Morgunblaðið - 30.07.1998, Blaðsíða 27

MORGUNBLAÐIÐ
FIMMTUDAGUR 30. JÚLÍ 1998 27
___________AÐSENPAR GREINAR_
Endurskipuleggja þarf
kennaramenntunina
MÖRGUM er enn í
fersku minni það reið-
arslag sem þjóðin mátti
þola fyrir hálfu öðru ári
þegar kunngerð var
niðurstaða svokallaðrar
TIMSS-könnunar um
kunnáttu grunnskóla-
nemenda í svonefndum
raungreinum. íslensk
börn reyndust standa
að baki jafnöldrum sín-
um í þeim menningar-
löndum sem við viljum
mæla okkur við. Fátt
þykir okkur smánar-
legra en að fara halloka
fyrir útlendingum og á
hinn bóginn finnst okk-
ur ekkert betra en hrósið og
frægðin að utan. Viðbrögðin voru
nokkuð kröftug og margir lögðu
orð í belg í þeirri umræðu sem
spannst um slæma stöðu 8. og 9,-
bekkinga í stærðfræði og náttúru-
fræðigreinum. Þegar leitað var að
orsökum þessa ástands beindist at-
hyglin að sjálfsögðu að kennara-
menntuninni ekki síður en að
námskrám og framkvæmd skóla-
starfs. Margt ágætisfólk í mennta-
kerfinu lagði sinn skerf til málanna
og vil ég sérstaklega nefna skil-
merkilega grein Baldurs Sigurðs-
sonar lektors í Degi-Tímanum 4.
janúar 1997 en þar rekur hann
slæma stöðu sérgreinanna í kenn-
aranáminu. Flestir kennaranemar
sérhæfa sig i tveimur bóklegum
greinum, en hverri grein eru ekki
ætlaðar nema 12,5 einingar af 90
eininga námi og hluti af þessum
fáu einingum sérgreinanna fer líka
í kennslufræði.
Viðbrögð íslenskra
stjórnvalda einkennd-
ust af talsverðu írafári.
Strax voru þau reiðu-
búin að leggja fram fé
sem ætlað var að lappa
upp á þessar raun-
greinar í flýti. Víðsýni
skorti til að leita mark-
visst að rótum vandans
og gera rá&tafanir
sem duga. I skóla-
stefnu menntamálaráð-
herra í vor er lögð auk-
in áhersla á raun-
greinakennslu. Vissu-
lega er brýnt að efla
þær greinar, en hitt er
jafnvíst að ástandið í
öðrum námsgreinum, sem könnun-
in náði ekki til, er engu betra. Og
hvað á að gera til að styrkja þær?
Flestir virðast þeirrar skoðunar að
breyta þurfi kennaramenntunni til
að ná fram markvissum endurbót-
um á skólastai’finu í heild. I um-
ræðunum hefur það a.m.k. hvarflað
að menntamálaráðherra að breyta
þyrfti hlutföllum í kennaramennt-
uninni. Hann segir í viðtali í DV 29.
nóv. 1996: „Það er ljóst að við þurf-
um að skoða inntak kennaramennt-
unar. Spurningin er hvort við þurf-
um ekki að gefa einstökum fögum í
kennaramenntuninni meira vægi á
kostnað uppeldis- og kennslufræð-
innar. Þannig að kennarar læri í
Kennaraháskólanum að kenna
ákveðin fög.“
Um svipað leyti benti Þórir
Ólafsson rektor Kennaraháskólans
á það í grein í Mbl. (6. des. 1996) að
niðurstaða könnunarinnar endur-
speglaði slaka stöðu kennara-
Uppeldis- og kennslu-
fræði eru mikilvægar
stuðningsgreinar þeirr-
ar menntunar sem
Kennaraháskólinn á
að veita. Eysteinn
Þorvaldsson segir að
þeim sé of smátt
skammtað af þeim
sem völdin hafa.
menntunar á íslandi miðað við ná-
gi-annaþjóðirnar t.d. á Norðurlönd-
um. Ái’ið 1988 voru samþykkt lög á
Alþingi um lengingu kennaranáms
í fjögur ár eins og tíðkast víðast
hvar hjá menningarþjóðum. Meg-
intilgangurinn var að efla menntun
kennara á kjörsviðum. Stjórnvöld
hafa hinsvegar þverskallast við að
framkvæma þessi lög og eiga því
stóra sök á ástandinu í grunnskól-
um.
Núna síðustu vikurnar hafa
þessi mál komið mjög til umræðu í
fjölmiðlum, m.a. vegna niðurstöðu í
samræmdum grunnskólaprófum
og enn hefur fólk TIMSS-niður-
stöðurnar í huga. Gunnar Þor-
steinn Halldórsson skrifaði skel-
egga grein í Skímu (1. tbl. 1998) og
vakti enn athygli á þeirri ósvinnu
að sérgreinar í Kennaraháskólan-
um hér fá einungis 12,5 einingar.
Hann bendir á að verðandi móður-
málskennarar í kennaranámi í Sví-
þjóð fái 65 eininga kennslu í móð-
urmáli (ein eining samsvarar einn-
ar viku vinnu). Þessi grein Gunn-
ars varð tilefni athyglisverðs leið-
ara í Morgunblaðinu 3. júlí þar sem
rækilega er áréttað að 12,5 eining-
ar séu enganveginn nægilegur
undirbúningur fyrir kennara í
nokkum grein. Skömmu síðar (14.
júlí) skrifaði Þröstur Helgason
gagnrýna grein í Morgunblaðið þar
sem hann telur „ofríki uppeldis- og
kennslufræðanna“ nánast óþolandi
í skólakeifinu. Hann skrifar m.a.:
„Margoft hefur verið bent á þá
firru að kennaranemar í Kennara-
háskóla Islands sem hafa stærð-
fræði, móðurmál eða aðrar bók-
námsgreinar að aðalfagi taki að-
eins 12,5 einingar í sérgreinum sín-
um sem eru tvær en kennaranámið
í heild er 90 einingar.“
Það er rétt að árum saman hefur
verið bent á þessa óhæfu, en hlutur
sérgreinanna hefur ekki batnað að
heldur. Þær úrbætur sem ætlað
var að ná með fjögurra ára námi
voru stöðvaðar af stjómvöldum
nokkrum dögum áður en þær áttu
að koma til framkvæmda, lögin frá
Alþingi voru gerð óvirk og loks
voru þau höggvin í spað af þessum
sömu stjórnvöldum.
Loks skal hér minnst á viðtal við
Auði Hauksdóttur lektor en það
birtist í Morgunblaðinu 18. júlí.
Hún veitir forstöðu forvinnuhópi
vegna endurskoðunar aðal-
námskráa i erlendum tungumálum.
Hópurinn leggur til að fagmenntun
tungumálakennara verði stórefld.
Niðurstöður þessara sérfræðinga
og tillögur eru vel rökstuddar og
sýna enn hina brýnu þörf fyrir
aukna sérgreinamenntun kennara.
Eysteinn
Þorvaldsson
Þetta eru tillögur um stóreflingu
fagmenntunar tungumálakennara
á grunn- og framhaldsskólastigi og
breyttar áherslur í kennslurétt-
indanámi. I tillögum hópsins er
gert ráð fyrir að tungumálakennar-
ar á grunnskólastigi hafi að baki
a.m.k. 45 eininga nám á háskóla-
stigi í viðkomandi tungumáli í stað
12,5 nú.
Þetta er álit valinna sérfræð-
inga, sex kennara af grunn-, fram-
haldsskóla- og háskólastigi sem til-
nefndir eru ýmist af fagfélögum
kennara eða menntamálaráðherra.
Allir sjá auðvitað að ekki má gera
minni kröfur til menntunar kenn-
ara í öðrum sérgreinum, s.s. móð-
urmálsgreinum, stærðfræði og
raungreinum. Einungis með slíkri
endurskipan kennaranámsins er
hægt að búast við því að við höld-
um til jafns við nágranna okkar og
aðrar menningarþjóðir sem fyrir
löngu hafa hrint slíkum endurbót-
um skólakerfisins í framkvæmd.
Því miður hefm1 Kennaraháskól-
inn að sínu leyti ekki borið gæfu til
að rétta hlut sérgreinanna með
innri skipulagsbreytingu í stofnun-
inni sjálfri. Uppeldisfræði og
kennslufræði eru að sjálfsögðu
nauðsynlegar í kennaranámi en
hlutur þeiira er of stór miðað við
sérgreinamar í þeim þrönga stakki
sem kennaramenntuninni er skor-
inn. Uppeldis- og kennslufræði eru
mikilvægar stuðningsgreinar
þeirrar menntunar sem Kennara-
háskólinn á að veita. Hlutverk hans
er að búa fólk undir þekkingar-
miðlun ákveðinna námsgreina í
grunnskólum landsins og kennarar
verða að vera vel menntaðir í þeim
greinum sem þeim er ætlað að
miðla til nemenda sinna. Þessum
hluta kennaramenntunar er of
smátt skammtað af þeim sem völd-
in hafa. Þetta er brotalöm í skóla-
kerfínu og þessvegna drögumst við
afturúr öðram þjóðum.
Höfundur er prófessor við
Kennaraháskóla íslands.
EFTIRFARANDI
slúðurfrétt birtist í DV
hinn ,14. júlí sl.: „A
landsfundi allaballa
fyrir skömmu vakti
Guðmunda nokkur Pét-
ursdóttir athygli fyrir
skelegga framgöngu
sína í stuðningi við til-
lögu formanns flokks-
ins um að stefnt skyldi
að sameiginlegu fram-
boði. Slíkt er svo sem
ekki í frásögur fær-
andi, enda var hún einn
fulltrúanna af Suður-
landi en þar nýtur
Margrét Frímanns-
dóttir yfirburðafylgis.
Það var því ekki nema von að ýms-
ir yrðu hvumsa þegar fréttist af
Guðmundu norður á Kópaskeri þar
sem Alþýðubandalagsfélagið í kjör-
dæmi hins ósátta Steingríms J.
Sigfússonar ákvað að lýsa yfir
stuðningi við sameiginlegt fram-
boð. Eins og allir vita hefur Heimir
Már Pétursson reynst einn hald-
besti talsmaður sameiginlegs fram-
boðs en hann mun víst vera bróðir
Guðmundu...“
Hver er ég?
Eg er fráskilin fimm barna móð-
ir með tvö börn á framfæri. Undan-
farin tvö ár hef ég búið í Reykja-
vík. A Kópaskeri búa tvö af börn-
um mín hjá föður sínum, en þar
búa foreldrar mínir einnig.
Frá því á unglingsáram hef ég
unnið fyrir mér í fiskvinnslu og á
sjúkrahúsum víðs vegar um landið
svo sem á Isafirði, þar sem ég er
fædd og uppalin, í Vestmannaeyj-
um, á Höfn, Akureyri, Kópaskeri
og víðar. Um þessar mundh- vinn
ég á Landspítalanum þar sem ég
fæ um 80 þúsund krón-
ur á mánuði fyrir fulla
vinnu. Þetta era ekki
laun til að hrópa húrra
fyrir og þess vegna
nota ég sumarfríið mitt
til að vinna á Kópaskeri
og bömin mín geta öll
notið samvista hvert
við annað í leiðinni.
Kaus Steingrím
Allt frá því ég fékk
kosningarétt hef ég
kosið Alþýðubandalag-
ið því þar hef ég helst
fundið fyrir skilningi á
málum og kjörum okk-
ar verkakvenna og -
karla. Til að fara ákaflega hratt yf-
ir sögu fluttu foreldrar mínir, sjó-
maður og verkakona, á Kópasker
árið 1977 þar sem ég kynntist eig-
inmanni mínum fyrrverandi. Það
var svo á Kópaskeri sem ég gekk
fyrst í Alþýðubandalagið árið 1995
til að kjósa Steingrím J. Sigfússon í
embætti formanns flokksins. Enda
bar ég og ber jafnvel enn mikla
virðingu fyrir Steingrimi. Það er
samt ekki annað en heiðarlegt af
minni hálfu að geta þess að ég
sætti mig mjög vel við kjör Mar-
grétar Frímannsdóttur, enda fann
ég fljótlega að hún talaði svipað
tungumál og ég er vön á mínum
vinnustöðum og hjá mínu fólki.
Þar sem ég er orðin svona
„fræg“ er ekki úr vegi að fara að-
eins yfir stöðuna eins og hún er í
dag. Ég er að bíða eftir félagslegri
íbúð í Reykjavík sem ég fæ von-
andi áður en skólar byrja í haust. A
meðan dvel ég í foreldrahúsum á
Kópaskeri og era þetta nú ástæð-
urnar fyrir „dularfullri" veru minni
á fundi með félögum mínum og vin-
✓
Eg dvel nú í foreldra-
húsum á Kópaskeri,
segir Guðmunda
Pétursdóttir, en í
greininni rekur hún
ástæður fyrir „dular-
fullri“ veru sinni á
fundi þar nyrðra.
um í Alþýðubandalagsfélaginu á
Kópaskeri, sem var haldinn í fram-
haldi af því að Steingrímur hafði
sagt sig úr flokknum sem ég kaus
hann til forystu í.
Það breytir engu um undran
mína á athöfnum Steingríms að
bróðir minn er framkvæmdastjóri
Alþýðubandalagsins. Við systkinin
erum miklir vinir og eigum það
sameiginlegt í pólitík að hafa lagt
okkar lóð á vogarskál Steingríms,
því hann var áður ritstjóri á mál-
gagni flokksins í Norðurlandskjör-
dæmi eystra.
Von í samstöðunni
En ég get ekki leynt vonbrigðum
mínum með Steingrím að undan-
förnu fyrst ég er farin að tjá mig á
annað borð. Eg sé mikla von í sam-
eiginlegu framboði félagshyggju-
fólks fyrii' okkur sem eram enn
með 80 þúsund krónur í mánaðar-
laun fyrir fulla vinnu. Ég sé fyrst
og fremst von í samstöðunni. Ég er
alveg jafnmikið á móti NATO og
hernum, er jafnfull efasemda út í
Evrópusambandið og Steingrímur
en þetta eru bara ekki brýnustu
málin í mínum huga. Ég vil meiri
jöfnuð og meira réttlæti.
Ég tel mig, fóður minn, bróður
og móður sem öll eram verkafólk
og sjómenn eiga jafnmikið í verð-
mætasköpuninni í sjávarútveginum
og útgerðarmennirnir. Ég á erfitt
með að sjá að útgerðarmaður sem
selur atvinnutækifærin úr byggð-
arlagi sínu eigi meira tilkall til
verðmætanna en við og allt það
fólk sem unnið hefur í sjávarútveg-
inum. Ég styð stjórnmálaafl sem
hefur sama skilning á þessu og ég.
Það er gefið í skyn að það sé
undarlegt að ég hafi verið lands-
fundarfulltrúi fyrir félag á Suður-
landi en birtist svo á fundi á Kópa-
skeri._ Það er ekkert undarlegt við
það. Ég á vini á Suðurlandi og er í
félagi þar sem ég var fulltrúi fyrir
á aukalandsfundi. Kosning á fund-
inum var hins vegar leynileg og því
finnst mér skrýtið hvernig afstaða
mín, óþekktrar verkakonunnar,
varð skyndilega alþjóð kunn. Þetta
er sérlega furðulegt vegna þess að
ég tók ekki til máls á fundinum. En
ég sendi þeim félögum mínum sem
„fóðraðu" blaðamann DV á þessum
„áreiðanlegu" upplýsingum mínar
bestu kveðjur.
Systir bróður míns
Við erum orðnar vanar því kon-
urnar að vera spyrtar við feður
okkar, eiginmenn og bræður í póli-
tík, þvi auðvitað getum við ekki
hugsað sjálfstætt. En svona til
gamans fyrir höfunda slúðurfrétta
vil ég geta þess að faðir minn lék í
lúðrasveit með Sighvati Björgvins-
syni vestur á Isafirði á árum áður
og því aldrei að vita nema Sighvat-
ur hafí lagt mér einhverjar línur
áður en ég fór á títt nefndan fund
með félögum mínum á Kópaskeri.
Skyldi eitthvað svipað hafa verið
uppi á teningnum þegar ákveðinn
frændgarður fylgdi leiðtoga sínum
út úr flokknum í ónefndu þorpi úti
við sjó? Að línan hafi verið lögð?
Höfundur er verkakona.
fomhjólp
Dagskrá Samhjálpar um verslunarmannahelgina
fyrir þá sem ekki fara f ferð
Laugardagur 1. ágúst:
Opið hús kl. 14—17. Lítið inn og rabbið um daginn og veginn.
Dorkas-konur sjá um heitan kaffisopann og meðlætið.
Kl. 15.30 tökum við lagið og syngjum saman við undirleik
hljómsveitar Samhjálpar.
Takið með ykkur gesti. Allir velkomnir.
Sunnudagur 2. ágúst:
Almenn samkoma kl. 16.00. Fjölbreyttur söngur. Samhjálparkórinn.
Vitnisburðir. Barnagæsla. Ræðumaður Óli Ágústsson.
Allir velkomnir í Þríbúðir, Hverfisgötu 42 um verslunarmannahelgina.
Opinberun verkakonu
Guðmunda Jóna
Pétursdóttir