Morgunblaðið - 08.12.1998, Síða 35

MORGUNBLAÐIÐ
ÞRIÐJUDAGUR 8. DESEMBER 1998 35
LISTIR
„ Lieder-skáldið “
TOJVLIST
íslenska ðperan
AFMÆLISTÓNLEIKAR
Ýmsir listamenn fluttu tónlist eftir
Jórunni Viðar. Sunnudag kl. 17.
ÁTTRÆÐIS afmæli Jórunnar
Viðar um þessar mundir og útgáfa á
geisladiski með sönglögum eftir
hana voru tilefni afmælisdagskrár í
Islensku óperunni á sunnudaginn.
Flutt voru kórverk og einsöngslög
eftir Jórunni, ávörp flutt, og stiklað
á ýmsu frá farsælum starfsferli
hennar.
Meðan tónleikagestir tíndust í
salinn léku Laufey Sigurðardóttir
og Krystyna Cortes Þjóðlífsþætti
fyrir flðlu og píanó í anddyri óper-
unnar. Eftir ávarp og kynningu
skólastjóra Söngskólans í Reykja-
vík, Ásrúnar Davíðsdóttur, söng
Dómkórinn undir stjórn Marteins
H. Friðrikssonar tvö verk Jórunn-
ar; Kall sat undir kletti, en kórinn
frumflutti nýlega þessa kórútsetn-
ingu lagsins, og Stóð ég við Oxará,
sem Jórunn samdi fyrir kórinn.
Kórútsetning Kalls undir kletti er
vel heppnuð, - gefur þessu vinsæla
lagi eilítið öðruvísi svipmót en ein-
söngsútgáfan ber, með herlegum
hlátrasköllum kalls og huldukonu
sem framkölluð eru í kvenröddum
milli erinda. Stóð ég við Öxará við
ljóð Halldórs Kiljans Laxness er
viðameiri smíð, með þremur hljóð-
færum auk kórsins, píanói, flautu og
sellói. Píanóleikarinn var úr röðum
kórfélaga, en Martial Nardeau lék á
flautu og Bryndís Halla Gylfadóttir
á selló. Það er svipsterk stígandi í
þessu verki, allt til hins seiðandi al-
skæra óms Islandsklukkunnar í lok
lagsins, sem „kallar oss heim til
sín“.
Það voru einsöngslög Jórunnar
Viðar sem voru í aðalhlutverki það
sem eftir var þessarar dagskrár. I
ávarpi sínu til afmælisbarnsins tal-
aði Valgarður Egilsson um „lieder"
tónskáldið Jórunni Viðar. Fá eða
jafnvel engin íslensk tónskáld um
okkar daga hafa náð jafn góðum
tökum á að smíða lag úr ljóði og
Jórunn Viðar. Sönglög hennar eru
engum öðrum lík, - stíll hennar er
hreinn og afar persónulegur. Þar
fer saman næmi fyrir sameinuðu lífi
tónlistar og orðs, ekki bara hvað
varðar merkingu þess heldur líka
hljómfall þess og blæ. Sönglög Jór-
unnar Viðar eru hvert um sig eins
og lítil veröld. Þai’ eru sagðar sögur,
þar er fólk að sýsla, þar gerast æv-
intýri. Þau eru líka mörg að formi
til eins og örlítil óperuaría, með
sönglesi í upphafí þar sem er rakin
lítil saga, þar til kemur að samfelld-
ara og samtvinnaðra tónmáli píanós
og raddar, - þar sem dvalið er við
söguna. Þetta á við um mörg vin-
sælustu lög Jórunnar, til dæmis
Gluggann, Únglínginn í skóginum,
Gestaboð um nótt og Þjóðvísu. Önn-
ur sverja sig í ætt við þjóðararfmn
með rammíslensku tónmáli og
hrynjandi, sum samin við þjóðvísur,
eins og Það á að gefa börnum
brauð, hinn magnaði bálkur
Sætrölls kvæði sem frumfluttur var
á sunnudaginn og Kall sat undir
kletti við ljóð Halldóru B. Björns-
son. Einsöngslög Jórunnar njóta
þess hversu frábær píanisti hún er
sjálf. Hlutverk píanósins skiptir
máli í lögum hennar, er blæbrigða-
ríkt og margbrotið, og gerir hvort
tveggja að undirbyggja ljóðið og lita
það. Bestu sönglagasmiðirnir hafa
oftar en ekki verið frábærir píanist-
ar; - eins og Schumann, sem hafði
þessa list líka fullkomlega á valdi
sínu.
Þau Þóra Einarsdóttir og Loftur
Erlingsson sungu tíu af einsöngs-
lögum Jórunnar og lék Gemt
Schuil með þeim á píanóið. Þóra
söng lögin Við Kínafljót við ljóð
Þorgeirs Sveinbjarnarsonar, Þjóð-
vísu við ljóð Tómasar Guðmunds-
sonar, Vort líf við ljóð Steins Stein-
ars, Gestaboð um nótt við ljóð Ein-
ars Braga og Únglínginn í skógin-
um við ljóð Halldórs Laxness. Söng-
ur Þóru var í einu orði sagt frábær,
hún er „performer" af guðs náð.
Hver einasti tónn var yfirvegaður
og hvert orð meitlað í lagið. Músík-
ölsk túlkun hennar og Genits
Schuil var hrífandi. Loftur Erlings-
son söng Sönglað á göngu, við ljóð
eftir Valgarð Egilsson, Gluggann,
við ljóð eftir Halldór Laxness, Týnd
er hver varða úr myndinni Síðasta
bænum í dalnum eftir Loft Guð-
mundsson, en auk þessa frumflutti
Loftur lögin Þjóðlag úr Álfhamri
við ljóð Guðmundar Böðvarssonar
og Sætröllskvæði við þjóðvísu. Loft-
ur var kannski eilítið stilltari í túlk-
un sinni, en falleg rödd hans fór
þessum lögum dæmalaust vel.
Flutningur þeirra Gerrits á laginu
Harkað í
Hong Kong
KVIKMYNPIR
Stjörnulnó
„KNOCK OFF“ ★
Leikstjóri: Tsui Hark. Handrit:
Steven E. DeSouse. Kvikmynda-
tökustjóri: Arthur Wong. Aðal-
hlutverk: Jean-Claude van
Damme, Rob Schneider, Lela
Rochon, Paul Sorvino. MTP Wold-
wide. 1998.
Á SAMA tíma og Jackie Chan
og félagar flytja frá Hong Kong
til Hollywood að gera Hollywood-
myndir fer Jean-Claude van
Damme frá Hollywood til Hong
Kong að gera Hong Kong mynd-
ir. Árangurinn er vondur ef
marka má þessa nýjustu afurð
belgíska vöðvabúntsins, „Knock
Off‘, sem sennilega er með
verstu myndum Damme. Hún
gerist í Hong Kong og Damme er
eins og bjáni í henni, hasaratriðin
eru óspennandi og enskan í
myndinni hroðaleg.
Handritið eftir Steven E.
DeSouza er mestmegnis bull;
það er reyndar venjan í þessum
nýju hasarmyndum dýrum og
ódýrum en hér keyrir um þver-
bak. Belginn leikur fatakaup-
mann í Hong Kong sem kemst í
tæri við CIA, rússnesku mafí-
una, kínamafíuna og fleira og
fleira og þarf að beita allri sinni
hopptækni ef hann ætlar að hafa
betur gegn óþjóðalýðnum.
Maður hefur á tilfínningunni
að hér eigi að blanda saman
gríni og spennu en það er mjög
veik tilfínning því hvorugu er
fyrir að fara í myndinni. Stjarn-
an er á stöðugum hlaupum
ásamt hjálparkokki sem Rob
Schneider leikur og á að sjá um
fyndnina. Honum tekst það ekki.
Paul Soi’vino kemur fram í
myndinni og fer mestmegnis til
spillis. Hasaratriðin undir stjórn
Tsui Hark eru næstum því vand-
ræðaleg og má segja um mynd-
ina alla að hún sé eitt bévítans
hark.
Arnaldur Indriðason
úr Síðasta bænum í dalnum var ein-
staklega heillandi. Það var spenn-
andi að heyra nýju lögin tvö, sem
voru bæði ákaflega falleg en ólík,
Þjóðlag úr Álfhamri anguiwært og
ljóðrænt ástarljóð, en Sætrölls
kvæði dramatískt harmljóð; -
sagnakvæði um kóng og drottningu
sem verða að fórna syni sínum til að
mega lifa sjálf. Sætröllskvæðið var
mjög áhrifaríkt í túlkun Lofts og
Gemts.
Bjarki Sveinbjömsson rakti feril
Jórunnar Viðar í ávarpi sínu og lauk
máli sínu með því að leyfa viðstödd-
um að heyra valið brot úr útvarps-
þætti, þar sem Jórunn og frænka
hennar og samstarfskona Þuríður
Pálsdóttir fluttu gömul þululög.
Nemendur úr ljóðadeild Söngskól-
ans skemmtu svo viðstöddum með
flutningi Fúsintesarþulu. I lok dag-
skrárinnar söng sá ágæti kór, Gra-
dualekór Langholtskirkju undir
stjórn Jóns Stefánssonar þrjú lög
Jórunnar, Bamagælur, útsetningu
tónskáldsins á þjóðlaginu Bí, bí og
blaka, við vísurnar Við skulum
þreyja Þorrann og hana Góu, Dúfan
í Danmörk og Bí, bí og blaka. Þessi
útsetning Jórunnar er meðal þess
fegursta sem kórar landsins syngja.
Það var viðeigandi á jólaföstu að
heyra Það á að gefa börnum brauð,
en síðasta lagið var enn ein kórperla
Jórunnar; Jól, við ljóð Stefáns frá
Hvítadal, sem Jórunn samdi 1988
fyrir Ríkisútvarpið og gaf íslensk-
um börnum. Það lag hefur á einum
áratug orðið eitt vinsælasta jólalag
þjóðarinnar.
í dagskrárlok lofaði Valgarður
Egilsson viðstöddum framhaldi á
útgáfu á verkum Jórunnar Viðar.
Tónleikagestir klöppuðu Jórunni
óspart lof í lófa; tónskáldið þakkaði
fyrir sig, og kvaðst hvergi hætt þótt
áttrætt væri.
Bergþóra Jónsdóttir
FYNDNIR
FRAKKAR
KVIKMYNPIR
Háskólabfö
TAXI
★ ★ 1/2
Leikstjóri: Gérard Pirés. Hand-
ritshöfundur: Luc Besson. Aðal-
hlutverk: Sami Naceri, Frédéric
Dieffenthal og Marion Caotillard.
Luc Besson 1998.
HVER ber sinn draum í
hjarta og Daniel lætur sinn
rætast. Eftir sex ára bið er
hann loksins orðinn leigubíl-
stjóri í Marseille. Fyrsti við-
skiptavinurinn er indæl kona
sem á frekar misheppnaðan
son í lögreglunni. Daniel að-
stoðar hann í eltingarleik við
stórglæpamenn, og þá er ekki
verra að vera jafnlunkinn öku-
maður og Daniel. Sei, sei nei.
Taxi er bæði mjög frönsk
mynd, en um leið mjög ófrönsk.
Handritið er amerískara en
venjulega sést í frönskum
myndum; grínlöggumynd með
aulalögunni og svo góða gæjan-
um sem reddar öllu. Yndislega
Marseille Miðjarðarhafsins er
bakgrunnurinn, sem reyndar
sést of lítið, með sínum guð-
dómlega grófa hreimi og
franskheitum öllum saman.
Leikararnir eru ekki með þeim
frægustu meðal Frakka, en tak-
ið sérstaklega eftir Marion
Cotillard sem leikur löggu-
mömmuna. Hún er dásamleg
leikkona og yfirleitt alltaf eins,
en það er bara betra. Húmorinn
er sérlega franskur, en Frökk-
um líður sjaldan betur en þegar
þeim tekst að níðast á löggum
og Þjóðverjum. Yfir heildina lit-
ið er þetta ekta strákamynd;
húmorinn, hetjuskapurínn,
kappakstur, bakgrunnurinn og
kvenmennirnir.
Luc Besson, sú mikla franska
kvikmyndahetja, er bæði hand-
ritshöfundur og framleiðandi
þessarar kvikmyndar. Er það
ágætis framtak hjá honum þótt
þessi mynd verði seint kölluð
snilldarverk, eða geri nokkuð
fyrir franska kvikmyndagerð yf-
ir höfuð. Þetta ferli minnir
óneitanlega á Quentin Tar-
antino sem einmitt setui’ per-
sónulegan gæðastimpil á ýmsar
kvikmyndir, en það er greini-
lega nýjasta bragðið í geiranum.
Stelpur, ef ykkur dreymir
um að gleðja strákana ykkar,
sem eru búnar að fá leiða á
rómantísku gamanmyndunum
sem þið leigið ykkur, bjóðið
þeim á Taxi og draumar ykkar
beggja munu rætast.
Hildur Loftsdóttir
mbl.is I
LLTy\f= e!TTH\Aí\0 /V
I

Náttúra, vald og vöxtur
Geta náttúruauðlindir
spillt hagvexti til lengdar?
Fimmtudaginn 10. des. boðar Félag viðskiptafræðinga og
hagfræðinga til hádegisverðarfundar frá kl. 12:00-13:30 á
Hótel Sögu, Ársölum 2. hæð.
Gestur fundarins er Þorvaldur Gylfason
prófessor. Hann mun m.a. fjalla um:
♦ Dregur hráefnisútflutningur úr hvata til annarra viðskipta?
♦ Hvetur gnægð náttúruauðlinda til skuldasöfnunar?
♦ Veldur hráefnisútgerð auknum ójöfnuði?
♦ Auðlindasamfélagið - Sérhagsmunasamfélagið.
Þorvaldur Gylfason
Verð með léttum hádegisverði kr. 1.700, fyrir félagsmenn en kr. 2.200
fyrir aðra. Fundarstjóri er Elvar Guðjónsson formaður fræðslunefndar.
Vinsamlega tilkynnið þátttöku fyrir 9. des. í síma 568 2370 eða fvh@fvh.is
FÉLAG VIÐSKIPTAFRÆÐINGA
OG HAGFRÆÐINGA
Opinn fundur - gestir velkomnir