Morgunblaðið - 15.04.1999, Blaðsíða 36

36 FIMMTUDAGUR 15. APRÍL 1999
MORGUNBLAÐIÐ
LISTIR
Fiðlan er rödd mín
Morgunblaðið/Sverrir
JUDITH Ingólfsson með Ex-Gingold á æfingu með Sinfóníuhljómsveit íslands. Fiðlan er 316 ára gömul. „Ég
hef aldrei kynnst öðru eins hljóðfæri - og mun sennilega ekki gera aftur.“
Ungur konsertfiðlari,
Judith Ingólfsson, ís-
lenskur ríkisborgari,
búsett í Bandaríkjun-
um, verður gestur Sin-
--------------------7---
fóníuhljómsveitar Is-
lands á tónleikum
hennar í Háskólabíói í
kvöld kl. 20. Orri Páll
Ormarsson fór að finna
Judith - og fjörgamla
fiðlu hennar - en
frægðarsól fiðlarans
hækkar nú hratt á
himni vestra.
BLAÐAMAÐUR er staddur
í iðrum Háskólabíós,
skundar til afdreps ein-
leikara, knýr dyra. Pær
taka báðar á móti honum, glaðbeitt-
ar, glæsilegar, Judith Ingólfsson og
Stradivarius-fiðlan, Ex-Gingold,
sem konsertfíðlarinn fékk afhenta
við viðhöfn í síðasta mánuði eftir sig-
ur í alþjóðlegu fiðlukeppninni í Indi-
anapolis í Bandaríkjunum. „Við er-
um smám saman að kynnast," segir
Judith um leið og hún Ieggur hljóð-
færið frá sér ofan í tösku, ofurvar-
lega, líkt og hvítvoðung, og breiðir
klæði yfir, natin, umhyggjusöm.
„Persónuleiki hennar er sterkur,"
heldur Judith áfram. „Stundum er
ég ekki alveg viss hvor ræður ferð-
inni, ég eða hún. Og hijómurinn.
Hamingjan sanna. Hann er engu lík-
ur. Umlykur allt. Eg hef aldrei
kynnst öðru eins hljóðfæri - og mun
sennilega ekki gera aftur. Ég þarf
að minnsta kosti að verða alveg
voðalega fræg til að hafa efni á að
kaupa mér fiðlu af þessu tagi sjálf,“
segir þessi kurteisa og hægláta
stúlka og hlær dátt en Ex-Gingold
þarf hún að skila eftir þrjú og hálft
ár.
Þessi eðalgripur var smíðaður ár-
ið 1683 af sjálfum Antonio Stradi-
vari, á fyrri hluta langs og farsæls
ferils þessa mesta fiðlusmiðs sem
um getur. Sú staðreynd, ein og sér,
gerir gripinn auðvitað ómetanlegan
en við bætist að hann var til langs
tíma í eigu rússnesk-bandaríska
fiðlusnillingsins Josefs Gingolds.
Þaðan er nafnið, Ex-Gingold, komið
en meðan Gingold geystist heims-
horna á milli með gripinn var hann
jafnan nefndur Martinelli Stradi-
vari.
Judith er fædd á íslandi íyrir 26
árum. Dóttir hjónanna Ketils Ing-
ólfssonar, stærð- og eðlisfræðings
og píanóleikara, og konu hans,
Ursulu, píanóleikara, sem er frá
Sviss. Hún ólst hér upp til sjö ára
aldurs en fluttist þá búferlum til
Bandaríkjanna ásamt foreldrum sín-
um. „Ég man vel eftir mér á Islandi.
Við bjuggum hér í Reykjavík og ég
gekk í Landakotsskóla. Ég minnist
þess enn hve gaman mér þótti í skól-
anum. Ég átti góða æsku á íslandi.“
Fiðlan hljómaði betur
Fiðluna tók Judith sér fyrst í
hönd þriggja ára gömul. „Ég held að
móðii- mín hafi viljað að ég lærði á
píanó en ég tók það ekki í mál - fiðl-
an var mitt hljóðfæri, hún hljómaði
miklu betur. Fyrsti fiðlukennarinn
minn var Gígja Jóhannsdóttir í Tón-
menntaskólanum í Reykjavík.“
í Bandaríkjunum hélt Judith
áfram þar sem frá var horfið. Stund-
aði meðal annars nám við Curtis-
tónlistarháskólann í Fíladelfíu og
tónlistarháskólann í Cleveland en
þar í borg er hún einmitt búsett nú
um stundir.
Judith kom fyrst fram sem ein-
leikari með hljómsveit á tónleikum í
Þýskalandi átta ára gömul og hefur
síðan haldið tónleika víða um heim,
bæði einleikstónleika og sem ein-
leikari með hljómsveitum.
A námsárunum vann Judith til
ýmissa verðlauna en það var í októ-
ber 1997 að hjólin fóru að snúast. Þá
varð hún í þriðja sæti í hinni rómuðu
Paganini-fiðlukeppni í Genúa á ítal-
íu. Sama ár varð hún hlutskörpust í
D’Angelo-keppninni, alþjóðlegri
keppni ungra listamanna, og hlaut
þriðju verðlaun í Schadt-strengja-
keppninni.
„Verðlaunin í Paganini-keppninni
eru mér afar kær og mér skilst að
þau hafi vakið athygli á mér hér á
Islandi. Að hugsa sér að það sé ekki
nema eitt og hálft ár síðan þetta var,
mér finnst eins og þau séu fimm -
það hefur svo margt á daga mína
drifið síðan.“
Judith bar nefnilega sigur úr být-
um í tveimur stórum keppnum vest-
anhafs í fyrra, Concert Artists
Guild-keppninni og alþjóðlegu fiðlu-
keppninni í Indianapolis. „Fyrri
verðlaunin urðu til þess að ég komst
á mála hjá umboðsfyrirtækinu
Concert Ai-tists Guild sem skuld-
bindur sig til að annast öll mín mál,
þar á meðal alþjóðlega kynningu, í
tvö ár, að minnsta kosti, þannig að
mér er vel borgið í því tilliti að
sinni.“
Tímamótaskref í Indianapolis
Það var eigi að síður keppnin í
Indianapolis sem öðru fremur
greiddi götu Judithai- sem konsert-
fiðlara - fleytti henni fram veginn.
„Sigurinn í Indianapolis var gulls
ígildi, sannkallað tímamótaskref. Sú
keppni er hátt skrifuð vestra og í
kjölfarið hlóðust verkefnin upp, bæði
tekur sigurvegarinn sjálfkrafa á sig
umtalsverðar skuldbindingar, svo
vakti þetta bara heilmikla athygli á
mér. Þannig er ég þegar fullbókuð
næsta starfsár, mun meðal annars
þreyta frumraun mína í Carnegie
Hall, 1. apríl 2000, og glufunum á
þamæsta starfsári fækkar jafnt og
þétt. Þá mun ég leika inn á mína
fyrstu geislaplötu síðar í vor, verk
eftir Bach, Beethoven og fleiri. Það
er varla að ég trúi þessu ennþá. Það
fara spennandi tímar í hönd.“
En Judith veit að hlutirnir gerast
ekki af sjálfu sér og þótt hún sé kom-
in í gættina er ekki sjálfgefið að
henni verði hleypt inn. „Ég geri mér
fyllilega grein fyrir því að nú tekur
streðið fyrst við fyrir alvöru. Ég veit
að ég hef náð mikilvægum áfanga en
nú reynir fyrst á mig, hvernig vinn
ég úr þeim tækifærum sem mér hafa
gefist? íþróttamenn líta sumir hverj-
ir á sigur í keppni sem hið endanlega
DRAUGAR
DANSA
YIKIVAKA
Morgunblaðið/Sverrir
SIGNY Sæmundsdóttir söngkona, Petri Sakari hljómsveitarsfjóri og Atli Heimir Sveinsson tónskáld virða
fyrir sér verk þess síðastnefnda.
VIKIVAKI, svíta eftir
Atla Heimi Sveinsson,
verður frumflutt á tón-
leikum Sinfóníunnar í
kvöld. Um er að ræða nýja gerð
eldra verks, samnefndrar sjón-
varpsóperu, sem tónskáldið hefur
sett út fyrir hljómsveit og eina
söngrödd. Signý Sæmundsdóttir
sópransöngkona mun flytja verkið
með hlj ómsveitinni.
„Ég held að það séu tíu ár síðan
ég lauk við Vikivaka. Þetta var
sjónvarpsópera, pöntuð af sjón-
varpsstöðvum Norðurlanda, og
send út samtímis í löndunum öll-
um. Thor Vilhjálmsson samdi frá-
bært libretto enda gjörþekkti hann
snilldarsögu Gunnars Gunnarsson-
ar, sem er kveikja verksins, og er
vel að sér í óperulist. Petri Sakari
stjómaði Dönsku útvarpshljóm-
sveitinni af snilld og dugnaði og
söngvarar voru íslenskir og finnsk-
ir. Kristinn Sigmundsson söng að-
alhlutverkið," rifjar Atli Heimir
upp og bætir við að hugmyndin að
svítunni sé frá Petri Sakari komin.
„Hann hefur lengi lagt að mér að
gera svítu úr Vikivaka, líkt og
menn hafa gert talsvert af á þess-
ari öld, og loksins lét ég verða af
því. Það var mjög gaman að setja
þetta út aftur og heyra flutt. Það er
svo merkilegt að Petri man þetta
allt saman og stjórnar af sama
krafti og snilld og áður.“
Atli Heimir stóðst ekki mátið að
láta eina aríu fylgja með, aríu völv-
unnar. „Þetta er ægilega stór aría
sem lýkur á því að völvan örmagn-
ast. Signý syngur þetta af glæsi-
brag og reisn, þannig að ekki verð-
ur annað sagt en þetta sé í mjög
góðum höndum."
Baksvið sögunnar, Vikivaka, er
það að heimsfrægur rithöfundur
hefur reist sér glæsihús, búið öllum
nútímaþægindum, á öræfum Is-
lands og býr þar einn. Á gamlárs-
kvöld birtast hjá honum uppvakn-
ingar frá liðnum öldum sem halda
að rithöfundurinn sé Guð almátt-
ugur og hús hans Paradís. Þeir
baða sig í sundlaug hans, játa fyrir
honum syndir sínar og loks er sest
að veisluborði. Þá finnst uppvakn-
ingunum tími til kominn að hefja
vikivaka: „Ut ertú við eyjar blár,
en eg að dröngum, eg er seztur að
dröngum..." Dansinn magnast,
hvert viðlagið rekur annað og allt í
einu kveður gömul völva sér hljóðs,
í djúpum transi. Hún lýsir sýn
sinni, gullstiga á himni: „...Sjötíuog
sjö rimar - að þeim munum við
fikra okkur mót uppsölum - að ein-
um undanteknum."
Mögnuð draugasaga
„Eg hef alltaf haft dálæti á þess-
ari mögnuðu draugasögu,“ segir
Atli Heimir, „tólf draugar að dansa
vikivaka og einn lifandi rithöfund-
ur. Gunnar var fínn sagnamaður og
þegar best lét snilldarlegur. Þá
skrifuðu ekki aðrir menn betur í
Evrópu. Vonandi verður þetta til
að beina athygli fólks í auknum
mæli að sögunni."
Atli Heimir segir menn hafa ráð-
ið sér frá að semja sjónvarpsóperu
á sínum tíma. „Æ, vertu ekki að
þessu. Þetta verður aldrei flutt aft-
ur,“ mun vinur hans, sænska tón-
skáldið Ingvar Lidholm, meðal
annars hafa sagt og segir Atli
Heimir vitaskuld mikið til í því,
formið bjóði ekki upp á það. „Éigi
að síður hafði ég gaman af þessu,
þótt ópera eigi auðvitað fyrst og
síðast heima á sviði. Opera á ekki
heima í sjónvarpi, frekar en bók á
heima á hljóðsnældu eða málverk á
tölvuskjá, þótt þetta geti verið
ágætt út af fyrir sig. Þess vegna
ætla ég einhvern tíma að endur-
semja Vikivaka fyrir leiksvið. Og
efnið er til því við urðum að stytta
sjónvarpsóperuna töluvert á sínum
tíma. Ástæðan fyrir því var öðru
fremur sú að óperan mátti ekki
vera sekúndu lengri en ein klukku-
stund í flutningi. Eins og það gekk
vel að semja við sjónvarpsstjórana
fimm, þeir urðu við öllu öðru og
ekkert var til sparað, þá hvikuðu
þeir ekki frá þessu giundvallarat-
riði - Dallas-lengdin var látin
ráða,“ segir Atli Heimir og hlær
dátt.