Morgunblaðið - 01.06.1999, Síða 6

6 ÞRIÐJUDAGUR 1. JÚNÍ 1999
FRETTIR
MORGUNBLAÐIÐ
Árni Johnsen um samvinnu um að reisa bústað Eiríks rauða og Þjóðhildarkirkju
Morgunblaðið/Jón Svavarsson
GRÆNLENSK sendinefnd hefur verið hér á landi til viðræðna vegna
landafundanna. Frá vinstri: Kristján Motzfeldt, Elsa Höegh Mölier,
Jörgína Frederiksen, Salik Hard, Benedikte Thorsteinsson, Klaus Ni-
elsen, Árni Johnsen, Karl Frederiksen og Tömas Tómasson.

í SUMAR verður unnið að því að endurreisa bústað Eiríks rauða (t.v.)
og kirkju (t.h.) kennda við Þjóðhildi konu hans, en íslendingar hafa
umsjón með verkinu og munu um 20 vinna við byggingarnar fram á
haust, en þá er ráðgert að ljúka smíðinni.
Hefiir veruleg áhrif á sam-
skipti Islands og Grænlands
Illa gengur að venja
háhyrninginn Keiko
af bílífinu
Keiko úr
kvínni síð-
sumars?
ERFIÐLEIKUM virðist bundið að
venja háhyminginn Keiko á að
bjarga sér sjálfúr í kvínni í Kletts-
vík í Vestmannaeyjum. Enska dag-
blaðið Times fjallaði um Keiko sl.
sunnudag og segir þar að þjálfarar
hans hafí orðið að breyta aðferðum
sínum til að venja hann af bílífinu í
Klettsvík. Hallur Hallsson, talsmað-
ur Keiko-stofnunarinnar á Islandi,
segh’ í samtali við Morgunblaðið að
stefnt sé að því síðsumars að
strengja net frá Klettsvík að
Heimaey og sleppa Keiko úr kvínni.
í frétt Sunday Times segir að
þjálfarar Keiko hafi tekið þá
ákvörðun í síðasta mánuði að beita
Keiko hörðu. Ákveðið hefur verið að
draga úr samneyti hans við menn
þar til hann hefiir sýnt fram á að
hann geti sjálfur veitt sér til matar.
Keiko hefur núna verið í um sjö
mánuði í kvínni í Klettsvík þar sem
á að venja hann smám saman við að
lifa villtur í sjónum, en markmið
UM 20 íslendingar munu vinna við
að endurreisa bústað Eiríks rauða
og kirkju kennda við Þjóðhildi konu
hans í Bröttuhlíð (Qassiarsuk) á
Suður-Grænlandi í sumar, en auk
þeirra munu 10 tii 15 Grænlending-
ar vinna við byggingamar. Þetta
kom fram á blaðamannafundi sem
haldinn var í tilefni þess að á Islandi
er nú stödd sendinefnd frá Græn-
landi sem unnið hefur að skipulagn-
ingu landafundahátíðar, sem halda
á 15. til 17. júlí árið 2000, en nefndin
hefur verið í náinni samvinnu við ís-
lendinga.
Ámi Johnsen, formaður bygging-
amefndar Bröttuhlíðar, átti hug-
myndina að því að endurbyggja
húsin í Bröttuhlíð, en hún kom upp
fyrir um fimm árum á þingi Vest-
norræna ráðsins, sem er samstarfs-
vettvangur þjóðþinga íslands,
Færeyja og Grænlands. Árai hefur
síðan fylgt málinu eftir, en frá
Bröttuhlíð lagði Leifur „heppni“ Ei-
ríksson upp í ferð sína til Vínlands.
„Þetta hefur vemlega þýðingu
fyrir samskipti landanna, því þetta
er fyrsta alvöra sýnilega verkefnið
sem löndin vinna að í sameiningu,“
sagði Ámi. „Þetta hefur verið
margslungið verkefni, en við vorum
svo heppnir að fá ístak í lið með
okkur,“ sagði Ámi, en ístak sér um
framkvæmdirnar á staðnum.
Byggingarkostnaður
60 milljónir
Um er að ræða endurbyggingu á
5x12 metra langhúsi og 2x3,6 metra
kirkju. Áætlaður byggingarkostn-
aður er um 60 milljónir íslenskra
króna, en af því borga íslendingar
20 milljónir. Ámi sagði að kirkjan
væri fyrsta kirkjan sem reist hefði
verið í Ameríku og að auk þess að
endurbyggja bústað Eiríks rauða
yrðu tvö hús Inúíta endurbyggð á
staðnum.
Tómas Tómasson, verkfræðingur
hjá ístaki, sagði að verkefnið á
Grænlandi væri alveg nýtt fyrir fyr-
irtækið, en að sama skapi mjög
skemmtilegt. Hann sagðist hafa
verið viðloðandi verkefnið meira og
minna frá því hugmyndin kom upp
fyrir um fimm áram, en árið 1996
fór hann fyrst til Grænlands til að
skoða aðstæður.
Ljúka á verkinu í haust
í fyrrahaust fór Tómas ásamt
Víglundi Kristjánssyni, hleðslu-
manni frá Hellu, til Grænlands til
að finna svæði, þar sem gott væri að
vinna torf. Þá var einnig farið til
Noregs til að skoða timbur, en nú er
stóra stundin rannin upp því klára á
verkefnið í haust. Tómas sagði mik-
ilvægt að verkinu lyki í haust þar
sem aðstæður væra erfiðar á vorin,
en eins og komið hefur fram verða
hátíðahöldin upp úr miðjum júlí-
mánuði árið 2000.
Tómas sagði að þegar væri búið
að smíða húsið einu sinni, og að það
hefði verið gert í gamalli skemmu í
Hvalfirði. Það yrði síðan það tekið
niður og flutt til Grænlands.
Benedikte Thorsteinsson, verk-
efnisstjóri grænlensku landafunda-
nefndarinnar, sagði ferðina hingað
hafa verið mjög gagnlega i alla staði
og bætti því við að nefndin hefði
m.a. sett sig í samband við minja-
gripaframleiðanda hér.
Benedikte sagði að vinnan á bak
við hátíðahöldin snerist ekki ein-
vörðungu um byggingarnar heldur
skipulagningu hátíðarinnar sjálfrar.
Hún sagði mikilvægt að þetta gengi
allt vel því að snar þáttur í vinnunni
væri að auka ferðamannastrauminn
til Suður-Grænlands, sem hefur að
hennar sögn setið nokkuð eftir ef
miðað er við ferðamannastrauminn
til norðurhluta landsins. Hún sagði
margar ástæður vera fyrir þessu,
TILEFNI tíu ára afmælis Hella-
rannsóknafélags íslands á þessu
ári efnir félagið til fræðsiufundar
og myndasýningar á morgun,
miðvikudag, á Hótel Loftleiðum
og hefst fundurinn klukkan 16.00.
Aðgangur er ókeypis. Nýútkomið
ársrit félagsins verður til sölu á
fundinum, en í ritinu er að finna
fágætar myndir úr öllum glæsi-
legustu hraunhellum landsins,
segir í fréttatilkynningu.
Heiðursgestur fundarins verður
Bandaríkjamaðurinn William R.
en líklega væri helsta skýringin sú
að flugsamgöngur hefðu í gegnum
tíðina verið slakar og t.d. væri ekki
hægt að fljúga beint frá Bandaríkj-
unum eða Kanada til Grænlands,
því millilenda þyrfti á íslandi.
Að sögn Benedikte mun koma
víkingaskipsins íslendings til
Bröttuhlíðar 15. júlí marka upphaf
hátíðahaldanna. Um 200 manns
koma í boði Jónatans Motzfeldt og
þá er búist við um 60 manns frá
Seattle í Bandaríkjunum, en hópur
þaðan mun gefa Grænlendingum
styttu af Leifi heppna.
Sendinefndin grænlenska kom til
landsins á fimmtudag en heldur til
Grænlands í dag.
Halliday, sem kalla mætti upp-
hafsmann hraunhellafræðinnar.
Halliday mun halda erindi á fund-
inum og sýna myndir frá hraun-
hellum um víða veröld. Halliday
er heiðursforseti vinnuhóps um
hraunhella á vegum alþjóðasam-
taka um hellafræði. Greinar
Hallidays um hellafræði skipta
hundruðum í hinum og þessum
tímaritum. Þá hefur hann skrifað
tvær bækur um heliafræði, Caves
of Washington og Caves of Cali-
fomia.
Keiko-stofnunarinnar er að sleppa
honum lausum úr kvínni.
Líkist æ meir háhymingi
„Það liggur fyrir að Keiko er að
yfirgefa mannheima. Hann hefur
verið gæludýr í tuttugu ár. I allan
vetur hefur hann verið að líkjast æ
meir háhymingi og dvalið lengur
undir yfirborði sjávar. Samskipti
hans við þjálfara hafa minnkað jafnt
og þétt,“ segir Hallur.
Sunday Times hefur eftir Robin
Friday, einum af þjálfuram Keiko,
að sú aðgerð að sleppa Keiko virðist
ekki ætla að takast. Hann segir að
háhymingurinn hafi fengið of mikla
athygli manna. Meðal aðgerða sem
blaðið segir að gripið verði til sé að
hætta að nudda skrápinn á Keiko og
þjálfarar eiga að forðast að horfast í
augu við hvalinn eða hrósa honum
þegar hann leikur listir sínar í sjón-
um.
Áhugalaus um laxinn
Jafnframt hefur verið hætt að
henda fóðri til Keiko og þess í stað
er því dælt um leiðslu inn í kvína.
Áður hafði Keiko sýnt lítinn áhuga á
því að veiða sér til matar þegar 200
löxum var sleppt í kvína. Blaðið
vitnar í hvalasérfræðinginn Mark
Cawardine sem segir að ekkert for-
dæmi sé fyrir því að tekist hafi að
venja háhyming við að lifa villtur á
ný í náttúranni.
Hallur segir að reynt verði að
hafa samskipti Keiko við manneskj-
una eins lítil og mögulegt er. „Það á
við um fæðugjöfina og ferðir út að
kvínni. Tilraunin með laxinn gekk
ekki upp en að athuguðu máli sjá
menn ekkert óeðlilegt við það. Há-
hyrningar veiða í hópum og leita
eftir torfum en síður eftir einstök-
um fiskum. En Keiko hefur svo sem
ekki sýnt neina snilldartakta í lax-
veiðum," segir Hallur.
Hann segir að seinnipartinn í
sumar sé stefnt að því að sleppa
Keiko úr kvínni og setja hann út í
Klettsvíkina. Strengt verði net frá
Klettsvíkumefinu yfir í Heimaklett
og fær Keiko við það meira athafna-
svæði.
„Keiko er vel á sig kominn og hef-
ur verið í markvissri þjálfun. Hann
er vel haldinn og góður til heilsunn-
ar. Þetta er hins vegar vísindalegt
verkefni sem hefur aldrei verið
reynt áður. Við tökum eitt skref í
einu og eram í raun stöðugt að
læra,“ sagði Hallur.
Hann segir að fullkomin óvissa
ríki um hvort Keiko haldi út í villta
náttúrana og hvort hann þrífist þar.
„Það kæmi okkur veralega á óvart
ef Keiko yrði sleppt lausum í sumar.
Líklegra þykir að honum verði
sleppt næsta sumar,“ segir Hallur.
Halló krakkar!
Berrössuð á tánum
verða á Rimini
í lokjúní.
sSriToto
^mV'9t'*Soe«ai6MaUga"1'
Samvinnuferðir
Landsýn
Á verði fyrir þigi
LITSKRÚÐIÐ á veggjum hellisins Jörundar er með ólíkindum, en
sandur þekur gólfið í fremri hluta hellisins.
Litadýrð
undirheimanna