Morgunblaðið - 15.04.1999, Blaðsíða 42

Morgunblaðið - 15.04.1999, Blaðsíða 42
'C 42 FIMMTUDAGUR 15. APRÍL 1999 UMRÆÐAN MORGUNBLAÐIÐ Jarðsam- band stjórn- málamanna > Kosningarnar snúast um stöðugleika í efnahagsmálum og útgjöld ríkisins Stjórnmálamenn hafa jarðsamband - ekki síst síðustu vikurnar fyrir kosningar. Þeir hafa yfirleitt nokkuð góða tilfinningu fyi'ir því hvernig landið liggur, vita hvað má bjóða kjósendum og hegða sér í sam- ræmi við það. Það endist enginn lengi í stjórnmálum ef hann kann ekki að haga seglum eftir vindi. I Sverrismálum á síðasta ári fór mikii hneykslunaralda um þjóð- félagið. Þetta fundu Jóhanna & co. - og héldu hverja æsingaræð- una á fætur annarri. Þá var jarð- vegur fyrir því að æsa sig upp. En núna er allt annað andrúms- loft í þjóðfélaginu og klókir stjórnmálamenn vita að það kemur þeim í VIÐHORF koll ef þeir fara .----- yfir strikið í Eftir Jakob F. fullyrðingum. sge rsson Þess vegna hafa þeir yfir- leitt haldið sig á mottunni og reynt að tala stillilega. Hefur þetta komið glöggt fram í stjóm- málaumræðum í sjónvarpi und- anfarið, en þar hafa t.d. málsvar- ar VG - að öðru jöfnu æsinga- menn miklir - verið hógværðin uppmáluð. Stjórnmálaumræður í lýðræð- isríki hljóta á öllum tímum að endurspegla þarfir og sjónarmið almennings. Það nær engri átt að krefjast þess að almenningur sé alltaf jafn áhugasamur um stjórnmál. Nú um stundir virðist fólk almennt hafa fremur tak- markaðan áhuga á stjórnmála- þrætum. Það eru engin hneyksl- ismál í gangi, stöðugleiki ríkir í efnahagsmálum, almenningur skynjar að ríkisstjórnin hefur staðið sig vel (stór hluti stuðn- ingsmanna Samfylkingarinnar styður t.d. ríkisstjórnina), góð- ærið hefur skilað sér til þorra manna og fólk gerir sér ljóst að það kann ekki góðri lukku að stýra að rugga bátnum, það vill fá tækifæri til að koma fjármál- um heimilanna í lag, endurnýja bílinn sinn o.s.frv., njóta sjálft góðærisins áður en það er úti. Lítill stjórnmálaáhugi getur því verið til vitnis um heilbrigt ástand í lýðræðisþjóðfélagi og al- menna ánægju með stjórnarfar- ið. Haft hefur verið á orði að stjórnmálaumræður í sjónvarpi undanfarið hafi verið heldur bragðdaufar. En hér er ekki við stjórnendur þáttanna að sakast, heldur andrúmsloft stjórnmál- anna um þessar mundir (sem kann þó að breytast þegar kosn- ingabaráttan er komin á fullt skrið). Astæða er til að hrósa rík- isfjölmiðlunum sérstaklega fyrir mjög vel skipulagða kosningaum- fjöllun. Hlýtur svo ríkuleg um- fjöllun ljósvakamiðla að vera næsta einstæð í lýðræðisríki, nema ef vera skyldi á öðrum Norðurlöndum. En stjórnendur þáttanna hafa við einn megin- vanda að stríða og það em smá- framboðin. E.t.v. er kominn tími til að skilja á milli alvöru fram- boða og sérvitringaframboða í kosningabaráttu. Mætti jafnvel hugsa sér að gera framboðum sem mælast með innan við 2% fylgi í skoðnanakönnunum skil með einhverjum öðrum hætti en bjóða þeim til umræðna með stærri framboðum. Fulltrúar smáframboðanna sýnast fæstir í stakk búnir að taka þátt í um- ræðum frammi fyrir alþjóð. Með því að skilja smáframboðin frá gæfist meiri tími til að fjalla um raunhæf úrlausnarefni í stjórn- málum. í öllum helstu málum eru víg- línurnar skýrar í komandi kosn- ingum. Þær raddir hafa heyrst að ekki hafi verið rætt nægjan- lega um sjávarútvegsmálin og talsmenn smáframboðs Sverris Hermannssonar hafa talið það skýiánguna á raunagöngu sinni í skoðanakönnunum. Þessi skoðun fær ekki staðist við nánari um- hugsun. Um fátt hefur verið meira fjallað á undanfórnum ár- um en kvótamálin. Nú blasir við að þeir sem hæst hafa látið hafa engar raunhæfar tillögur fram að færa og loforð þeirra um alla milljarðana sem átti að sækja til sjávarútvegsins hafa reynst vera blekkingar einar og lýðskrum. Davíð Oddsson hefur alla tíð sagt að hann væri ekki andvfgur því að skoða hugmyndir um veiði- leyfagjald en á meðan ekki væri sýnt fram á að til væri annar val- kostur betri skyldi kvótakerfið vera við lýði. I sjávarútvegsmál- unum ríkir nú orðið almenn sátt um að hrófla ekki við undirstöð- um kvótakerfisins en gera hugs- anlega nokkrar breytingar á fyr- irkomulagi kvótaúthlutunar til að skapa sátt um kerfið. Málið er því afgreitt og bíður niðurstöðu auðlindanefndar sem mun gera tillögur um fyiirkomulagsbreyt- ingar sem raska ekki þeim efna- hagslega ávinningi sem leitt hef- ur af kvótakerfinu. Við þessar aðstæður - þá almennu sátt sem ríkir og Morgunblaðinu hefur orðið tíðrætt um í ritstjórnar- greinum undanfarið - sýnist í meira lagi undarlegt að efna til sérstaks framboðs gegn kvóta- kerfinu, enda hafa þeir Sverris- menn ekki reynst fisknir á at- kvæðaveiðunum hingað til. Það verður því ekki tekist á um sjávarútvegsmálin í þessum kosn- ingum og ekki heldur um kjör aldraðra og öryrkja, þótt sumir hafi greinilega hugsað sér að sækja á þau mið með því að upp- hefja barlóm mikinn. Allir flokkai' eru sammála um að bæta þurfi kjör bótaþega. Karp um hvaða flokkur hafi best staðið vörð um hag þeirra sem minna mega sín er til lítils. Þó blasir við að á því kjörtímabili sem er að líða hefur kaupmáttur bótaþega aukist um 22% samanborið við 20% sam- drátt þegar Samíylkingai-flokk- arnir sátu síðast í í-íkisstjórn. Aldraðir og öryrkjar hljóta að skoða öll loforð sem borin em á þeirra borð í Ijósi þessara stað- reynda. Meginmáh skiptir náttúr- lega að undirstöður efnahagslífs- ins séu traustar. An þess er ekki unnt að bæta lqör eins né neins. Og það er um það sem þessar kosningar raunverulega snúast - stöðugleika í efnahagsmálum og útgjöld ríkisins. Æskilegt væri að fjölmiðlarnir gerðu sjálfstæða úttekt á loforðalista stjórnmála- flokkanna, gerðu sjálfir upp reikningana með hjálp sérfræð- inga og sýndu fólki svart á hvítu hvað felst í tillögum flokkanna. Þannig þjónuðu fjölmiðlarnir best almannahagsmunum. Ofugmælastefna í skattamálum ÖSSUR Skarphéðins- son hefur verið að halda því fram að undanförnu að lækkun skatta í tíð núverandi ríkisstjómar hafi verið hið mesta óráð. Þessu hélt hann m.a. fram í samtali okk- ar á Stöð 2 nýlega og svo aftur nokkrum dög- um seinna í DV. Það sem hann er hér að fetta fingur út í er sú ákvörðun ríkisstjórnar- innar árið 1997 að lækka tekjuskatt ein- staklinga um fjögur prósentustig í tengslum við kjarasamninga. Síð- asti áfangi þessarar lækkunar kom til framkvæmda um síðustu ái'amót. Um þetta sagði Öss- ur að það hefðu verið „mikil mistök hjá ríkisstjórninni að lækka skatta yfir línuna, líka til þeima sem höfðu enga þörf fyrir slíkt og notuðu þetta sem kaupmáttarauka til þess að eyða í innfluttan lúxus“. Þetta eru athyglisverð ummæli. Ut úr þeim skín furðulegt viðhorf gagnvai-t einhverju ótilgreindu fólki sem hafí ekki haft „þörf“ fyrir kaup- máttai-auka og eytt honum í tóma vitleysu. Er það stefna Samfylking- arinnar að ákveða það fyrir almenn- ing hvað sé „innfluttur lúxus“ og hvað ekki og hverjir megi kaupa slíkt? Eru t.d. bílar innfluttur lúxus? Þessi málflutningur minnh' á andóf gamla flokksins hans Össurar, Al- þýðubandalagsins, gegn frjálsum viðskiptum fyi’ii' tæpum 40 árum, sem nú er almennt hlegið að. Almenningur borgar brúsann En þetta kemur þó ekki á óvart. Stefna Samfylkingar- innar er einmitt að hækka skattana. Vænt- anlega tekjuskattinn í samræmi við það sem Össur er að halda fram en einnig ýmsa aðra skatta. Þannig hefur talsmaður Fylkingar- innar sagt að rétt sé að hækka tryggingagjald atvinnurekenda um svona eins og eitt pró- sentustig. Það er að- gerð sem kosta myndi atvinnureksturinn í landinu milljai'ða króna. Þeir peningar myndu þar með ekki nýtast til launahækk- ana í næstu kjarasamningum. Hvort vilja menn heldur að þessh' fjármun- ir, ef þeir eru fyrir hendi, renni í vasa launþega sem kjarabót eða til ríkisins? Skattahækkanir á fyrh'tæki Skattar Stefna Samfylkingar- innar, segir Geir H. Haarde, er einmitt að hækka skattana. lenda fyrr eða síðar á almenningi, eins og kunnugt er. Að því er varðar tekjuskattinn vill Samfylkingin koma á gerbreyttu kerfi. I stefnuyfii'lýsingu hennar er talað um „fjölþrepa tekjuskattskerfi þar sem skatthlutfall lækkar eftir því sem tekjur lækka“. Með öðrum orðurn kerfi þar sem skatthlutfall hækkar eftir því sem tekjur hækka. Viðurkennt er að slíkt kerfi rúmast mjög illa innan núverandi fyrir- komulags staðgreiðslu og myndi kalla á mun flóknara eftiráuppgjör en nú. Samt er í hinu orðinu kvartað yfir því að núverandi skattkerfi sé alltof flókið. Hinn opinberi talsmað- ur Samfylkingai'innar vildi ekki í ný- legu útvai'psviðtali upplýsa hver skattþrepin ættu að vera en sagði að Alþýðusambandið hefði tillögur fram að færa í því efni! Óábyrg og hættuleg stefna I stefnu Samfylkingarinnar segir að stefna hennai' í ríkisfjármálum sé „ábyrg og framsýn“. Þetta eru hrein öfugmæli í ljósi þeirrar útgjalda- sprengingar sem lofað er í yfirlýs- ingunni og þess sem ég hef hér rakið í tengslum við skattahliðina. Þó hef ég ekki nefnt það sem mest er var- hugavert í skattastefnu þessa kosn- ingabandalags og það er fjár- magnstekjuskatturinn. I því efni er boðuð mjög stórfelld hækkun sem allir geta sagt sér sjálfir að mun hækka allt vaxtastig í landinu, þ.m.t. vexti á húsnæðislánum. En jafn- framt mun breyting sem þessi draga úr vilja manna og áhuga á að spara og flytja innlendan spai'nað til út- landa. Það er hættuleg stefna, ekki síst nú þegar brýn þörf er á að efla sparnað í landinu til að sporna gegn viðskiptahalla. Þessi stefna er óá- byrg og síst af öllu framsýn. Tal frambjóðenda Samfylkingarinnar, eins og Össurar Skarphéðinssonar, um hættuna af viðskiptahallanum virkar sem hvert annað grín í ljósi þessarar tillögu. Höfundur cr fjárnuílurdðhcrru og varaformaður Sjálfstæðisflokksins. Geir H. Haarde Eitt rekur sig á annars horn Fjármálaráðherra hefur undanfarna daga bent á ýmsar meinlegar staðreyndavillur um ríkisfjármál í stefnu- skrá Samfylkingarinn- ar. Það kom hins vegar í hlut forsætisráðherra að svara spurningum fjölmiðla um ýmislegt annað í stefnuyfirlýs- ingu fylkingarinnar. Takmörk eru fyrir því hversu löng slík viðtöl geta orðið og ekki tök á að nefna allt sem ræða mætti, til dæmis þver- sagnir í yfirlýsingunni. Hér verðui' því vikið að nokkrum slíkum og fleiri fylgja síðar. Minni jaðaráhrif og fleiri skattþrep? I stefnuyfirlýsingu sinni segist Samfylkingin ætla að draga úr jaðar- áhrifum skattkerfisins. Um leið er ætlunin að búa til fjölþrepa skatt- kerfi. Þversögnin er gi'einileg því þarna eru tvö gagnverkandi mark- mið. Jaðaráhrifin felast einmitt í því að greitt er mismunandi skatthlutfall af misháum tekjum. Slíkan mismun mun Samfylkingin vitaskuld auka til muna með því að bæta við skattþrep- um, eða með öðrum orðum magna jaðai'áhrifin. Að auki yrði að hætta að staðgreiða skatta í hinu fjölþrepa skattkerfi fylkingarinnar, nokkuð sem hefði mátt koma fram. Samfylk- ingin vill að vextir lækki. Um leið á hins vegar að hækka fjármagnstekju- skatt úr 10% í 40%. Slík aðgerð þýðir einfaldlega að fólki er refsað fyrir að leggja til hliðar og er rothögg á sparnað í landinu. Þannig munu vext- ir snarhækka í einni svipan, og aftur er fylkingin því í innri mótsögn. Þrengt að byggðunum I yfirlýsingunni segir fylkingin að efla _ beri byggð í landinu. I því sambandi eru ýmsir markverðir hlutii' nefndir, sem alla er reyndar að finna í ný- legri þingsályktun um byggðamál sem forsæt- isráðherra lagði fram á Alþingi. En þá koma þversagnirnar. Samfylkingin vill að ísland gangi að Kyoto- samkomulaginu óbreyttu. Fyrir það fyrsta gengur sú að- gerð gegn tilgangi sínum á hnatt- ræna vísu um takmörkun á losun svokallaðra gi'óðurhúsalofttegunda. I núverandi texta samkomulagsins er tekið fyrir möguleika Islands til Stefnuyfirlýsing Slagorð um ábyrgt og framsækið afl hljóma mótsagnakennd, segir Orri Hauksson, þegar utanríkismál fara með einu pennastriki af dagskrá Sam- fylkingarinnar. að vista ýmsa þá orkufreku atvinnu- starfsemi sem stendur til að hefja á næstu misserum einhvers staðar í heiminum. Slíkar verksmiðjur munu því allar beinast til landa sem ekki Orri Hauksson framleiða rafmagn með vatnsafli eins og við eigum nóg af, heldur með jarðefnaeldsneyti. Losun koltvíildis frá íslenskri stóriðju er aðeins brota- brot af losun sams konar starfsemi ytra og því öfugmæli að umhverfinu sé greiði gerður með ótímabæn'i að- ild Islands að samningnum. Ymsar byggðir landsins yrðu annað fórnar- lamb aðgerðarinnar, því með henni yrði þeim meinað að njóta nálægðar sinnar við hreinar orkulindh- til að byggja upp sterkari atvinnusvæði. Má þai' nefna Austfirði sem dæmi. Slagorð fylkingarinnar um öflugri byggð hafa í öllu falli holan hljóm í þeim landshluta. Eru utanríkismál kjósendum óviðkomandi? Aldrei í mannkynssögunni hafa al- þjóðleg viðskipti verið jafn mikil og nú, né hefur fólk áður haft jafn rúm tækifæri til að ferðast milli landa. ís- lendingar reka víðfeðmari staiísemi í útlöndum en nokki'u sinni fyrr og erlend fjárfesting er hér í sögulegu hámarki. Að sífellt fleiru er að hyggja er varðar útlönd. Ein ákvörð- un sem tekin er erlendis getur haft áhrif á þúsundir manna á íslandi. Örlög Islendinga eru samofin hinum stóra heimi og umheimurinn mun of- aníkaupið skipta Island mun meh'a máli á nýju árþúsundi, heldur en á því sem brátt líður. Þess vegna kemur eins og þruma úr heiðskíru lofti að Samfylkingin skuli ekki telja að utanrikismál komi kjósendum við árið 1999. Og sú til- kynning kom nokkrum dögum áður en ísland ákvað að taka á móti of- sóttum flóttamönnum frá Kosovo. Slagorð um ábyrgt og framsækið afl hljóma einfaldlega mótsagnakennd þegar utanríkismál fara með einu pennastriki af dagskrá Samfylking- arinnar. Alþjóðamál eiga erindi við íslenska kjósendur, nokkuð sem ætti vart að þurfa að árétta. Islendingar hafa ekki þörf fyrir heimóttarskap um þessai' mundir, ekki fremur en stefnukorn sem morandi er í þver- sögnum. Höfundur cr aðstoðarmaður forsætisráðherra.
Blaðsíða 1
Blaðsíða 2
Blaðsíða 3
Blaðsíða 4
Blaðsíða 5
Blaðsíða 6
Blaðsíða 7
Blaðsíða 8
Blaðsíða 9
Blaðsíða 10
Blaðsíða 11
Blaðsíða 12
Blaðsíða 13
Blaðsíða 14
Blaðsíða 15
Blaðsíða 16
Blaðsíða 17
Blaðsíða 18
Blaðsíða 19
Blaðsíða 20
Blaðsíða 21
Blaðsíða 22
Blaðsíða 23
Blaðsíða 24
Blaðsíða 25
Blaðsíða 26
Blaðsíða 27
Blaðsíða 28
Blaðsíða 29
Blaðsíða 30
Blaðsíða 31
Blaðsíða 32
Blaðsíða 33
Blaðsíða 34
Blaðsíða 35
Blaðsíða 36
Blaðsíða 37
Blaðsíða 38
Blaðsíða 39
Blaðsíða 40
Blaðsíða 41
Blaðsíða 42
Blaðsíða 43
Blaðsíða 44
Blaðsíða 45
Blaðsíða 46
Blaðsíða 47
Blaðsíða 48
Blaðsíða 49
Blaðsíða 50
Blaðsíða 51
Blaðsíða 52
Blaðsíða 53
Blaðsíða 54
Blaðsíða 55
Blaðsíða 56
Blaðsíða 57
Blaðsíða 58
Blaðsíða 59
Blaðsíða 60
Blaðsíða 61
Blaðsíða 62
Blaðsíða 63
Blaðsíða 64
Blaðsíða 65
Blaðsíða 66
Blaðsíða 67
Blaðsíða 68
Blaðsíða 69
Blaðsíða 70
Blaðsíða 71
Blaðsíða 72
Blaðsíða 73
Blaðsíða 74
Blaðsíða 75
Blaðsíða 76

x

Morgunblaðið

Beinir tenglar

Ef þú vilt tengja á þennan titil, vinsamlegast notaðu þessa tengla:

Tengja á þennan titil: Morgunblaðið
https://timarit.is/publication/58

Tengja á þetta tölublað:

Tengja á þessa síðu:

Tengja á þessa grein:

Vinsamlegast ekki tengja beint á myndir eða PDF skjöl á Tímarit.is þar sem slíkar slóðir geta breyst án fyrirvara. Notið slóðirnar hér fyrir ofan til að tengja á vefinn.