Morgunblaðið - 30.07.1998, Blaðsíða 41

MORGUNBLAÐIÐ
FIMMTUDAGUR 30. JÚLÍ 1998 41*
)
)
f
>
>
$
>
>
>
k
f
f
2>
w
>
>
|
I
I
FRÉTTIR
Islendingar söfnuðu fyrir fórnarlömb flóðanna í Tékklandi í söfnuninni „Neyðarhjálp úr norðri“
Elliheimili
opnaðí
Tékklandi
Rúmt ár er liðið frá því flóð lögðu stóran
hluta Mæris í Tékklandi í rúst. Fyrir
nokkrum dögum var nýtt elliheimili í
Tlumacov á Mæri vígt, en söfnunarfé úr
íslensku söfnuninni „Neyðarhjáp úr
norðri“ var nýtt til þess að fjármagna kaup
á öllu innbúi í heimilið. Pavel Horejisi var
viðstaddur vígslu heimilisins og greinir
hér frá henni í máli og myndum.
ÞAÐ er laugardagur, 25. júM
1998. Klukkan er tvö eftir
hádegi og staðurinn er
Tlumacov, 5.000 manna
bær, á Mæri í Tékklandi. Það er
rétt rúmlega ár frá því flóð lögðu
stóran hluta Mæris í rúst. í dag er
fallegt veður, sólskin og hlýtt í lofti
og það er hægt að anda að sér hátíð-
leikanum sem liggur í loftinu. Það
er auðvelt að sjá hvert leið alls
spariklædda fólksins liggur: Þau
stefna að miðborg Tlumacov, þar
sem á að vígja nýtt hús. Meðal gest-
anna eru hjónin Jarmiia og Vla-
dimir Mikulcák, indæl, fullorðin
hjón sem búa í borginni Zlín, ekki
iangt frá Tlumacov. Þau eru hingað
komin til að vera viðstödd vígslu
nýja elliheimilisins, enda tengjast
þau söfnuninni á íslandi.
Um 500- manns safnast saman
fyrir framan tveggja hæða húsið
þar sem tvær stúlkur og drengur í
móravískum þjóðbúningum syngja
þjóðlög frá Mæri og djasssöngva við
undirleik stórrar hljómsveitar. Tón-
listin margfaldar mikilvægi þessar-
ar stundar. Stúlkur gefa gömlu
fóiki, sem situr á bekkjum við bygg-
inguna, heimabakaðar smákökur.
Sumt af þessu gamla fólki á eftir að
verja því sem eftir er ævinnar á
nýja elliheimilinu.
Bæjarstjóri Tlumacov, Josef
Hornicék, opnar hátíðina frammi
fyrir myndavélum tékkneska ríkis-
sjónvarpsins: „Það er mikilvægur
viðburður í sögu þessa þorps að við
skulum í dag opna nýtt elliheimili,"
segir hann. „í þessu húsi mun búa
fólk sem upplifði flóðin hræðilegu í
fyrrasumar og missti þar heimili
sitt, sem það hefði aldrei getað end-
urreist, bæði vegna aldurs síns og
peningaleysis." Bæjarstjórinn les
upp röð fýrirtækja og nafna sem
komið hafa að byggingu nýja elli-
heimilisins, sem kostaði 26 milljónir
tékkneskra kórúna (um 52 milljónir
íslenski-a króna). í húsinu eru 20
íbúðir auk læknisstofu, sálfræðings-
stofu, nuddstofu, sjúkraþjálfunar og
borðstofu auk annars:
„Tlumacov hefði aldrei getað
stofnað nýtt elliheimili án hjálpar,"
segir bæjarstjórinn.
„Anna Kristine Magnúsdóttir
Mikulcáková, móravískur-íslenskur
blaðamaður, skipulagði tónleika á
Islandi og safnaði þar 25.500 banda-
ríkjadölum eða 660 þúsundum
kórúna. Eftir samtal við fjölskyldu
hennar í Zlín var ákveðið að nýta þá
peninga til að fjármagna alla innan-
stokksmuni þessa heimilis. Við
sendum hlýjar kveðjur og þakkir til
Islands og Islendinga í gegnum föð-
UNGIR sem aldnir lögðu leið sína að elliheimilinu í Tlumacov, um 300
km frá Prag, þar sem verið var að vígja nýtt elliheimili, í stað þess sem
jafnaðist við jörðu í flóðunum í fyrra. Allir inuanstokksmunir í nýja
elliheimilinu eru keyptir fyrir íjárframlög íslendinga.
GESTIR við vígslu elliheimilisins horfðu á myndband frá flóðunum í
Mæri í fyrrasumar. Stólarnir sem þeir sitja á eru meðal þeirra hús-
gagna sem keypt voru fyrir peninga sem söfnuðust í söfnuninni
„Neyðarhjálp úr norðri".
Morgunblaðið/Pavel Horejsi
HJÓNIN Jarmila og Vladimir Mikulack, sem ábyrgðust söfnunarféð,
eftir að það var sent til Tékklands. I samráði við framkvæmdastjóra
Rauða krossins í Zlín var ákveðið að söfnunarféð skyldi renna til
kaupa á innbúi elliheimilis í borginni Tlumacov.
þekktasta tónlistarfólk íslands, sem
allt neitaði að þiggja laun fyrir
vinnu sína. Söfnun þessi fékk heitið
„Pomoc ze severu", á íslensku
„Neyðarhjálp úr norðri“. Með að-
stoð útvarpsstöðva, sjónvarps, dag-
blaða og tímarita á íslandi var hægt
að auglýsa söfnunina, með þeim ár-
angri að fé var einnig lagt inn- á
bankabók. Tónleikarnir voru haldn-
ir 20. september 1997 og sýndi for-
seti okkar, Vacláv Havel, þeim mik-
inn áhuga eins og kom fram í bréfí
sem hann sendi til íslands 16. sept-
ember...“
Hér las Vladimir bréfíð, sem
Vacláv Havel sendi Önnu Kristine
og lýsti yfír þakklæti sínu til fslend-
inga fyrir þessa fjársöfnun. Og Vla-
dimir hélt áfram ræðu sinni:
„Tónleikarnir í Reykjavík voru
um margt merkilegir, kannski ekki
síst vegna þess hversu margt af
þekktasta tónlistarfólld þjóðarinnar
gaf vinnu sína. Þar komu líka fram
tékknesku tónlistarmennirnir Pavel
Manásek og Pavel Smíd sem og
Peter Maté, sem er kvæntur konu
frá Mæri. Stærsta kvikmyndahús
borgarinnar var þéttsetið og það
var uppselt á tónleikana. Stefán Jón
Hafstein stýrði dagskránni og hann,
eins og Anna Kristine orðaði það í
bréfi til okkar: „gaf hjarta sitt í tón-
leikana, eins og allir aðrir sem að
þeim komu“.
Þegar við fréttum hversu mikið
hefði safnast í söfnuninni Neyðar-
hjálp úr norðri, urðu margir Tékkar
orðlausir. Við urðum orðlaus af
þakklæti að þjóð, sem býr á lítilli
eyju, skyldi senda fjárhæð sem dug-
ar fyrir innréttingum í heilt elli-
heimili. Þegar við hugleiðum að að-
eins um 270 þúsund ----------------
manns búa á íslandi er
þessi fjárhæð í raun-
inni ótrúleg. Mér og
konu minni var falin
ábyrgð á þessum pen-
ingum eftir að þeir
höfðu verið lagðir inn á
reikning Rauða kross-
„Gamla fólkið
tárfelldi við
vfgsluna og bæj-
arstjórinn segir
engin orð ná yfir
þakklæti þess.“
urbróður Önnu og konu hans sem
hér eru stödd.“
Það glymur við lófatak og áheyr-
endur eru greinilega djúpt snortnir.
Margar gamlar konur tárfella.
Að þessu loknu rétti bæjarstjór-
inn Vladimir Mikulcák hljóðnem-
ann. í ræðu sinni sagði Vladimir:
„Kæru íbúar Tlumacov, kæru
gestir. Ég vil byrja á að skila til
ykkar kveðjum frá vinum okkar á
íslandi. Það er rétt rúmlega eitt ár
síðan íslenski blaðamaðurinn Anna
Kristine Magnúsdóttir var stödd
hér í Tékklandi að skrifa um kvik-
myndahátíðina í Karlovy Vary á
sama tíma og flóðin brutust út. Það
hafði djúpstæð áhrif á hana að horfa
á hörmungarnar og sjá heimilis-
lausa fólkið og eftir heimkomuna
fór hún strax að viðra hugmyndir
sínar um söfnun. Hún ráðfærði sig
við föður sinn, bróður minn
Miroslav, sem bjó á íslandi frá ár-
inu 1947 en hann lést í febrúar á
þessu ári.
Anna hóf þegar undirbúning að
góðgerðartónleikum í samvinnu við
ins í Zlín og eftir samtal við for-
stjóra Rauða krossins var ákveðið
að peningunum skyldi varið til upp-
byggingar þessa heimilis, sem vígt
er í dag, og á eftir að koma mörgum
eldri íbúum að góðum notum.
Við ráðgerðum alltaf að stjóm-
andi söfnunarinnar, Anna Kristine
Magnúsdóttir, yrði hér í dag, en þvi
miður gat ekki orðið af því. Hún
sendi okkur bréf þar sem hún lýsti
yfir miklum vonbrigðum sínum þess
vegna, en bað okkur að senda kveðj-
ur sínar hingað á opnunarhátíðina.
Því eru færðar hér kveðjur hennar
til þessarar borgar, íbúa hennar og
yfírvalda, en sérstakar kveðjur
sendir hún íbúunum, sem munu búa
hér. Ykkur öllum óskar hún rólegra
og góðra daga og biður þess að þið
verðið vernduð fyrir náttúruham-
förum. Við treystum því að hún
muni sjálf koma hingað og heim-
sækja ykkur, en þangað til sá dagur
rennur upp óskum við þessu nýja
heimili og íbúum þess lífs, sem verð-
ur jafn fallegt og þetta nýja heimili
er.“
Það voru margir klökkir þegar
vígslan fór fram. En hvað vissi
þetta gamla fólk um ísland og ís-
lendinga?
„Ég átti aldrei von á því að það
yrðu Islendingar sem önnuðust mig
í ellinni," sagði Marie Konecna, 77
ára. „Ég veit hins vegar ekki hvar
Island er, því maðurinn minn bann-
aði mér að ferðast. Nú er hann dá-
inn, og þá er ég orðin svo gömul að
ég kemst ekki neitt.“ Karel Miklik,
84 ára, svaraði hins vegar að bragði:
„Island er í norðri, þetta er stór
eyja úti í hafi,“ og Terezie Kyt-
licova, 71 árs, svaraði: „ísland er
umkringt hafí. Fólkið þar er skap-
gott og þar eru hverasvæði. Forset-
inn okkar hefur nokki-um sinnum
heimsótt fsland. Þar er búfénaður,
en fískur er aðal atvinnugrein þjóð-
arinnar og þar búa margir fiskveiði-
menn. A íslandi rignir mikið og þar
fást fallegar peysur, sem eru hand-
prjónaðar af gáfuðum konum. Ha-
vel forseti er mjög hrifinn af ís-
landi. íslendingar höfðu konu fyrir
forseta og héldu mikið upp á hana.
Ég held líka að Havel forseti hafí
verið mjög hrifinn af forseta ís-
lands...“
„Ég veit ekkert um ísland, en nú
er kominn tími til að ég leiti að því á
kortinu!" sagði Marie Mrkavanova,
85 ára fymim bóndi, en Zdenek
Caban, sjötugur svaraði:
„ísland er í Norður-Evrópu. ís-
lendingar höfðu konu fyrir forseta.
Hún var mjög menningarlega sinn-
uð og hefur verið í sambandi við for-
seta okkar í gegnum menningu og
listir.“ Anezka Vadurova, 79 ára,
yiðurkenndi að hún vissi ekkert um
ísland en bætti við: „Það var mjög
fallegt af íslendingum að safna pen-
ingum handa okkur og senda þá
hingað. Hér komust þeir í réttar
hendur og þetta er ómetanleg
hjálp."
Unga fólkið, sem þarna var statt,
vissi ýmislegt um ísland: „ísland er
eyja og þar er eldfjallið Hekla,“
sagði Ivana Perikova, 13 ára stúlka,
sem langar að verða blaðamaður, og
Katerina Gazdova jafnaldra hennar
sagði að á íslandi væru eldfjöll og
þar byggju ekki margir. Stanislav
Kutalek, 46 ára, gestur við vígsluna,
sagðist hafa lært söng um ísland
þegar hann var barn: „Þegar ein-
hver segir þér frá íslandi, þá vef-
urðu handleggjunum utan um hann
og brosir...“. „íslendingar unnu
Tékka í fótbolta. Við hefðum getað
orðið Evrópumeistarar, jafnvel
heimsmeistarar, ef við hefðum ekki
keppt við svona gott fótboltalið!"
Bæjarstjórinn í Tlumacov, Josef
Homicek, sagði að án aðstoðar frá
Islendingum hefði reynst útilokað
að opna elliheimilið:
„Fyrir peningana
sem söfnuðust á íslandi
keyptum við nánast allt
innbúið: stóla, borð,
fataskápa, herðatré,
hillur, ísskápa, skós-
kápa og margt fleira,
en samt er afgangur af
—...... söfnunarfénu. Þegar
allt verður tilbúið munum við senda
sundurliðaðan reikning til íslands.
Ég verð að endurtaka það, að án
tónleikanna á Islandi hefði okkur
aldrei verið kleift að reisa nýtt heim-
ili fyrir aldraða. Anna Kristine er
ævinlega velkomin til Tlumacov og
getur þá hitt persónulega það fólk
sem nýtur góðs af söfnuninni á ís-
landi. Þegar erfíðleikar steðja að,
eru engin landamæri tíl. Það sýndi
söfnunin á Islandi okkur. Neyðar-
hjálp úr norðri snart okkur öll djúpt
og engin orð ná að lýsa þakklæti
okkar til íslendinga.“
i