Morgunblaðið - 15.04.1999, Blaðsíða 39

MORGUNBLAÐIÐ
FIMMTUDAGUR 15. APRÍL 1999 39
ia 2 milljarða frá því forstjórar
75% hlut í fyrrasumar
Hlutafé: 1 ÓÖO milijónir kr!! 1
Hluthafar eru alls 41 I
1999
Hlutafé,
milljónif kr.
Eignar-
hluti
200,0 20,00%
org 200.0 20,00%
187,8 18,78%
s hf 108,9 10,89%
77,4 7,74%
40,0 4,00%
28,0 2,80%
28,0 2,80%
25,0 2,50%
20,0 2,00%
12,9 1,29%
10,1 1,01%
10,0 1,00%
9,6 0,96%
9,2 0,92%
6,2 0,62%
5,0 0,50%
5,0 0,50%
971,4 97,14%
28,6 2,86%
starfsemi Baugs
gur
Bónus
Hraðkaup
?dsl
nnahald
irsvið
gatækni
lasvið
fjármálafyrirtækin taka markaðs-
áhættu í svo miklum mæli. Ég held að
markaðsáhættan hafi verið nokkur en
að við höfum hins vegar gert okkur
gi’ein fyrir því hver hún var og hvað
við þyrftum að fá greitt fyrir hana.
Ef áform okkar í útboðinu og í
framhaldi af því ganga eftir erum við
að koma nákvæmlega að þeirri fjár-
hagslegu niðurstöðu sem við settum
okkur í upphafi," segir Bjarni. „Þar af
leiðandi erum við að hagnast umtals-
vert á þessum viðskiptum. Með því tel
ég að við séum að svara þeirri gagn-
rýni, sem kom fram á það að við
keyptum þetta of dýru verði.“
„Það er engin launung á að framan
af var markaðurinn okkur ekki sam-
mála,“ segir Bjarni. „Menn mátu það
sem svo að áætlanir félagsins væru
bjartsýnar og samkeppnisumhverfið
erfitt. En það hefur komið á daginn að
áætlanir stjórnenda, sem lagðar voru
fyrir okkur og við kynntum fyrh’ fjár-
festum eftir að hafa fallist á þær, hafa
algjörlega gengið eftir.
Skiptingin í Nýkaup
og Hagkaup hefur sannað sig
Einnig er félagið nú með enn frek-
ari áform en það hafði þegar við
keyptum. Skipting milli Hagkaups,
Nýkaups og Bónuss hefur sannað sig.
Baugur hyggst einnig taka þátt í
framtíðaráformum í Smáralind; ráða-
gerðir eru um samstarf við
Reitangruppen í Noregi; þeir hafa
ráðist í fjárfestingar í Færeyjum og
svo framvegis. Það er í raun mun
meira að gerast í félaginu en við reikn-
uðum með og var inni í framtíðará-
formum stjórnenda þegar
við keyptum og þess munu
þeir sem nú koma inn í fé-
lagið njóta."
Sigurður bendir á að
rekstraráætlanir Baugs
hafi gert ráð fyrir 400
milljóna króna hagnaði á ——.........
síðasta ári og nú liggi fyrir
að niðurstaðan sé 401 milljónai’ króna
hagnaður, þar af um 300 m.kr. á seinni
hluta ársins, og allt stefni í að áætlanir
fyrh’tækisins fyrh’ árið 1999 gangi
einnig eftir.
Mikið afl búi í innkaupa- og dreif-
ingakerfi Baugs og tengsl þess við
Reitangruppen, áform um fjárfesting-
ar í Smáralind og fjárfestingar í
Færeyjum muni skila sér í rekstrinum
á næstunni. . Stjórnendur Baugs hafi
því sannað hæfni sína í þessum
rekstri. Áhættan í viðskiptunum hafi
Kaupverðið
var um 6 millj-
arðar fyrir
75% hlut
á genginu 8
verið sú að markaðurinn væri ekki
sammála mati FBA og Kaupþings á
fyrirtækinu.
Bjarni tekur undh’ það með Sigurði
að stjórnendur Baugs hafi sannað sig.
Hann bendir á að í þeim samrana sem
ráðist hefur verið í innan Baugs und-
anfarið og í skiptingunni milli Hag-
kaups og Nýkaups, hafi falist mikill
kostnaður, sem eigi eftir að koma
fram í framtíðartekjustreymi.
„Við munum því ekki aðeins hagn-
ast á þessari fjárfestingu heldur von-
andi einnig þeh’ sem kaupa af okkur,“
segh’ Bjarni. Áform stjórnenda Baugs
eigi að skila sjóðstreymi sem eigi að
gera meira en standa undir því verði
sem fyi’irtækið er boðið á í útboðinu til
almennings.
Milligangan
gefur mest af sér
Forstjórarnir fást ekki til að nefna
tölur um hagnað sinn af viðskiptunum.
- En að teknu tilliti til fjármagns-
gjalda frá kaupdegi, hvort er það
fremur milliganga þeirra um viðskipt-
in, brúunin svonefnda, eða gengis-
hagnaður, sem skapað hefur hagnað
þeh-ra af þessum viðskiptum?
„Fyrst og fremst er það milligang-
an,“ segir Sigurður. „Og það má
benda á, að með því að selja eignar-
hlut okkar núna njótum við ekki þess
gengishagnaðar sem má ætla að verði
á þessum bréfum á næstunni. Við vild-
um gjarnan eiga meh’a. Eins og fyi-r
sagði hafa allar áætlanir, sem við lögð-
um mat á og kynntum fjárfestum,
staðist og ég held að fyrirætlanir okk-
ar hafi, að meira eða minna leyti, allar
gengið eftir. Niðurstaðan er viðunandi
og það liggur nú einnig fyrir að þær
hrakspár sem ýmsir höfðu uppi við
upphaf þessa ferlis gengu ekki efth’.
Þetta hefur komið ágætlega út fyrir
hönd Kaupþings, en það er þó enginn
ógnarhagnaður af þessum viðskipt-
um“ segir Sigurður.
„Það er ljóst að við tókum sjálfir
fjárhagslega áhættu af þessum kaup-
um þannig að við þurfum að fá veru-
legar tekjur vegna þeirrar fjárbind-
ingar. Þar era stærstu tölurnar," segir
Bjarni, spurður um hagnaðinn. Efth-
útboðið á mánudag muni FBA halda
áfram að selja sinn eignarhlut í Baugi
eftir því sem markaðsaðstæður leyfa.
Lykill að stórum
eignasölum
Sigurður Einarsson segir, að hafa
beri í huga, að eins og fjármálamark-
aðurinn hérlendis sé orðinn, megi
segja, að eignasala af þehTÍ stærð-
argráðu, sem um var að ræða í við-
skiptunum við Hofsfjölskylduna, sé
varia framkvæmanleg nema til sögu
komi aðilar, sem hafi milligöngu á
þann hátt sem Kaupþing og FBA
höfðu; fyi’irtækin séu lykillinn að við-
skiptum sem þessum. „Það er mjög
erfitt að stunda viðskipti eins og þessi
án þátttöku fyrirtækja eins og FBA
og Kaupþings," segir hann.
Sér Sigurður fyrir sér fleiri stórai’
eignasölur af þessu tagi í íslensku við-
skiptalífi á næstunni? „Ég held að við
sjáum á næstu árum mjög mikið af
samruna fyrirtækja í íslensku við-
skiptalífi. Það er mjög mikið af fyrir-
tækjum á Islandi sem era einfaldlega
of lítil. Þau munu ekki lifa af sam-
keppni framtíðarinnar ef þau ætla að
vera í óbreyttum rekstri. Aðilar eins
og Kaupþing og FBA eru lykillinn að
því að greiða fyi-ir því að slík þróun
geti orðið.“
_________ Frá því FBA og Kaup-
þing keyptu um mitt síðasta
ár eignir Hofsfjölskyldunn-
ar og eignuðust þar með
75% hlut í Baugi hefm’ 20%
hlutur í fyrirtækinu verið
seldur Compagnie Financi-
...—i ere í Lúxemborg, jafnstór
hluti til hinnar norsku
Reitangi'uppe og nokkur fjöldi stofn-
anafjárfesta og einstaklinga hefur
eignast smæm hluti. Gengi í þessum
viðskiptum hefur verið 8,2-8,55, sam-
kvæmt heimildum Morgunblaðsins.
Miðað við stöðuna nú þykir ljóst að
þessh’ aðilai’ hafi gert „dúndurfína fjár-
festingu" með kaupum á hlut í Baugi.
Alls eru hluthafar í Baugi 41 talsins
í dag en þeim fjölgar væntanlega
verulega þegar sala til almennings
hefst á mánudag á hlutabréfum á
gamla, góða Hagkaupsverðinu, 9,95.
Landbúnaðarráðuneytið ráðstafar Skriðuklaustri án samráðs
við menntamálaráðuneyti og Gunnarsstofnun
GUNNARSHÚS á Skriðuklaustri er glæsilegt mannvirki og uin 600 fermetrar að grunnfleti.
Byggð nýju fólki til
hefðbundins búrekstrar
Landbúnaðarráðuneytið hefur, án samráðs
við Gunnarsstofnun og menntamálaráðu-
neyti, byggt nýjum ábúanda jörðina
Skriðuklaustur í Fljótsdal sem Gunnar
Gunnarsson skáld gaf íslensku þjóðinni árið
1948. Pétur Gunnarsson kynnti sér málið.
IGJAFABRÉFI Gunnars Gunn-
arssonar og eiginkonu hans,
Franziscu Gunnarsson, frá 11.
desember 1948, er Skriðuklaust-
ur gefíð íslenska ríkinu til ævarandi
eignar með þeirri kvöð að eignina
skuli hagnýta á þann hátt að til menn-
ingarauka horfi.
Tilraunabú var rekið á jörðinni þai’
til fyrir um áratug og síðan vai’ jörðin
byggð manni, sem flytur af henni á
næstu fardögum.
Nýir ábúendur fá jörðina fyrir hefð-
bundinn búrekstur en þeir fá þó ekki
til ráðstöfunar húsið Ski’iðu, sem
byggt vai’ meðan tilraunabú vai’ rekið
á jörðinni, og er óvíst hvað um það
verður á þessari stundu. Stjórn Gunn-
arsstofnunar, sem heyrh’ undir
menntamálaráðuneyti og annast
rekstur Gunnarshúss á jörðinni, hefur
hvatt til þess að jörðin með öllum
húsakosti verði sameinuð undir stjórn
menntamálai’áðuneytis og vill að bú-
rekstur á jörðinni nýtist starfsemi
stofnunarinnar.
Gera ininningu Gunnars
hátt undir höfði
Gunnarsstofnun var sett á fót af
Birni Bjarnasyni, menntamálaráð-
herra, 9. desember 1997 og gert að
starfa á grundvelli gjafabréfs Gunnars
Gunnai’ssonar skálds og Franziscu
Gunnarsson, konu hans, frá 11. des-
ember 1948.
Samkvæmt starfsreglum stofnunai-
innar ber henni að leggja rækt við bók-
menntir með áherslu á ritverk og ævi
Gunnars Gunnai’ssonai’; reka dvalar-
stað fyrir lista- og fræðimenn í Gunn-
arshúsi á Skriðuklaustri; stuðla að at-
vinnuþróun á Austurlandi; efla rann-
sóknir á austfirskum fræðum; stuðla að
alþjóðlegum menningartengslum á
verksviði sínu og standa fyrir sýning-
um og öðram listviðburðum.
Stofnunin lýtur stjórn þriggja
manna, sem menntamálai’áðheiTa skip-
ar, en hún ræður forstöðumann og set>
ur stofnuninni markmið og gerir áætl-
un um meginþætti starfseminnai’, fjár-
hag og rekstur en markmiðum skal ná
á grundvelli samnings milli mennta-
málai’áðuneytisins og stofnunarinnar,
sem miðist við að ríkissjóðui’ gi’eiði
laun forstöðumanns og stjórnar en
stofnunin afli sjálf tekna að öðra leyti.
Stjórn stofnunai’innar skipa Helgi
Gíslason formaður, Sigríður Þráins-
dóttir og Guttormur Þormar. Helgi
segir að stjórnin líti á sig sem undir-
búningsstjórn, sem hafi það hlutverk
fyi-st og fremst að ráða forstöðumann,
koma eignararyfirráðum jarðarinnai’ á
hreint og koma starfseminni í farveg.
Vegna þeirrar óvissu, sem ríkir um
Ski’iðuklaustur, hafí forstöðumaður
ekki verið ráðinn, einkum vegna þess
að húsið Skriða heyri ekki undh’ stofn-
unina.
Helgi segir að þar sem eitt af mai’k-
miðum stofnunarinnar sé að gera
minningu og verkum Gunnars Gunn-
arssonar hátt undh’ höfði, verði það
ákveðinn kjarni í starfinu að byggja
upp safn og afla þeirra skjala og bóka,
sem Gunnar hefur eftir sig látið;
leggja um leið á einhvern hátt grunn
að frekari rannsóknum á verkum hans
og stuðla að því að bókum hans verði
komið á framfæri við almenning.
Eins og að ofan greinir vai’
Skriðuklaustm- gefíð ríkissjóði með
gjafabréfi skáldsins og eiginkonu þess
11. desember árið 1948. „Jarðeign
þessi skal vera ævarandi eign íslenzka
ríkisins. Hún skal hagnýtt á þann hátt,
að til menningarauka horfí t.d. að rek-
in sé þar tilraunastarfsemi í landbún-
aði, byggðasafn, bókasafn, skjalasafn,
listasafn, skóli, sjúkrahús, hressingar-
hæli, barnahæli eða elliheimili," segir í
bréfínu.
Ái’atugum saman frá því jörðin var
gefín ríkinu var rekið tih’aunabú á
Skriðuklaustri en þann u.þ.b. áratug
sem liðinn er frá því þeim rekstri var
hætt hefur verið hefðbundinn búskap-
ur á vegum ábúandans, sem nú er að
flytja af jörðinni.
Nýlega byggði ráðuneytið jörðina
að nýju, eins og að ofan greinh’, ung-
um hjónum í Fljótsdal, sem áformað
er að taki við jörðinni á fardögum tO
hefðbundins búrekstrar. Að auki hef-
ur Skógrækt ríkisins hluta úr jörðinni
til umráða og ræktunar.
Samkomulag frá 1979
12. október 1979 var undirritað sam-
komulag milli Ragnars Arnalds,
menntamálaráðheira, Steingríms Her-
mannssonar landbúnaðarráðheira og
Tómasar Árnasonar fjármálaráðherra,
þar sem segir að fari svo að landbúnað-
arráðuneyti hætti tih-aunastarfsemi á
Skriðuklaustri og þar með nýtingu
jarðar og mannvirkja í samræmi við
samkomulagið skuli afhenda þær eign-
ir sem gjafabréf skáldsins tók til
menntamálaráðuneytinu.
Þetta hefur ekki gengið eftir, eins
og saga ábúðar jarðarinnar og hefð-
bundins búskapar þar síðastliðin ár er
til marks um. Nú mun hins vegar
komin nokkur hreyfing á málið að
undh-lagi menntamálaráðherra en
samkvæmt upplýsingum Morgun-
blaðsins hefur til þessa dags staðið í
stappi vegna hússins Skriðu.
Gunnarsstofnun vill fá húsið afhent
og hyggst nýta það sem bústað fyrir
forstöðumann stofnunarinnar. Undan-
farið hefur verið talið að landbúnaðar-
ráðuneytið væri tilbúið að afhenda
menntamálaráðuneytinu húsið en því
aðeins að fyrir það kæmi greiðsla.
Samkvæmt upplýsingum Morgun-
blaðsins er það talið afar fátítt eða
einsdæmi að greiðsla komi fyrir til-
flutning á umsjón með ríkiseignum og
verkefnum milli ráðuneyta.
Einn óvissuþáttanna í þessu máli er
hvort sameina eigi starf forstöðu-
manns Gunnarsstofnunar og nýtingu
jarðarinnar á Ski'iðuklaustri.
„Ef hægt væri að stilla málinu upp í
samræmi við ákvæði gjafabréfsins og
setja upp markmið um það hvemig
nýta eigi jörðina held ég að eðlilegt
væri að hún yrði notuð til landbúnað-
ar,“ segir Helgi Gíslason. „Fái Gunn-
arsstofnun jörðina til afnota mundum
við reyna að koma því þannig fyrir að
rekstur jarðarinnar gæti orðið til að
styrkja stofnunina, t.d. þannig að við
gætum leigt jörðina til ábúðar þannig
að tekjur gætu nýst Gunnarsstofnun.
Það er kjarni málsins að koma málum
þannig fyrir að jörðin, ábúandinn og
Gunnarsstofnun geti unnið að sama
mai’ki." Helgi segir mikilvægt að húsið
Ski’iða verði nýtt sem bústaður for-
stöðumanns, fremur en að nýta hluta
Gunnarshússins sjálfs undir það.
Blandað forræði býður
heim árekstrum
Hann telur að blandað forræði bjóði
heim alls konar árekstram, t.d. varð-
andi framkvæmdir á jörðinni, stærð
þeirra mannvirkja - bílastæða og ann-
ars - sem útbúa þurfi fyrir rekstur
stofnunarinnar, auk þess sem á jörð-
inni sé að finna mannvistarleifar frá
þeim tíma að klaustur var á Skriðu-
klaustri. „Þarna gætu komið upp
skipulagsvandræði," segir Helgi og
telur brýnt að tryggt verði að farið sé
með jörðina þannig að hún aukist að
gæðum.
„Við höfum verið að reyna að koma
þessu í farveg þannig að jörðin gæti
heyrt öll undh’ eina stjóm þannig að
ekki þurfí að koma til árekstra um ein-
staka framkvæmdh’ eða einstaka mál
sem henni tengjast heldur mundi
menntamálaráðuneytið og stjórn
Gunnarsstofnunar setja reglur í sam-
ræmi við gjafabréfið og samræma nýt-
ingu allrar eignai’innar í þágu Gunn-
arsstofnunar," segir Helgi.
Hann segist ekki sjá að það sé hægt
að samræma það ákvæðum gjafabréfs-
ins að ráðstafa jörðinni til hefðbundinn-
ar ábúðar og sú ráðstöfun sé ekki í
samræmi við þau metnaðarfullu mark-
mið sem jörðin og glæsilegt húsið, sem
er auðkenni Skriðuklausturs og kennt
er við Gunnar Gunnarsson, ætti skilið.
Grannflötur Gunnarshúss er um
600 fermetrar en húsið er á tveimur
hæðum auk manngengs riss og Helgi
segir að því hafi verið vel við haldið.
Undanfarið hafi verið unnið að ýmsum
viðhaldsverkefnum.
Lista- og fræðimannaíbúð er í hús-
inu og þar hefur hópur innlendra og
erlendra lista- pg fræðimanna dvalið
undanfai’in ár. Áætlanir stofnunarinn-
ar gera m.a. ráð fyrir því að forstöðu-
manni hennar verði falið að hafa sam-
ráð um að kynna dvalargesti og verk
þeirra Austfirðingum.
Einnig stendui’ til að koma vinnu-
stofu Gunnars Gunnarssonar í húsinu í
upprunalegt horf og ráðgert er að á
vegum stofnunarinnar verði staðið fyr-
ir ýmiss konar listviðbm’ðum, bæði á
Skriðuklaustri og annars staðar í fjórð-
ungnum. Einnig verði lögð áhersla á að
húsið verði vel aðgengilegt almenningi
og tekið verði vel á móti þeim sem
komi til að skoða þessa þjóðargjöf.
Helgi Gíslason segir að þótt fjárheim-
ildir til að ýta rekstrinum og þessum
áformum fyrstu skrefin séu fyrir hendi
bíði framkvæmdir þess að eignarhald
jarðarinnar komist á hi’eint.