og arðbær útgerðarfyrirtæki bjóða meira en illa rekin eða óarðbær út- gerðarfyrirtæki, þannig eykst arður eigandans um leið og hagkvæmni eykst í sjávarútvegi. Hagsmunir hverra? Það hníga hvort tveggja réttlætis- og hagkvæmnirök að því að setja á veiðileyfagjald. Samkvæmt skoðana- könnunum er meirihluti landsmanna þeirrar skoðunar að innheimta eigi veiðileyfagjald. Samt virðast núver- andi stjórnarflokkar ekki hafa vakn- að við kall tímans. Er furða að menn velti íyrir sér hagsmunum hverra ríkisstjómin þjónar, almennings eða útgerðarmanna? Höfundur er gjnldkeri Sambands ungra jafnaðarmanna. f"g" Einar f*f í Farestveit & Co. hf. Borgarfúm ?8 S: 56? ?901 og 56? ?900 MARKAÐSTORGN Einstakt tilboð Meðan birgðir endast BESTU PLÖNTUKAUPIN GEISLASÓPUR ALASKAOSPIPT Áður kr. 340- GLJÁVÍÐIR í PT. Áður kr.210- 2S-35cm í pt. Áður kr.680- Nú aðeins kr. 190- Nú aðeins kr. 69- STAFAFURA IBK. Áður kr. 1590- Nú aðeins kr.S90- BIRKIK VIS TUR YMSAR RIFSTEGUNDIR Áður kr. 680- Nu aðeins kr. /90- f fti 25-35cm í pt. Áður kr. 680- Nú aðeins kr. /80- MORG FRABÆR TILBOÐ LÍTTU VIÐ PLÖNTUSALAN í FOSSVOGI Fossvogsbletti 1 (fyrir neöan Borgarspítala) Opiö kl. 10 -19. helgar kl. 10 -18. Sfmi 564 1777 Veffang: http://www.centrum.is/fossvogsstodin LEIÐBEININGAR - RÁÐGJÖF - ÞJÓNUSTA FYRIR ÞIG á

x

Morgunblaðið

Direct Links

If you want to link to this newspaper/magazine, please use these links:

Link to this newspaper/magazine: Morgunblaðið
https://timarit.is/publication/58

Link to this issue:

Link to this page:

Link to this article:

Please do not link directly to images or PDFs on Timarit.is as such URLs may change without warning. Please use the URLs provided above for linking to the website.