Morgunblaðið - 08.12.1998, Qupperneq 52

52 ÞRIÐJUDAGUR 8. DESEMBER 1998
MORGUNBLADIÐ
Baðinnréttingar
Vandaða;
innréttingar fró Belgíu á verði
sem ekki hefur sést óður.
Otal möguleikar!
VERSLUN FYRIR ALLA !
EILDSOI
ERSLUNI
-tryg;
Vib Felismúla Sími 588 7332
AÐSENDAR GREINAR
Dómur
aldarinnar?
Veður og færð á Netinu
/tLLTA/= mbl.is
G/TTH\SAÐ NÝTl
HÆSTIRETTUR
Islands hefur kveðið
upp dóm í málinu nr.
145/1998, Vaidimar Jó-
hannesson gegn ís-
lenska ríkinu.
Þessi dómur er það
merkilegur að hæfílegt
má telja að velja honum
fjölmiðlafyrirsögn af því
tagi sem hér er gert.
Mannréttindaákvæði
stjórnarskrárinnar eru
ekki þess eðlis að auð-
velt sé að festa hendur
á þeim á þann hátt að
ákveðnar athafnir
stjórnvalda, eða tiltekin
iög megi á einfaldan
hátt greina sem brot á
þessum ákvæðum.
Akvæði þessi eru frekast eins kon-
ar markmið, yfirlýsing.
Ákaflega vandasamt er að túlka
slík ákvæði. Hvar byrjar og endar
meginreglan sem reynt er að orða í
stjórnarskrárákvæðinu og hvemig
eru orð hennar skýrð. Hvar fer
stjórnvaldið eða almenni löggjafinn
of langt þannig að ákvarðanir þeirra
brjóti meginreglu stjórnarskrárinn-
ar.
Þegar ég las dóm Hæstaréttar í
fyrrnefndu máli nr. 145/1998 varð ég
íýrst undrandi en síðan stoltur.
Stoltur yfir þeim kjarki Hæsta-
réttar að kveða upp dóm sem þenn-
an. Dóm sem túlkar ákvæði stjórnar-
skrárinnar afdráttarlaust. Dóm sem
Vilhjálmur H.
Vilhjálmsson
lorgunte
Frúikandi og hre.ieandi.
Fullt af fyrirheitum uni gódan dag.
.
...frá náttúrunnar hendi

óneitanlega kemur sér
illa íyrir þá er ráða
þessu landi í stjórnmál-
um og efnahagsmálum.
Stoltur vegna þess að
Hæstiréttur gat hafið
sig upp yfir moldviðrið,
dægurþrasið og hags-
munina sem fylgja um-
ræðunni um kvótakerfið
og dæmt um það hvort
hin umdeilda ákvörðun
sj ávarútvegsráðuneyt-
isins væri lögfi-æðilega
rétt og í samræmi við
stjórnarskrá. Það er
ákvörðunin ekki, segir
Hæstiréttur. Hún er
ógild.
Um dóminn sjálfan
þarf ekki að hafa mörg orð. Hann er
mjög skýr. Það samrýmist ekki
ákvæðum stjómarskrár að mismuna
Nú munu varðhundar
kvótakerfísins safna
liði, segir Vilhjálmur
H. Vilhjálmsson,
og reyna að drepa
þessum dómi Hæsta-
réttar á dreif.
mönnum sem sækja um veiðileyfi
eftir því hvort þeir hafa áður átt skip
á tilteknu ái'abili eða ekki.
Á sama hátt má draga þá ályktun
af dóminum að það sami-æmist held-
ur ekki stjórnarskránni að mismuna
mönnum sem sækja um aflahlutdeild
(kvóta) eftir því hvort þeir hafa áður
notið slíkra réttinda eða ekki. Skil-
yrðin fyrir úthlutun þessara réttinda
verða að vera þannig að landsmenn
standi þar jafnt að vígi.
Nú munu varðhundar kvótakerfis-
ins safna liði og reyna að drepa þess-
um dómi Hæstaréttar á dreif. Fá Al-
þingi til að breyta lögum nr. 38/1990
í það horf sem sérfræðingar útvegs-
manna og ríkisvalds leggja til. Til
hvers? Til að áfram megi úthluta
veiðileyfum og aflahlutdeild til fárra
útvalinna?
Höfundur er hæsturéttnrlögmnður.
Virkjun á
villigötum
MARGIR þeirra ís-
lendinga sem búa er-
lendis eða hafa dvalið
þar langdvölum, munu
kannast við það sterka
aðdráttarafl sem fóst-
urlandið getur haft á þá
úr fjarska. Það þarf oft
lítið áreiti til að hugur-
inn beri menn hálfa leið
heim. I flestum tilvik-
um kemur einnig að því
að fólkið skilar sér aftur
til átthaganna, jafnvel
þó að „gild rök, útreikn-
ingar og staðreyndir"
ættu að útiloka slíkt.
En þegar tilfinningarn-
ar taka völdin, þýðir
sjaldnast að beita rökum gegn þeim.
Hvað er það sem togar af slíku
afli í mörlandann? Krossið við rétt
svar.
() Sjónvarp „allra“ landsmanna.
() Ódýrt raforkuverð.
() Keikó.
() Stóriðjur.
( ) Vera með í miðlægum gagna-
grunni.
Eg er hræddur um að þú fáir ekki
háa einkunn á þessu prófi, lesandi
góður, enda eru valmöguleikarnir
ekki upp á marga fiska. Þó svo að
einhverjir kunni að sakna ofantal-
inna hluta, er ósennilegt að margir
muni flytjast landa á milli af þeim
orsökum. En snúum okkur heldur
að efninu.
Síðan í sumar þegar hverasvæðið
við Hágöngur hvarf endanlega undir
nýtt miðlunarlón, hefur verið mikil
umræða um það hversu langt eigi að
ganga í að fórna óbyggðum íslands í
þessum tilgangi. Þar hafa margir
tjáð sig, ýmist hlynntir eða andvígir
áætluðum framkvæmdum. Enn
fremur hefur Landsvirkjun blandað
sér í umræðuna, íyrst um sinn á
hrokafullan (ég geri það sem mér
sýnist) hátt, en nú undanfarið er
eins og að álit landsmanna á stór-
felldri athafnagleði fyrirtækisins
hafi eitthvað að segja. Stjórnendur á
þeim bæ virðast vera farnir að átta
sig á því að neikvæð ímynd þein'a út
á við, geti valdið þeim tjóni eða í öllu
falli þvingað fram breytingar á fyr-
irhuguðum framkvæmdum. í heil-
síðuauglýsingu frá orkurisanum
mikla er látið líta svo út sem ásýnd
landsins batni við það að þeir geri á
því breytingar og færi stór svæði í
kaf. Örugglega má deila um það
hvort siðferðislega sé rétt að svo
voldugt fyrirtæki, sem keypt gæti
upp allt auglýsingapláss Moggans,
eigi að blanda sér í umræðuna á
þennan hátt. Náttúruunnendur hafa
takmarkaða möguleika á að berjast
gegn svo digrum sjóðum. Verst hlýt-
ur þó að teljast að Landsvirkjun
beitir ómerkilegum aðferðum
sjampó- og tannkremsframleiðenda
þegar myndir eru valdar eða með-
höndlaðar á þann hátt sem þeir gera
í umræddri auglýsingu. Efri mynd-
in, sem á að sýna Hágöngusvæðið
fyrir framkvæmdirnar, virðist hafa
dottið ofan í keytu eða upplitast eftir
öðrum leiðum. í texta auglýsingar-
innar er fullyrt að virkjunarfram-
kvæmdir efli þjóðarhag og gefið í
skyn að fólk eigi ekki
að láta tilfinningar sín-
ar ráða í svo mikilvæg-
um málum. Sá þjóðar-
hagur sem þar er talað
um, er mældur í krón-
um og aurum og á lítið
skylt við þá þjóðareign
að eiga til óspillta nátt-
úru sem við höfum
fengið upp í hendurnar
frá forfeðrum okkar.
Auk þess má búast við
að þjóðarhag Lands-
virkjunar gæti orðið
erfitt að miðla áfram til
næstu kynslóða. Hins
Sigurður Hr. vegar þætti mér líklegt
Sigurðsson ag margjr framtíðar Is-
lendingar yrðu okkur reiðir fyrir
skeytingarleysi gagnvart dýrmæt-
ustu fjársjóðum þjóðarinnar. Hvort
er líklegra, að afkomendur okkar
verði stoltir af óbrenglaðri náttúru
Tilboti
Andlitsbaí Í980
Litun oq plokkun 1.690
Handsnyrting 2.690
Samt. 9.160
30% afst. 6.612

cD
SNYRTI & NUDDSTOFA
llönnu Kristínðr Didriksen
Laugavegi 40, sími 561 8677
íslendingar hafa gengið
að því vísu að landið sé
bæði hreint og ómeng-
að, en Sigurður Hr.
Sigurðsson telur að
umferðaraukning og
stóriðjuiðnaður séu far-
in að setja mark sitt á
afmörkuð svæði.
eða rafmagnssæstreng til Skot-
lands? .
Sífellt gengur á þá staði á jörðinni
sem mannkyninu hefur ekki tekist
að setja spor sín á. Mikil landsvæði
hafa verið nidd auk þess sem meng-
un hefur skaðað lífríki, bæði á landi
og í sjó. Við Islendingar höfum
gengið að því vísu að landið okkar sé
bæði hreint og ómengað, en mikil
umferðaraukning og stóriðjuiðnaður
er samt farinn að setja mark sitt á
afmörkuð svæði. Viljum við sjá þetta
gerast? Með umhverfisráðuneyti
sem gæti allt eins nefnst mengunar-
ráðuneyti og umhverfisráðherra
sem virðist helst vilja beita sér fyrir
auknum mengunarkvóta, getum við
ef til vill vel við unað. Það vakti mig
til umhugsunar að sjá langa gi'ein
eftir bandarísku listakonuna Roni
Horn í Lesbók Moggans. Hún hafði
ferðast um landið okkar árlega í ein
20 ár og þóttist sjá ástæðu til að
hvetja íslendinga til að passa betur
upp á gullin sín. Gæti skeð að við
höfum sofnað á verðinum? Ef svæði
eins og Eyjabökkum verður sökkt í
kaf, töpum við ekki einungis nátt-
úruperlu úr dýrmætu safni okkar,
heldur tapar hinn harðgerði litli
hreindýrastofn mikilvægu land-
svæði sínu, sem er óvíst hvaða áhrif
muni hafa á dýrin. Auk þess er á
Eyjabökkum fellisvæði heiðargæs-
arinnar.
Einhverjir spekingar hafa rétti-
lega bent á að virkjunarfram-
kvæmdir hafi heilmikla vegarlagn-
ingu í för með sér. Þeir benda á að
það geri fólki auðveldara að heim-
sækja marga afskekkta staði sem nú
eru langt utan alfaraleiða. En þeir
sem svona skrifa hljóta að hafa farið
á mis við þá miklu upplifun að ferð-
ast á svæðum sem eru nánast
ósnortin af manna völdum. Er virki-
lega gaman að skoða virkjanir, raf-
magnslínur, stíflur og skurði? Mikil
umferð hefur einnig í för með sér
jarðrask. Allir þeir sem eru sæmi-
lega heilsuhraustir geta hæglega
skoðað náttúruperlur þessa lands.
Þeim ráðlegg ég að skilja bílinn eftir
á góðum stað og fara gangandi,
hjólandi, ríðandi eða skíðandi þang-
að sem hugurinn girnist í stað þess
að bíða eftir að Landsvirkjun greiði
þeim leið.
Höfundur starfar að kvikniynda-
gerð i Kaupmannahöfn.