Morgunblaðið - 11.07.1999, Blaðsíða 24

24 SUNNUDAGUR 11. JÚLÍ 1999
MORGUNBLAÐIÐ
S
Islenskur
brautry ðj andi í
/
Sem barn varð séra Felix Olafsson fyrir sterkum
áhrifum frá KFUM og árið 1953 fór hann utan til kristni-
boðsstarfa í Suður-Eþíópíu á stað, sem Islendingur hafði aldrei
áður komið á, ásamt konu sinni Kristínu heitinni Guðleifsdóttur.
Kjartan Jónsson átti samtal við séra Felix um óvenjulegt
lífshlaup hans, við að útbreiða fagnaðarerindið í Eþíópíu,
sem hann lýsir sjálfur sem miklu ævintýri.
Ljósmyndari: Valdís Magnúsdóttir
SR. Fellx í hópl fslenskra EþfópfukrietnlboAa. Kristlnn Friðrik, sonur hans,
er annar frá hssgri f aftari rifð.
ÞAÐ var ákaflega
áhrifaríkt að koma til
baka. Ég sá breyting-
ar en samt er margt
enn eins og það var,
t.d. fátæktin sem enn
er mikil. Eftir hungursneyðir og
byltingar á þjóðin við margvíslega
erfiðleika að stríða. Það orkaði
sterkt á mig frá fyrsta degi hve
margir höfðu náð langt þrátt fyrir
fátæktina. Jafnvel í Konsó eru nú
margir vel menntaðir menn. Þjóð-
félagsbreytingar hefðu orðið þótt
við hefðum aldrei komið þangað,
það hefur haft geysimikla þýðingu
að við vorum fyrstu útlendingamir
sem settust þarna að.“
Sr. Felix Olafsson, Islendingur-
inn, sem hóf kristniboðsstarf í Kon-
só í Suður-Eþíópíu ásamt konu
sinni Kristínu Guðleifsdóttur,
heimsótti sínar gömlu starfsstöðvar
fyrr á þessu ári eftir 41 árs fjar-
veru. Það vakti mikla athygli hér á
landi er þau hjónin lögðu af stað tfl
Eþíópíu í ársbyrjun 1953 til braut-
ryðjendastarfa í afskekktu héraði
sem enginn Islendingur hafði aug-
um litið. Vígslu þeirra í Hallgríms-
kirkju var útvarpað, blöðin skrif-
uðu um hana og mikill mannfjöldi
kvaddi þau á hafnarbakkanum þeg-
ar þau lögðu upp í fyrsta áfanga
leiðarinnar, Hull í Englandi, í boði
Eimskipafélagsins. Norska skipafé-
lagið Mosvold gaf þeim fría ferð
áfram sjö mánuðum síðar til
Massawa í Erítreu að afloknu
enskunámi. Felix var aðeins rúm-
lega 23 ára gamall þegar þau lögðu
upp í þessa löngu ferð.
Uppvöxtur og mótunarár
Felix er Reykvíkingur, fæddur
20. nóv. 1929. Foreldrar hans voru
Ólafur Guðmundsson og Hallfríður
Bjarnadóttir. Þau eignuðust fjóra
syni, sr. Guðmund Óla, Bjarna lekt-
or, Friðrik kennara, sem lést ung-
ur, og Felix.
„Ég komst strax sem barn undir
sterk áhrif frá KFUM og hef verið
svo gæfusamur að það sem ég öðl-
aðist þar hefur verið mitt leiðarljós
alla ævi. Þess vegna kynntist ég
kristniboðshreyfingunni mjög
snemma. Ég var bara stráklingur
innan við fermingu þegar ég ákvað
að verða prestur, en síðar kom ótví-
rætt kall um að verða prédikari og
kristniboði.“
Felix hætti menntaskólanámi,
þegar það var hálfnað, til þess að
hefja sex ára nám við skóla Norska
lútherska kristniboðssambandsins,
Fjellhaug í Osló, vegna þess að
nemendur voru aðeins teknir inn á
sex ára fresti á þeim árum og of
langt þótti að bíða svo lengi. Náms-
skrá fyrstu tveggja áranna miðaði
að því að gefa nemendum svipaða
menntun og menntaskólar en auk
þess sótti Felix kvöldnámskeið á
Kristelig Gymnasium í Osló jafn-
hliða námi. Á meðan Felix dvaldist
í Noregi jókst áhugi og skilningur á
kristniboði mikið á Islandi.
„Ég kom alltaf heim í sumarleyfi
á hverju sumri v.þ.a. þá var byrjað
að fljúga. Ég kynntist konunni
minni iauslega árið 1949 uppi í
Vatnaskógi. Sumarleyfin voru stutt
og ég fór fljótlega út aftur en mér
hafði litist svo vel á hana að ég
skrifaði henni bréf þótt ég vissi
ekki hvar hún átti heima og setti
bréfið í póstinn aðeins með nafninu
hennar Reykjavík. Bréfið komst tfl
skila!“ Kristín og Felix giftust árið
1952. Það ár var viðburðaríkt því að
þá var ákveðið á aukaaðalfundi
Sambands íslenskra kristniboðsfé-
laga að hefja kristniboðsstarf í
Eþíópíu og í árslok voru þau vígð.
Á enda veraldar
Fram að þessu höfðu íslenskir
kristniboðar verið starfsmenn
norskra kristniboðsfélaga en nú
átti að verða breyting á. Islending-
ar ætluðu að hefja starf á meðal
ákveðins þjóðflokks í Eþíópíu sem
átti að verða starfsakur íslenskra
kristniboða. Þeir ætluðu að sjá um
það sjálfir. Þetta var nýtt og það
vakti athygli.
„Við komum tfl Eþíópíu 25. sept-
ember 1953, held ég. Þá tók við
nám í amharísku. Það þurfti mikinn
undirbúning til að hefja starfið í
Konsó. Sem dæmi um hve menn
töldu Konsó vera afskekkt hérað á
þessum árum þá guggnaði túlkur-
inn sem ég hafði fengið á því að
fara með okkur þegar við vorum að
leggja af stað. Hann sagðist ekki
geta hugsað sér að fara í útlegð til
jafn afskekkts héraðs og Konsó!“
Felix og Kristín höfðu hvorki bíl
til umráða né talstöð. Því urðu þau
að fá norskan bílstjóra til að aka
sér áleiðis til Konsó. ,Við lögðum af
stað síðla dags frá Addis Abeba
með allan okkar farangur og mán-
aðargamalt barn túlklaus. Þegar
við höfðum ekið nokkra stund ók
norski bílstjórinn út í skurð og þar
sat bíllinn fastur um nóttina. Bíl-
stjórinn svaf aftur á palli og við lét-
um fyrirberast í framsætinu með
litla drenginn. Næsta morgun feng-
um við hjálp til að draga bflinn upp
úr skurðinum. En þegar við héld-
um ferðinni áfam kom í Ijós að ann-
ar öxullinn hafði brotnað. Ekið var
til kristniboðsstöðvar, sem var á
leiðinni til Konsó. Þar var farang-
urinn tekinn af en síðan varð bíllinn
að snúa aftur til Addis tfl viðgerð-
ar.“ Það tók litlu fjölskylduna á
annan mánuð að komst á leiðar-
enda í Konsó. Til að komast síðasta
áfangann sömdu þau við Itala, sem
átti hálfs tonns vörubíl, um að
flytja þau og farangurinn.
„Við komum seint um kvöld tfl
Konsó og fluttum inn í hús sem við
vorum búin að taka á leigu. Fólk
tók okkur vel en var mjög forvitið
og ágengt. Ég man að þó að við
værum bæði dauðþreytt þá orkaði
það afskaplega sterkt á okkur að
vera komin. Þá kom til mín þessi
hugsun að hér ætti mikið eftir að
gerast því að Kristur væri kominn
til Konsó. Ég hef geymt þessa
minningu í huga mér.“ Þetta var
haustið 1954.
Húsið, sem þau leigðu, var með
moldarveggjum og moldargólfi.
„Við reyndum að koma okkur eins
vel fyrir og við gátum en gólfið var
þakið mjög fínu ryki sem þyrlaðist
upp og lagðist yfir barnið í vögg-
unni. Ég fór mjög fljótt að hafa
samverustundir niðri á kristniboð-
slóðinni sem norskir kristniboðar
höfðu aðstoðað okkur við að kaupa.
Lóðin var íyrir utan þorpið þar sem
við bjuggum.
Það var merkilegt, þegar ég kom
til Konsó núna, að hitta marga sem
mundu þennan fyrsta tíma og þess-
ar samverustundir sem við héldum
undir akasíutré og sátum á trjá-
stofnum og steinum.
Kristín var ekki hjúkrunarkona
en hafði notaði tímann í Noregi til
að starfa á Akers sykehus þar sem
hún lærði ýmislegt. Engin heilsu-
gæsla var í Konsó og hún gerði allt
sem hún gat til að fólkið skfldi að
við vfldum reyna að hjálpa því eins
og við gætum. Fólkið bjóst við því
að við reyndum að veita því hjálp
með því að gera að sárum, gefa því
sprautur o.s.frv. Hún hjálpaði
meira að segja við fæðingar. En
okkur var það ljóst frá upphafi að
þetta gæti ekki verið til frambúðar
því að hún var ekki hjúkrunarfræð-
ingur og var sjálf með ungabarn.
Því skrifuðum við strax heim og
sögðum að nauðsynlegt væri að
senda hjúkrunarkonu. Þá ákvað
stjórn Kristniboðssambandins að
senda Ingunni Gísladóttur strax út
til Konsó. Hún var komin til okkar í
ágúst ‘55.
ítalinn, sem flutti okkur til Kon-
só, tók að sér að byggja fyrsta hús-
ið á kristniboðslóðinni úr múrsteini.
Það átti að vera heilsugæslustöð.
Hann lauk því ekki. Ég sendi Krist-
ínu til Addis í janúar ‘55 og var einn
í Konsó tfl að ljúka við húsið. Þakið
hafði fokið af húsinu, sem við leigð-
um, og það hafði rignt mikið yfir
dótið okkar. Ég lauk við húsið, en á
meðan Kristín var í Addis skrifaði
hún formanni Kristniboðssam-
bandsins, Bjarna Eyjólfssyni, og
sagði að ekki væri hægt að reka
starfið í Konsó án þess að hafa bíl
sem íslenska kristniboðið ætti því
að við vorum einangruð þar og
alltaf upp á Norðmenn komin með
alla hjálp. Bjarni tók þetta upp á
samkomu og bað fólk um að safna
fyrir bíl. Þetta gekk svo fljótt að
þegar ég kom tfl Addis tfl að sækja
Kristínu mátti ég kaupa bíl. Ég
vissi ekkert um þetta fyrr en ég
kom tfl höfuðborgarinnar. Við fór-
um heim í þetta skipti í okkar eigin
bfl.
Ingunn var mikfll forkur en varð
að hefjast handa við mjög léleg
skilyrði því að allt var enn þá á
byrjunarskeiði hjá okkur. Hún
byrjaði heilsugæsluna í strákofa.
Við byggðum svolítið herbergi við
sjúkraskýlið, þar sem hún bjó fyrst,
en þá var ég þegar byrjaður að
byggja skólann, þann fyrsta, sem
nú er búið að rífa, en hann stóð í 20
ár. Hún fékk kennslustofu í enda
skólans strax og hann var tflbúinn.
Þegar hún var búin að vinna
þarna í nokkurn tíma kviknaði í
kofanum út frá prímus sem hún
notaði tfl að sótthreinsa sprautur.
Kofinn brann tfl kaldra kola. Þetta
var mikið áfall. En þessi atburður
markaði tímamót. Þá sáum við í
fyrsta skipti hug Konsófólksins til
okkar. Daginn eftir söfnuðu þeir
liði eins og þeir gerðu í þorpunum
ef eitthvað kom fyrir, komu í heil-
mikflli fylkingu með við í nýjan
kofa og byggðu á mjög skömmum
tíma stærri kofa en þann sem
brunnið hafði og gáfu okkur.
Ég hélt skóla allt frá fyrstu
stund eftir að við fluttum inn á
kristniboðslóðina, fyrst í strákofa
en síðar í skólahúsi sem ég byggði
árið 1956. Um vorið var ég búinn að
setja þak á húsið. Það var 26 m
langt með fjórum kennslustofum.
Einn daginn sáum við Kristín lítinn
hvirfilvind stefna á skólann. Ég gat
auðvitað ekkert gert en hann lyfti
þakinu af honum. Með góðri hjálp
tókst að setja þakið á aftur en dýr-
mætt bárujárnið hafði skemmst
nokkuð.“
Straumhvörf
„Um vorið 1956, rétt fyrir hvíta-
sunnu, kom maður til mín og sagð-
ist vilja verða kristinn. Ég sagði að
það væri ágætt en trúði því mátu-
lega því að ég hafði orðið nokkrum
sinnum fyrir því að menn kæmu til
mín og sögðu það sama en voru í
rauninni komnir til að biðja mig um
einhvern greiða. Ég sagði honum
að hann væri velkominn í guðsþjón-
ustuna næsta sunnudag og þá gæt-
um við talað betur saman. Hann
kom og kvaðst heita Barrisha Ger-
mó og væri töframaður og nú gæti
hann ekki beðið lengur eftir mér
því að hann yrði að taka í burtu alla
hlutina sem tilheyrðu Seitan,
djöfladýrkuninni, vegna þess að
annars myndu andarnir reiðast
honum og hefna sín eftir að hann
væri búinn að taka þessa ákvörðun.
Þá sá ég að honum var alvara og
sagðist koma heim tfl hans kl. fjög-
ur. Ég fór með góðum túlki.
Við komum til þorpsins og urð-
um að fara um þröngar göturnar til
að komast heim tfl hans. Við mætt-
um ekki nokkrum manni, því að all-
ir höfðu yfirgefið þorpið. Fólk leit
þetta mjög alvarlegum augum. Það
er ef til vfll erfitt að skilja þetta í
dag því að töframennirnir hafa
misst mikið af sínum fyrri völdum.
Barrisha hafði verið mjög voldugur
særingamaður í mörg ár en var full
alvara í ákvörðun sinni. Fólk bjóst
við því að þegar hann tæki svona
stórt skref hefði það mjög alvarleg-
ar afleiðingar, jafnvel að hann
myndi deyja. Er við komum heim
til hans var öll fjölskyldan þar. Við
áttum einfalda stund þar saman.
Ég bað til Guðs og las úr Guðs orði
og sagði honum að ég gerði þetta í
Jesú nafni. Síðan tæmdum við sær-
ingakofann. Það var heilmikið verk.
Ég fór heim þegar þessu öllu var
lokið en eldsnemma næsta morgun
kom hann með fjölskyldu sína og
fjölda manns úr þorpinu sem fylgdi
honum. Fólkið hafði komið til hans
við sólarupprás til að sjá hvað hefði
gerst og hvort hann væri ennþá lif-
andi. En hann hafði sofið vel. Það
hafði svo mikfl áhrif á fólkið að þó
nokkuð stór hópur fylgdi honum.
Síðan hélt það að mestu til á stöð-
inni næstu vikuna til að finna ör-
yggi og biðja saman. Það var því