Morgunblaðið - 23.09.1998, Síða 24

24 MIÐVIKUDAGUR 23. SEPTEMBER 1998
LISTIR
MORGUNBLAÐIÐ
Skorningar og1
kynjamyndir
MYNPLIST
Listasafn
Árnesinga
SIGURÐUR EINARSSON
Til 28. september. Opið
þriðjudaga til sunnudaga
frá kl. 14-17. Aðgangur
ókeypis. Sýningarskrá
kr. 300.
EIN af ævintýralegum landslagsmynd-
um Sigurðar Einarssonar.
SIGURÐUR Einarsson
sýnir um Jæssar mundir í
Listasafni Amesinga á Sel-
fossi. Sýningin er mikil að
vöxtum, enda afmælissýn-
ing hins áttræða listamanns
og yfirlitssýning sem spann-
ar allan feril hans. Það má
sjá hvemig hann fikraði sig frá
fremur dempuðum og raunsæjum
vinnubrögðum til litríkra og ævin-
týrakenndra náttúrulýsinga. Þessar
fantasíur era mestan part endur-
minningar úr barnæsku, frá þeim
tíma þegar listamaðurinn - eins og
hann orðar það sjálfur í sýningar-
skrá - var að uppgötva veröldina
kringum sig.
Sigurður er fæddur á Gljúfri í
Ölfusi, þar sem Gljúfurá þrengir sér
milli Sogns og Bjarnarfells í til-
komumiklum skomingum. Svo virð-
ist sem þetta landslag eigi hug hans
allan því að í annarri hverri mynd
bregður fyrir giljum og fossum á
miðjum fleti innan um fjöll og
hamraveggi, eða hraunelfur sem
teygja sig yfír mela og graslendi.
Þegar betur er að gáð má sjá andlit
og mannverar gægjast hvarvetna út
úr landslaginu eins og tröll og
huldufólk. Fyrir Sigurði er náttúra
bemsku hans lifandi og óræður
heimur, fullur af óvæntum kröftum
sem toga myndsviðið sitt á hvað,
hægri, vinstri, upp og niður.
Málarinn staðsetur okkur gesti
sína framan við sviðið svo að manni
finnst sem landslagið birtist nokkum
veginn skáhallt fyrh- neðan. Það er
ekki ósvipað því að vera frammi í
stjómklpfanum á flugvél sem stýrt
er af Ómari Ragnarssyni gljúfra-
skoðunarmanni. Oftast leggur Sig-
urður línumar eftir láréttum ásum í
áttina að miðju flatarins. Eg minnist
þess ekki að hafa séð jafnmikið af lá-
réttum litböndum síðan Svavar heit-
inn Guðnason kvaddi þennan heim.
Það kæmi manni ekki á óvart þótt
Sigurður hefði skoðað verk Horn-
firðingsins og dregið sínar ályktanir
af víðeminu sem Svavar gat laðað
fram með ólíkum, láréttum htflötum.
En lengra nær skyldleikinn ekki,
nema ef vera kynni að svipir Sigurð-
ar væra af sama meiði og grímumar
sem kenndar eru við Cobra.
Það era þó snöggtum frumstæð-
ari svipir sem mæta okkur í mynd-
um Sigurðar en verkum
Cobramanna, enda eru þetta minni
bernskunnar; framlegustu sýnir af
öllum frumlegum, sem listamaður-
inn framkallar á sínu síðara
bernskuskeiði. Það er öll þessi
bernska sem gerir verk Sigurðar
svo kröftug sem raun ber vitni.
Halldór Björn Runólfsson
Skærasta vonin
KVIKMYIVPIR
S a m b í 6 i n
Hope Floats
Leikstjóri: Forest Whitaker. Aðal-
hlutverk: Sandra Bullock, Harry
Connick jr., Gena Rowlands, Mae
Whitman. 20th Century Fox. 1998.
MEGINÞEMAÐ í ástarmyndinni
Hope Floats, sem Sambíóin frum-
sýndu um helgina, era brostin fjöl-
skyldubönd og fjölskyldubönd sem
hnýtt eru fastar en áður. Því fylgir
mikil tilfínningasemi sem sennilega
réttlætir stimpilinn klútamynd.
Þama er einnig brothætt ástarsaga
á ferðinni sem óvíst er hvemig end-
ar og henni fylgir einnig tilfinninga-
semi, sem leikstjórinn, Forest
Whitaker meðhöndlar ljúflega.
Hann fer um fjölskyldudramað
mjúkum höndum og gefur hverjum
þann tíma sem hann þarf, einkum
Söndru Bullock, sem reynir kannski
við erfíðasta hlutverk sitt á ferlinum
og sleppur ósködduð.
En það leynist í myndinni hliðar-
saga sem er áhugaverðari og
kannski meira spennandi en marg-
brotið fjölskyldudramað og fjallar
um það þegar skærasta vonin snýr
aftur til smábæjarins og hefur ekki
tekist að fanga ameríska drauminn.
Þvert á móti kemst hún að því í
beinni útsendingu í upphafsatriði
myndarinnar, að maðurinn hennar
hefur haldið framhjá og veröld
hennar hrynur. Hún snýr særð til
heimabæjarins, Smithville, og er
auðveld bráð þeirra sem sátu eftir.
Stelpur sem hún stríddi í skóla eru
ekkert áfjáðar í að hjálpa henni.
Gamlar syndir segja til sín og hún
upplifir höfnun; jafnvel dóttur
hennar er strítt í skóla. Gamall kær-
asti bankar á dymar í líki Harry
Connick jr. og hefur ekki áhuga á
ameríska draumnum, aðeins stelp-
unni sem hann dýrkaði í skóla. Hún
berst á móti, enn með hugann við
drauminn, ósátt við að vera komin
aftur í smábæinn.
Allt þetta þarf Bullock að takast á
við og með hjálp Forest, sem er
kunnur leikari, tekst henni að sigla í
gegnum það án stórvandræða.
Leikstjóranum tekst einnig að
halda væmninni í lámarki. Gena
Rowlands leikur móður Bullock í
myndinni og sýnir stórleik eins og
hennar er von og vísa sem hálfgerð-
ur furðufugl og aðrir bæjarbúar era
í höndum bærilegra leikara.
Utkoman er litrík fjölskyldusaga
og saga um mæður og dætur, ástar-
saga og saga um hina hliðina á am-
eríska draumnum. Markhópurinn
er fyrst og fremst konur og það má
vera að myndin sé ofhlaðin og á
köflum ekki nógu skýr varðandi
samband persónanna en hún er
alltaf áhugaverð og ágætlega leikin.
Arnaldur Indriðason.
Fjölbreytt vetrardagskrá
Leikfélags Islands
Iðnó iði
af lífi“
„VIÐ leggjum metnað okkar í að
reka Qölbreytta menningar-
starfsemi í Iðnó í vetur og vilj-
um að Iðnó iði af lifi, alla daga,
allan ársins hring,“ segir Magn-
ús Geir Þórðarson, listrænn
stjórnandi Iðnó, en dagskrá
vetrarins liggur nú að mestu
leyti fyrir. Iðnó er rekið af Leik-
félagi íslands.
Iðnó var opnað eftir Iangt hlé
í maí síðastliðnum og segir
Magnús starfsemina hafa farið
mjög vel af stað - „mun betur en
við þorðum að vona. Þær sýn-
ingar sem þegar hafa verið
frumsýndai' ganga fyrir troð-
fullu húsi“. Segir hann dagskrá
vetrarins einkennast af Ijöl-
breytni, þar sem listrænn metn-
aður og skemmtun sé sett í önd-
vegi. „Það ættu allir að finna
eitthvað við sitt hæfí!“
Mikið framboð er af leiksýn-
ingum á höfuðborgarsvæðinu og
fyrir vikið segir Magnús mikil-
vægt að Iðnó skapi sér sérstöðu.
„Það teljum við okkur hafa tek-
ist með verkefnaskrá vetrarins.
Meðal annars með áherslu á
spunaverk - leikhús augnabliks-
ins - hádegisleikhús, sápuóperu
og verk sígildra höfunda, sem
rata því miður alltof sjaldan á
íjalir íslenskra leikhúsa."
Iðnó hefur ekki á að skipa
hópi fastráðinna leikara en legg-
ur, að sögn Magnúsar, metnað
sinn í að fá til liðs við sig fær-
ustu leikhúslistamenn þjóðarinn-
ar. „Það hefur tekist og við er-
um afar stolt af frábærum lista-
mönnum sem vinna að sýningum
í Iðnó í vetur.“
Leikfélag íslands rekur Iðnó
án opinberra styrkja en reiðir
sig á stuðning ýmissa fyrirtækja.
Magnús segir útilokað að starf-
semin myndi bera sig ef aðeins
yrði boðið upp á sýningar þrjá til
fjóra daga í viku - frá fimmtu-
degi til sunnudags. „Við liöfum
því leitað leiða til að ná inn bæði
öðrum kvöldum vikunnar og há-
deginu, auk þess sem við verðum
með eftirmiðdags- og miðnætur-
sýningar. Sem dæmi má nefna
að 41 sýning er fyrirhuguð í hús-
inu í september."
Leiklist
Til hinna óbornu nefnist sýn-
ing sem sett verður upp í tilefni
af 100 ára fæðingarafmæli leik-
húsfrömuðarins Bertolds
Brechts. Sýningin verður byggð
á ljóðum Brechts en ævistarf
skáldsins haft til grundvallar.
Ljóðin eru í nýjum þýðingum
Þorsteins Gylfasonar sem jafn-
framt samdi handritið ásamt
Þorsteini Þorsteinssyni. Leik-
stjóri er Helga Jónsdóttir og
frumsýning áætluð 15. október.
Fljótlega eftir áramót verður
sett af stað hádegisleikhús í
Iðnó. Þar verða frumflutt þrjú
ný leikrit eftir íslenska höfunda
en í tilefni af enduropnun Iðnó
síðastliðið vor var efnt til leik-
ritasamkeppni fyrir hádegisleik-
húsið. Urslit liggja enn ekki fyr-
ir en fimmtíu verk eftir um
Ijörutíu höfunda bárust í keppn-
ina. Lítil hefð er fyrir hádegis-
leikhúsi hér á landi en Magnús
er sannfærður um að það muni
laða nýja gesti að leikhúsinu.
Meðan á sýningum stendur
munu leikhúsgestir snæða léttan
hádegisverð.
Beðið eftir Beckett er titill á
sýningu eftir Nóbelsskáldið
Samuel Beckett. Fluttir verða
einþáttungarnir Rockaby og A
Piece of Monolog. Leikstjóri
verður Viðar Eggertsson og
meðal flytjenda María Ellingsen.
Eldhugar í starfi og leik
Sigurður Sigurður Á.
Magnússon Friðþjófsson
BÆKUR
f þróttir
STÆRSTI SIGURINN
íþróttir fatlaðra á Islandi í 25 ár
Ritstjóri: Sigurður Magnússon.
Texti: Sigurður Á. Friðþjófsson.
Útlit og umbrot: Sáfi. Útlit hlífð-
arkápu: Ástmar Ólafsson. Filmu-
vinna, prentun og bókband:
Borgarprent hf. 216 blaðsíður,
flestar myndskreyttar. Verð:
3.500 krónur á skrifstofu Iþrótta-
sambands fatlaðra.
Útgefandi: Iþróttasamband
fatlaðra 1998.
BÓKIN Stærsti sigurinn, sem
íþróttasamband fatlaðra gaf út
fyrir skömmu, er um íþróttastar-
femi fatlaðra á íslandi undanfarin
25 ár, en skipulögð íþróttaiðkun
fatlaðra á Islandi á sér ekki lengri
sögu. 1969 var fyrsta alþjóða ráð-
stefnan um almenningsíþróttir
haldin í Ósló að tilstuðlan Iþrótta-
sambands Noregs og í kjölfarið
ákvað Iþróttasamband Islands að
beita sér fyrir trimmherferð á
meðal almennings. A fundi íþrótta-
nefndar Evrópuráðsins 1971 benti
Sir Ludwig Guttman, einn fulltrúi
Bretlands, á að ekki væri um al-
menningsíþróttir að ræða nema að
fullt tillit væri tekið til fatlaðra og
þeim gert kleift að stunda íþróttir
á sama hátt og ófatlaðir. Guttman,
sem nefndur hefur verið faðir
íþrótta fatlaðra, hafði mikil og já-
kvæð áhrif á fundarmenn og orð-
um hans var fljótlega víða fylgt
eftir í verki. 1972 samþykkti
Iþróttaþing íþróttasambands ís-
lands að vinna að aukinni og
bættri aðstöðu til íþróttaiðkana
fyrir fatlað fólk í samstarfi við
Sjálfsbjörg. Undirbúningsnefnd
var skipuð og á vegum hennar
hófust fyrstu skipulögðu íþrótta-
æfingar fatlaðra.
íþróttafélag fatlaðra í Reykjavík
var fyrsta íþróttafélag hreyfihaml-
aðra á Islandi, stofnað 1974, og
voru um 40 manns á stofnfundin-
um. Eik á Akureyri var fyrsta
íþróttafélag þroskaheftra á ís-
landi, stofnað 1978, en ári síðar
stóðu fimm félög að stofnun
Iþróttasambands fatlaðra, IF. Um
1.000 fatlaðir íþróttamenn era nú í
22 aðildarfélögum ÍF vítt og
breytt um landið, en ámóta margir
koma að starfseminni á einn eða
annan hátt.
ÍF ákvað að gefa út afmælisrit í
tilefni skipulagðs íþróttastarfs
fatlaðra í aldarfjórðung og fékk
Sigurð Magnússon, fyrsta for-
mann FÍ, til að hafa umsjón með
verkinu en hann réð Sigurð Á.
Friðþjófsson til að skrifa texta. I
bókinni eru ávörp forseta Islands;
menntamálaráðherra, forseta ISI
og formanns IF. Greint er frá að-
draganda stofnunar IF og afreks-
manna sérstaklega getið en lit-
myndir eru af öllum gullverð-
launahöfum á alþjóða stórmótum
og nánari upplýsingar
um þá. Viðtöl eru við
talsmenn allra 22 fé-
laga ÍF, átta frum-
herja, formenn ÍF frá
byrjun, sem eru
reyndar aðeins þrír,
stjórnarmann og þre-
menningana sem
gegnt hafa og gegna
framkvæmdastjóra-
stöðu sambandsins.
Sagt er frá starfsemi
ÍF, stjórnartal fylgir
og 12 síðustu síðumar
fara undir heillaóskir
til sambandsins.
Ekki fer á milli
mála að Grettistaki
hefur verið lyft í íþróttamálum
fatlaðra og í bókinni kemur glögg-
lega fram hverju óeigingjarnt
sjálfboðaliðastarf forvígismann-
anna hefur fengið áorkað. Nýr
heimur hefur opnast fötluðum og
ekki síður ófötluðum. Aðalatriðið
með starfseminni er að gefa öllum
færi á að vera með en í viðtölum
kemur fram að árangur fatlaðs af-
reksfólks á alþjóða stórmótum
hafi átt stóran þátt í að opna augu
almennings fyrir rhikilvægi starfs-
ins - að fatlaðir eigi sama rétt og
ófatlaðir - auk þess sem sigrarnir
hafi hvatt æ fleiri til þátttöku.
í eftirmála Sigurðar Magnússon-
ar kemur m.a. fram að ekki sé um
venjulegt sagnfræðirit að ræða
heldur frekar heimildarit og sam-
tíðarsögu um farsælt starf. Við-
mælendur era yfirleitt ánægðir
með gang mála og kemur gjarnan
fram að ekki þurfi mikið til að
gleðja fatlaða. Hins vegar bendir
einn frumherjinn á að gera þurfi
ráðamönnum þjóðarinnar gi-ein
fyrir því að starfið verði ekki enda-
laust unnið í sjálfboðavinnu, „við
getum ekki endalaust verið með
betlistaf í hendi". Þörf ábending
því íþróttaiðkun hefur svo mikið að
segja í allri uppbyggingu og endur-
hæfingu og sérstaklega er mikil-
vægt að vel sé hlúð að starfsemi
fatlaðra eins og víða kemur fram í
bókinni.
Nær hver síða er myndskreytt
og hafa myndirnar mikið að segja
en betur hefði mátt vanda
myndatexta við myndir af
íþróttafólki, því oft er ekki greint
frá hver eða hverjir ei’u á viðkom-
andi mynd. Eins hefði prófarka-
lestur mátt vera vandaðri. Hins
vegar er mikill fróðleikur í bók-
inni og lestur hennar ætti að
vekja fólk til umhugsunar um
gildi starfsins. Það er stærsti sig-
urinn.
Steinþór Guðbjartsson