Morgunblaðið - 14.11.1998, Blaðsíða 64

64 LAUGARDAGUR 14. NÓVEMBER 1998
AÐSENDAR GREINAR
MORGUNBLAÐIÐ
Blint sjónarmið
dýraverndar
SIÐUSTU daga
hefur farið íram mikil
umfjöllun í fjölmiðlum
um eyðingu þvotta-
bjarnar sem leyndist í
vörusendingu frá
Kanada hingað til Is-
lands. Oft vill svo
verða að tilfinningar
verða skynseminni
fjötur um fót þegar
málum sem þessum
skýtur upp kollinum,
sem og skortur á
þekkingu þeirra gagn-
rýnenda sem hæst
hafa.
í landslögum er
strangt ákvæði um innflutning lif-
andi dýra af erlendri grund. Öll dýr
sem til landsins koma löglega eru
sett í sóttkví í ákveðinn tíma eftir
nokkur stórslys á síðustu 200 árum
af völdum innflutnings á lifandi dýr-
um, sem höfðu mikil áhrif á íslensk-
an landbúnað og breytti mörgu í líf-
ríkinu. Þessi atriði voru fjárkláðinn,
mæðiveikin og minkurinn sem var
nánast borinn á gullstól út í náttúr-
una. Fjárkláðinn og mæðiveikin ollu
bændum þungum búsifjum. Minkur-
inn, sá vargur, raskaði árþúsunda-
jafnvægi fuglalífsins hér á landi.
Eru þessi þrjú atriði ekki nóg til
að staldra við og velta fyrir sér til-
urð þessara laga sem sett voru?
Sérstaða Islands, sem einangrað
eyríki hvað varðar búfjárstofna, er
einstæð. Nærtækasta dæmið sem
við eigum er hesturinn okkar. Lögin
voru sett í þeim tilgangi að vemda
- búfjárstofna okkar og lífríkið fyrir
ófyrirséðum skakkaföllum af völd-
um utanaðkomandi óvelkomnum
Þrymur Sveinsson
gestum í formi pesta,
sýkla eða dýra sem ekki
eiga heima í íslenska lif-
ríkinu.
Meðal villtra dýra í
Evrópu, Bandaríkjum
Norður-Ameríku og
Kanada fyrirfinnst ógn-
vænlegur sjúkdómur
sem kallast hundaæði.
Hundaæði ættu flestir
að kannast við. Helsta
smitleið hundaæðis er
með biti þar sem munn-
vatn dýrsins er uppfullt
af hundaæðisveirunni og
kemst síðan auðveldlega
snertingu við líkams-

vessa þess sem verður fyrir bitinu.
Helst er það refurinn sem ber
hundaæði, en flest önnur dýr, þar á
meðal maðurinn, smitast auðveld-
lega. Hundaæði er mikið vandamál í
Mið-Evrópu og hafa ríkisstjómir
margra Evrópuríkja varið miklu fé
til að halda hundaæðinu í skefjum
með skipulagðri eyðingarherferð á
þvi svæði sem sýktir refir finnast til
vamar mönnum og búfénaði. Það er
ófrávíkjanleg regla að sá ferðamað-
ur sem verður fyrir biti fari strax til
næstu heilsugæslu og fái viðeigandi
meðferð við stífkrampa og láti rann-
saka hugsanlegt hundaæðissmit. Til
er bólusetning sem þarf að endur-
taka eftir ákveðinn tíma. Með-
göngutími hundaæðis er talinn í vik-
um. Hundaæðisveiran ræðst á mið-
taugakerfið og rústar þvf algerlega.
Hjá þeim einstaklingi sem varnar-
aðgerðir gagna ekki eða veiran hef-
ur náð sér á strik er ekkert hægt að
gera annað en að lina óbærilegar
kvalir og halda niðri ýmsum fylgi-
Leitin að réttu eigninni
hefst hjá okkur
Vettvangur fólks í fasteignaleit

V® ™
.mbl.is/fasteignir
Óaðgætinn innflutning-
ur dýra hefur, að mati
Þryms Sveinssonar,
valdið bústofnum og
lífríki ærnum skaða.
kvillum sem eru m.a. vatnsfælni og
annar hryllingur uns dauðinn líkn-
ar. Sýnd var í Ríkissjónvarpinu
fræðslumynd um hundaæði. Það
væri rétt að endurtaka það efni til
að leikmaður geri sér grein fyrir
hversu hræðilegur sjúkdómur
hundaæði er.
Mér fannst það kaldranalegt að
sjá myndir af þvottabiminum að-
framkomnum, vegna þess tíma sem
hann hafði dregið fram lífið og var
nánast hungurmorða þegar það
fannst. Það er talin Iíkn að deyða
skepnur sem lenda í slysi eða hafa
liðið langvarandi kvalir eins og
þvottabjörninn virðist hafa liðið.
Það er gullin regla að fara vel með
allar skepnur þó svo að okkur
mannfólkinu sé það misgefið. Al-
mennt, þegar aflífa þarf skepnu, eru
börn ekki látin vera áhorfendur né
að þau hafi um það vitneskju fyrr en
allt er frágengið. Mér finnst að fjöl-
miðlar hefðu ekki átt að sýna þessa
hryggðarmynd af aðframkomnu,
dauðhræddu og jafnvel sjúku dýri
sem dregið hafði fram lífið með að
éta það sem næst var. Yfirvöld
gerðu það sem þeim bar, með sóma,
fljótt og örugglega, farandi eftir
þeim vinnureglum sem þeim er
skylt að vinna eftir. Dýraverndar-
sjónarmið verða að skoðast á raun-
sæjan og hlutlausan máta. Meðan
mikið fár var gert vegna deyðingu
lítils þvottabjarnar, var lögð vel-
þóknun á deyðingu nokkurra snáka
sem á eftirminnilegan hátt ollu
fjaðrafoki meðal Irlandsfara á
heimleið.
Hvað um þá tugi útigangskatta í
Reykjavík og nágrenni sem eiga í
ekkert skjól að venda og svelta
heilu hungri svo dögum skiptir?
Höfundur er öryggisfuUtrúi.
Frumkvöðull í lækkun
lyfjaverðs á íslandi
Hvað kosta lyfin?
1.339
DL
PS
U)
1.620
1.725 '757
o
-C
*o
B
lL
>i
<u
-w
*o
Q.
2
rt
¥
-Q
JÉ
0)
-w
■•O
OL
w
</>
1.829
«
-w
*o
Q.
R
L.
rt
¥
-Q
L.
3
1.852
1.885
2.050 2067
2.148
■JÉ
<u
-w
^o
CL
R
£
'O
tuO
c
<u
-t->
*o
Q.
2
«
¥
<n
£
V
<o
CL
f«
U)
txO
>
Sa.
nJ
tuo
J2
<D
“O
CL
ð
E
Samkvæmt verðkönnun á 5 lausasölulyfjum sem birt var í DV þann 5. nóvember sl.
selur Lyfja lyf á lágmarksverði.
Úh LYFJA
Lyf á lágmarksveröl
LYFJA Setbergi í Hafnarfirði, opið virka daga kl. 10 - 19. Opið laugardaga kl. 12 - 18.
LYFJA Lágmúla, opið alla daga ársins kl. 9 - 24.
Árni Johnsen fór
með rangt mál
ÞÓTT Árni Johnsen gorti af því
að hafa afgreitt 50 þúsund erindi
frá fjárlaganefnd Alþingis og telji
sig í beinu framhaldi hæfan til
stórra verkefna fer ekki hjá því að
ýmislegt skolaðist til í kolli þessa
ágæta vinar míns vilj-
andi eða óviljandi á
fundi á Hellu. I Morg-
unblaðinu 7. nóvember
sl. er birt frásögn af
fundi á Hellu með Da-
víð Oddssyni forsætis-
ráðherra og Arna
Johnsen alþingis-
manni.
Á fundinum er haft
eftir Árna Johnsen
eftirfarandi:
„Lánasjóður land-
búnaðarins hafði sam-
þykkt lán á miðju ári
til bónda, sem aldrei
hafði verið í vanskilum
hvorki við Stofnlánadeildina né
hinn nýja Lánasjóð landbúnaðar-
ins. Hann sagði að lánin hefði átt
að nota til þess að stækka búin að
því marki, sem hagkvæmt teldist
*
Arni virðist ekki
greina, segir Guðni
Agústsson, hver vand-
inn er sem nú steðjar
að loðdýraræktinni.
með tilliti til framleiðni og fóður-
kostnaðar. Lánin hefðu verið sam-
þykkt á miðjum síðasta vetri, en
ekki verið afgreidd.“
I þessu sambandi þykir rétt að
upplýsa um loðdýralánsumsóknir á
Suðurlandi þar sem hér er um vill-
andi upplýsingar að ræða. Snemma
á þessu ári voru afgreidd lán til
þriggja loðdýrabænda samkvæmt
lánsloforðum samtals að upphæð
20,2 milljónir króna. I sumar bár-
ust tvær umsóknir dagsettar í
fyrstu viku júlí. Eftir að tilskilin
gögn höfðu borist og umsóknirnar
yfirfarnar var þeim báðum svarað
skriflega 20. ágúst sl. Engin
lánsloforð vegna loðdýrabygginga
liggja óafgreidd hjá Lánasjóðnum
og eru því framangreind ummæli
röng og villandi.
Aðrar umsóknir um lán til loð-
dýrabygginga á þessu ári hafa
ekki borist og liggja ekki hjá
sjóðnum. Þá er í frásögninni af
fundinum vikið að erfiðleikum loð-
dýraræktarinnar og haft eftir
Árna Johnsen að á næstu þremur
vikum sé útlit fyrir að 15-20 fjöl-
skyldur á Suðurlandi muni hrekj-
ast á klakann og gefið í skyn að
framkvæmdastjóri Lánasjóðsins
bæri á því ábyrgð. Staða loðdýra-
ræktarinnar hefur verið erfíð og í
mörg ár bjó greinin við alltof lágt
skinnaverð. Á þeim árum voru
gerðar margvíslegar aðgerðir til
hjálpar greininni. M.a. felldi
Stofnlánadeildin niður verulegan
hluta af lánum loðdýrabænda og
fóðurstöðva, m.a. eftir ákvörðun
stjórnvalda. Slíkar aðgerðir hafa
ekki verið gerðar fyrir aðrar bú-
greinar sem þó hafa átt við þreng-
ingar að búa eins og flestum er
kunnugt um. Undanfari þessara
aðgerða var að margar loðdýra-
nefndir voru skipaðar og sat fram-
kvæmdastjóri Stofnlánadeildar í
þeim flestum og tók þar með þátt í
því að móta og gera tillögur um
þær aðgerðir, sem gerðar voru til
hjálpar búgreininni. Ekki er vitað
annað, en hann hafi unnið þar af
fullum heilindum þrátt fyrir að
eiga þar í erfiðri stöðu og þurfa
um leið að huga að hagsmunum
Stofnlánadeildar sem fram-
kvæmdastjóri.
Árni Johnsen fellir þunga dóma
um Leif Jóhannesson, fram-
kvæmdastjóra Lánasjóðs landbún-
aðarins, á fundinum. Leifur Jó-
hannesson hlýtur að vera eins og
aðrir menn búinn kostum og göll-
um. En eftir 15 ára
starf hjá Stofnlána-
deild og Lánasjóði er
það skoðun þeirra sem
starfað hafa með hon-
um, og undir það
munu bændur taka um
allt land, að hann hafi
verið farsæll fram-
kvæmdastjóri, rekið
sjóðinn af kostgæfni
og landbúnaðurinn
notið þekkingar hans
og framsýni. Þess
vegna sárnar okkur
sem vitum betur og
þekkjum störf Leifs að
heyra sleggjudóma
Árna í hans garð og
teljum þá honum ekki til fram-
dráttar. Ami virðist ekki greina
hver vandinn er sem nú steðjar að
loðdýraræktinni, en það er verðfall
á heimsmarkaði á loðdýraskinnum
upp á 25-30% vegna erfiðs ástands
í Ásíu og Rússlandi. Þessa stöðu
óttast loðdýrabændur og búast við
að greinin fari illa við slíkar að-
stæður og hafa leitað á fund land-
búnaðarráðherra um aðgerðir sem
þegar hafa verið samþykktar í rík-
isstjóm, það er fóðurniðurgreiðslur
upp á 45 milljónir úr ríkissjóði.
Lánasjóður landbúnaðarins og loð-
dýrabændur verða hins vegar að
meta stöðuna upp á nýtt og spyrja
sig: Er rétt við þessar aðstæður að
fara í miklar framkvæmdir og
stækka búin, hversu löng verður
kreppan o.s.frv.?
I máli Davíðs Oddssonar forsæt-
isráðherra á fundinum kom rétti-
lega fram að afskrifa hefði þurft
um 2 milljarða vegna loðdýrarækt-
ar og að ekki væri hægt að reka
loðdýrabúskap með þeim hætti, að
búin standi einvörðungu í stykkinu,
þegar skinnaverð er með hæsta
móti.
Mín lokaorð eru að grípa niður í
ný lög um Lánasjóð landbúnaðar-
ins, sem Ami Johnsen studdi m.a.
á Alþingi í fyrra. I 8. grein laga um
Lánasjóð landbúnaðarins segir:
„Um ákvörðun útlána skal hafa
hliðsjón af því hverjar rekstrarfor-
sendur viðkomandi búgreinar eru
og hversu há veðlán hvíla á eign-
inni og skal eigi veita lán ef ástæða
er til að ætla að búrekstur á jörð-
inni geti ekki staðið undir auknum
lánum.“ Samkvæmt þessari laga-
grein (samþykkt af Alþingi) ber
stjóm Lánasjóðsins að vinna og
hefur því m.a. sett ákvæði í útlána-
reglur um að rekstrarforsendur
þurfi að vera fyrir hendi hvað varð-
ar allar lánveitingar sjóðsins. Eftir
lánareglum á hverjum tíma ber
framkvæmdastjóra að vinna og
taka afstöðu til einstakra lánsum-
sókna í samræmi við þær. Það er
því ekki á hans valdi að taka
ákvarðanir utan þeirra, nema að
undangenginni samþykkt stjórnar
sjóðsins. Því er ekki við hann að
sakast um sértækar aðgerðir fyrir
einstakar búgreinar. Þegar slík
mál hafa komið upp hafa stjórnir
Stofnlánadeildar og síðar Lána-
sjóðsins ævinlega fjallað um þau og
samþykkt ákveðnar vinnureglur
sem framkvæmdastjórinn sér um
að unnið sé eftir.
Þessari athugasemd er ætlað að
hrekja rangfærslur Áma Johnsen
og leiðrétta misskilning sem fram
kom á téðum fundi. Loðdýrabænd-
ur hafa ekki verið með svona mál-
flutning.
Höfundur er alþingismaður
og formaður Lánasjóðs
Inndbúnaðarins.
Guðni
Ágústsson