Morgunblaðið - 28.02.1999, Síða 4

4 SUNNUDAGUR 28. FEBRÚAR 1999
FRETTIR
MORGUNBLAÐIÐ
VIKAN 21/2 - 27/2
►MEÐALÞYNGD loðnu á
Áfengisauglýsinga-
bann ekki andstætt
yfirstandandi vertfð er sú
minnsta sem mælst hefur í
áratugi. Skýringin gæti ver-
ið að lítið hafí verið um æti á
ætisslóð loðnunnar síðastlið-
ið sumar.
►23 ÁRA Nígeríumaður var
á þriðjudag úrskurðaður í
gæsluvarðhald til 4. mars í
Héraðsdómi Reykjavíkur
vegna gruns um að hann
hefði innleyst falsaða gjald-
eyristékka fyrir að jafnvirði
11,2 milljónir króna í ís-
landsbanka í Keflavfk. Mað-
urinn var handtekinn á
mánudag í Leifsstöð, um 10
nn'nútum áður en flugvél,
sem hann átti bókað far
nieð, lagði af stað til Kaup-
mannahafnar.
►BREYTILEGUR bak-
grunnur nemenda á meiri
þátt í mismun milli meðalein-
kunna grunnskóla í Reykja-
vík á samræmdum prófum í
10. bekk en mismunandi
innra starf skólanna. I könn-
un sem gerð hefur verið
kemur fram að þættir á borð
við menntun og starfsstétt
íbúa í skólahverfí tengist
fremur hárri meðaleinkunn
skóla en þættir á borð við
stuðning við nemendur og
óheimilar fjarvistir nem-
enda, sem þó höfðu marktæk
áhrif til lækkunar á meðal-
einkunn.
►ÞÓREY Edda Elísdóttir,
stangarstökkvari úr FH,
stökk 4,3 metra á móti í
Stokkhólmi á fimmtudag.
Þórey hefur stokkið 41 em
hærra innanhúss í vetur en
hún gerði í fyrravetur og 10
cm hærra en hún fór hæst
utanhúss sfðastliðið sumar.
stjórnarskrá
BEITING bannákvæða við áfengisaug-
lýsingum stríðir hvorki gegn stjómar-
skránni né mannréttindasáttmála Evr-
ópu samkvæmt dómi Hæstaréttar á
fímmtudag. Jón Snorri Snorrason,
framkvæmdastjóri Ölgerðarinnar Egils
Skallagrímssonar ehf., var dæmdur til
greiðslu sektar að fjárhæð 1.500.000
krónur vegna birtingar bjórauglýsingar
á flettiskilti, í dagblaði og sjónvarpi.
Seðlabankinn hækkar
vexti til lánastofnana
BANKASTJÓRN Seðlabankans hefur
ákveðið að hækka vexti í viðskiptum við
lánastofnanir. Hækkar ávöxtun í endur-
hverfum viðskiptum um 0,4% á næsta
uppboði, ávöxtun daglána hækkar nú
þegar um 0,4% og vextir af innstæðum
lánastofnana í Seðlabankanum um
0,4%. Bankinn hyggst leggja lausafjár-
kvöð á lánastofnanir. I kjölfarið hækk-
uðu Búnaðarbankinn og Landsbanki Is-
lands skuldavexti.
Mun meiri snjóflóða-
hætta en talið var
Á ANNAÐ hundrað manns mætti á
fund sem bæjarstjórn Bolungarvíkur
efndi til í vikunni til að kynna áfanga-
skýrslu um mat á snjóflóðahættu og
frumhönnun á varnarmannvirkjum. I
skýrslunni kemur fram að snjóflóða-
hætta í Bolungarvík er talin mun meiri
en áður hefur verið gert ráð fyrir. Lagt
er til að skoðaðar verði hugmyndir um
mikla rás ofan við alla byggð í Bolung-
arvík. Kostnaður við hana er áætlaður
um milljarður til að verja hús þar sem
um helmingur bæjarbúa býr. I viðræð-
um Bolvíkinga við starfsmenn um-
hverfísráðuneytisins var ákveðið að
skoða aðra kosti til að verja byggðina
nánar.
Mesta fannfergi
í fjörutíu ár
Á FJÓRÐA tug manna féllu í snjóflóð-
um i Tíról í Austurríki í vikunni en ekki
hefur verið eins mikið fannfergi í aust-
urrísku og sviss-
nesku Ölpunum í
40 ár, að sögn
kunnugra. Snjóflóð
sem féllu á bæina
Galtúr og Valzur á
þriðjudag og mið-
vikudag kostuðu
a.m.k. 37 manns
lífið. Nokkrir lét-
ust einnig í snjóflóðum í svissnesku og
frönsku ölpunum um og eftir síðustu
helgi. Þúsundir ferðamanna urðu inn-
lyksa á skíðasvæðum í Ölpunum um
margi’a daga skeið vegna snjóþyngsla
og gripu stjómvöld í Tíról í Áusturríki
loks til þess ráðs að fá lánaðar á fjórða
tug herþyrlna til að flytja fólkið á brott.
Fjölmargir Islendingar voru á hamfara-
svæðunum en engan mun hafa sakað.
Farið er að hlýna og óttast yfirvöld
frekari snjóflóð þegar snjór fer að
bráðna.
Mikil spenna í
Kosovo-héraði
MIKIL spenna ríkir í Kosovo-héraði í
Júgóslavíu þótt heita eigi að stríðandi
fylkingar hafi náð áfangasamkomulagi í
friðarviðræðum sínum, sem lauk í Ram-
bouillet í Frakklandi á þriðjudag. Ser-
bar eru sagðir hafa flutt mikinn fjölda
hermanna og þungavopna til
landamæra Kosovo og óttast margir að
þeir hyggist blása til stórsóknar gegn
skæruliðum Frelsishers Kosovo (UCK)
til að styrkja stöðu sína fyrir viðræður
sem hefjast eiga að nýju 15. mars. Vest-
urveldin gera ráð fyrir að deilendur
skrifí þá undir endanlegt samkomulag
en óvíst er talið að takast muni að leysa
þau erfíðu deilumál sem hömluðu við-
ræðunum í Rambouillet. Serbar neita
t.d. enn að sætta sig við erlent herlið í
Kosovo, sem vesturveldin vilja að standi
vörð um friðinn, og liðsmenn UCK neita
að láta vopn sín af hendi.
►SEXTÍU og einn maður
fórst í flugslysi kínverska
flugfélagsins China Sout-
hwest Airlines í austurhluta
Kína á miðvikudag. Komst
enginn lífs af en þetta mun
vera mannskæðasta flugslys
í Kína í fimm ár. Flugvélin
var af gerðinni Túpelov Tú-
154 en tildrög slyssins voru
ókunn.
►KURDALEIÐTOGINN
Abduliah Öcalan fékk á
fimmtudag að hitta lögfræð-
inga sína í fyrsta skipti síðan
Tyrkir höfðu hendur í hári
hans í Kenýa fyrir tæpum
tveimur vikum. Öcalan var á
þriðjudag birt landráðaá-
kæra og á yfir höfði sér
dauðadóm verði hann fund-
inn sekur, en tyrknesk
stjórnvöld telja Öcalan
ábyrgan fyrir dauða þeirra
30 þúsund manna sem farist
hafa í átökum skæruliða
Kúrda og tyrkneskra örygg-
issvcita á síðustu árum.
►BÆNDUR frá öllum aðild-
arlöndum Evrópusambands-
ins stóðu á mánudag fyrir
háværum mótmælaaðgerð-
um í Brussel en þar voru
landbúnaðarráðhcrrar ESB-
ríkjanna 15 samankomnir til
að ræða um endurskoðun
sameiginlegrar landbúnað-
arstefnu ESB. Þykir bænd-
um að draga eigi ótæpilega
úr styrkjum til landbúnaðar.
►NÍU fórust í bflslysi í Sví-
þjóð á föstudag, þar af sjö
böm, þegar skólabifreið
rann til í hálku og rakst á ol-
íuflutningabfl. Eldur kvikn-
aði þegar í bflunum og lok-
uðust farþegar skólabifreið-
arinnar inni, með fyrr-
greindum afleiðingum. Öku-
maður flutningabflsins slapp
hins vegar lífs af.
Dómur Hæstaréttar um bann við áfengisauglýsingum
Ekki vikið að jafn-
réttissjónarmiðum
EFTIR nýgenginn dóm Hæsta-
réttar þess efnis að bannað sé með
lögum að auglýsa áfengi á Islandi
virðist þversagnar gæta í banni við
áfengisauglýsingum á Islandi, þar
sem innlendum framleiðendum er
óheimilt lögum samkvæmt að aug-
lýsa bjór og áfengi, en erlendum
framleiðendum er heimill aðgang-
ur að islenskum neytendum í gegn-
um auglýsingar í erlendum tímarit-
um, sjónvarpi og á íþróttakapp-
leikjum.
Misrétti gagnvart framleið-
endum og fjölmiðlum
Jón Steinar Gunnlaugsson
hæstaréttarlögmaður furðar sig á
því í dómi Hæstaréttar að ekki sé
vikið að jafnréttissjónarmiðum í
dómsforsendunum.
„Þetta er innlendur bjórfram-
leiðandi sem á hlut að máli og hann
er í samkeppni við aðra aðila sem
selja erlenda framleiðslu hér á
landi,“ segir Jón Steinar.
„í blöðum, sem eru seld alls
staðar, eru áfengisauglýsingar og á
sjónvarpsstöðvum sem nást á
hverju einasta heimili er einnig
fullt af áfengisauglýsingum. Það
má segja að misréttið sem í þessu
felst sé grófara gagnvart fjölmiðl-
unum heldur en gagnvart þeim
sem selja og framleiða áfengi. Inn-
lend tímarit geta ekki fjármagnað
starfsemi sína með áfengisauglýs-
ingum á meðan samkeppnistímarit
sem hér eru seld geta það,“ segir
Jón Steinar.
Bannið ekki framkvæmanlegt
nema að hluta
Björn Friðfinnsson, ráðuneytis-
stjóri dómsmálaráðuneytisins, seg-
ir ráðuneytið ekki hafa neina lausn
á þeirri stöðu sem komin er upp í
málefnum innlendra og erlendra
áfengisframleiðenda aðspurður
hvort eðlilegt sé að áfengisauglýs-
ingar séu fiuttar inn í landið á með-
an bann ríki við þeim.
„Löggjafanum er þetta ljóst þeg-
ar hann setur þessi lög og bannið
er ekki framkvæmanlegt nema að
hluta því við getum ekki bannað er-
lend blöð,“ segir Björn. Hann segir
afstöðu ráðuneytisins hins vegar
skýra varðandi áfengisauglýsingar,
eins þær sem sést hafa á íþrótta-
kappleikjum þar sem þekkt áfeng-
isvörumerki era auglýst í stað
ákveðinna framleiðsluvara eins og
Ölgerðin var dæmd fyrir að gera
meðEgil sterka.
„Eg lít svo á að það sé ekki verið
að auglýsa framleiðsluvöru með
sama hætti og gert var á vegg-
spjöldum og í sjónvarpi þar sem
verið var að auglýsa bjór sem er
S Morgunblaðið/Golli
Isafoldarhúsið horfíð
GÖTUMYNDIN við Austurstræti
er töluvert breytt frá því sem áð-
ur var því ísafoldarhúsið, sem
stóð við Austurstræti 8-10, er
horfið.
Húsið mun ekki hverfa sjónum
manna um alla tíð því ráðgert er
að reisa það í sem næst uppruna-
legri mynd í Aðalstræti 10.
Ármannsfell hf. byggir nýtt hús á
lóðinni, þar sem ísafoldarhúsið
stóð.
Mál og menning
Síðumúla 7-9 Sími 510 2500
6,2%. Vörumerkjakynning, sem
hefur ekkert annað en merkið og
nafnið og hugsanlega flösku, er allt
annar hlutur en auglýsing á ákveð-
inni framleiðsluvöru með ákveðn-
um eiginleikum."
Björn segir að með EES-samn-
ingnum hafi Island, Noregur,
Finnland og Svíþjóð heimild til að
ragla útsendingu þegar áfengis-
auglýsingar eru sendar út í sjón-
varpi í gegnum geivihnetti, en seg-
ist þó telja að enginn hafi nýtt sér
heimildina.
Kæmi til greina að auglýsa á
erlendum íþróttaleikvangi
Jón Snorri Snorrason, fram-
kvæmdastjóri Ölgerðar Egils
Skallagrímssonar, segir að sá
möguleiki sé vissulega fyrir hendi
að auglýsa í erlendum sjónvarps-
stöðvum sem nást hér á landi. „En
ég er hræddur um að við kláraðum
fljótt það fjármagn sem ætlað er til
markaðsmála því þetta eru dýrar
auglýsingar. Áuk þess höfum við
enga tryggingu fyrir því hve stór
hluti manna sér útsendinguna."
Jón Snorri sagði að það kæmi
frekar til gi-eina að kaupa auglýs-
ingu á erlendum íþróttaleikvangi ef
um væri að ræða beina útsendingu
til íslands frá kappleik íslensks
íþróttaliðs og erlends.
Sjálf-
stætt fólk
á banda-
rískum
markaði
SJÁLFSTÆTT fólk eftir
Halldór Laxness, sem bókaút-
gáfan Vaka-Helgafell hefur
samið um við bresku bókaút-
gáfuna Harvill Press að verði
dreift í yfir 50 löndum, kom út
í kilju í Bandaiíkjunum fyrir
tveimur árum. Með því var
þess minnst að hálf öld var lið-
in síðan bókin kom fyrst út í
Bandaríkjunum, eða árið 1946.
Endurútgáfan var að til-
stuðlan bandaríska rithöfund-
arins Brad Leithauser, sem
ritaði jafnframt inngang
verksins. Verk eftir Louisu
Matthíasdóttur skreytti kápu
bókarinnar. Bókin var í marg-
rómaðri þýðingu J.A. Thomp-
sons. Bókmenntamenn gerðu
góðan róm að endurútgáfunni
og t.d. var bókin kölluð „ein af
þeim stóru“ í Kirkus Reviews
og í News & Observer var
þeirri spurningu velt upp,
hvort hún myndi ekki ryðja
norrænum bókmenntum braut
inn á Bandaríkjamarkað.
Vintage-bókaforlagið gaf
Sjálfstætt fólk út árið 1997, en
forlagið er hluti Random Hou-
se-útgáfusamsteypunnar, og
var bókin gefin út af sömu
samsteypu eftir seinni heims-
styrjöld. Hún seldist þá í
hálfri milljón eintaka á um
það bil hálfum mánuði. Engin
bók Halldórs kom út eftir það
hjá stóru bókaforlagi í Banda-
ríkjunum fyi-r en Sjálfstætt
fólk var endurútgefin 1997
eins og áður var getið. Fékkst
bókin eingöngu í fornbóka-
verslunum.