Morgunblaðið - 26.08.1999, Blaðsíða 36

Morgunblaðið - 26.08.1999, Blaðsíða 36
36 FIMMTUDAGUR 26. ÁGÚST 1999 MORGUNBLAÐIÐ MORGUNBLAÐIÐ FIMMTUDAGUR 26. ÁGÚST 1999 3? STOFNAÐ 1913 ÚTGEFANDI FRAMKVÆMDASTJÓRI RITSTJÓRAR Árvakur hf., Reykjavík. Hallgrímur B. Geirsson Matthías Johannessen, Styrmir Gunnarsson. BANKAR í NÁLÆG- UM LÖNDUM IUMRÆÐUM síðustu vikna um eignaraðild að bönkum hefur komið fram, að flestir eru sammála um það mark- mið, að við einkavæðingu ríkisbankanna eigi eignaraðild að þeim að verða sem dreifðust. Um það er nánast enginn ágreiningur. Hins vegar greinir menn á um það hvort hægt sé að ná því marki með lagasetningu eða á annan veg. í þessu sambandi er upplýsandi að sjá hver veruleikinn er á Norðurlöndum og í flestum ríkjum Vestur-Evrópu, að eignaraðild að bankastofnunum er yfirleitt mjög dreifð. Stórir hlutir í eigu einstakra aðila eru undantekning en ekki regla. Þetta kemur skýrt fram í viðtali í Morgunblaðinu í gær við Gunnar Þ. Andersen, framkvæmdastjóra alþjóða- og fjármálasviðs Landsbankans. Samkvæmt þeim upplýsingum sem þar koma fram er ljóst að t.d. í Noregi er málum þannig háttað að ef undan er skil- inn hlutur norska ríkisins eru eignarhlutir einstakra aðila 6% og þaðan af minni. í Svíþjóð eru dæmi um eignarhluti, sem eru á bilinu 10% og upp undir 20% en meginreglan virð- ist vera sú að eignarhlutur sé vel innan við 10%. I Dan- mörku eru líka dæmi um svo stóra eignarhluti, sem áður voru nefndir, en meginreglan virðist vera sú að um 6% og minni hluti sé að ræða. Hið sama má segja um Bretland, Ir- land, Spán og Frakkland en í Þýzkalandi og Hollandi er al- gengast að um sé að ræða 5% til 10% hluti, þótt dæmi séu um stærri hluti. Það er líka athyglisvert að sjá í viðtali Morgunblaðsins við Gunnar Þ. Andersen hverjir eiga hluti í bönkum. Hann segir: „Það eru yfirleitt lífeyrissjóðir, tryggingafélög eða ýmis fjármálafyrirtæki, sem eru stærstu hluthafar í erlendu bönkunum. Það er mjög sjaldgæft, að fyrirtæki í öðrum at- vinnugreinum eigi stóra hluti í bönkum því ekki nást bein samlegðaráhrif með slíku eignarhaldi. Mest samlegðaráhrif nást út úr fjárfestingum banka og annarra fjármálafyrir- tækja í bönkunum. Hagræðing næst náttúrlega með sam- runa, þegar fyrirtæki eru í skyldum greinum, þá er hægt að sameina deildir og þjappa starfseminni saman. Slíkur ár- angur næst ekki þegar ólík fyrirtæki eru sameinuð, þá eru markmiðin annars eðlis.“ I umræðum eins og þeim, sem staðið hafa um bankamálin um skeið í tilefni af sölu sparisjóðanna á hlut þeirra í FBA til Orca S.A. verður smátt og smátt til mynd af því um hvað þjóðin getur sameinast, þegar um er að ræða endurskipu- lagningu bankakerfisins og einkavæðingu ríkisbankanna. Tæpast fer á milli mála, að hún getur sameinast um það, að eignaraðild að bönkum skuli vera dreifð. Ætla má að hún geti líka sameinast um að æskilegt væri að setja lög og regl- ur til þess að tryggja að því markmiði verði náð. Hins vegar eru skiptar skoðanir um það, hvort það sé yfirleitt fram- kvæmanlegt. Sumir stjórnmálamenn halda því fram að svo sé ekki og það á einnig við um marga starfsmenn fjármála- fyrirtækjanna. Svo eru aðrir stjórnmálamenn sem halda því fram, að þetta sé hægt og þeir hafa síðustu daga fengið stuðning við sín sjónarmið bæði frá forráðamönnum Búnaðarbanka og Landsbanka. Verkefnið á næstunni hlýtur því að vera að kanna mjög rækilega hversu raunhæft það geti verið að setja löggjöf og reglur, sem tryggi dreifða eignaraðild að bönkum. Morgunblaðið hefur í þessu sambandi bent á, að úr því hægt sé að setja og fylgja fram ákveðnum reglum um eignarhald á fjölmiðlum beggja vegna Atlantshafsins sé það sama hægt í fjármálageiranum. En jafnframt mega menn ekki gleyma því mikilvæga markmiði að ná fram aukinni hagræðingu í bankakerfinu með samruna banka, samdrætti í útgjöldum og endurskipu- lagningu, sem leiði til þess að bankaþjónustan verði ódýrari fyrir bæði einstaklinga og fyrirtæki. Um alla Evrópu stend- ur yfír rótgróinn uppskurður á bankakerfinu og ein ástæðan er sú, að forráðamönnum evrópsku bankanna er ljóst, að til þess að standast samkeppni verða þeir að fækka starfs- mönnum um tugi þúsunda á næstu misserum og taka aukna tækni í sína þjónustu. Gunnar Þ. Andersen bendir á í samtalinu við Morgun- blaðið að það geti farið saman að ná þessum tvíþættu mark- miðum er hann segir: „Með auknum samruna verða eining- arnar stærri og stærri og því erfiðara fyrir einstök fyrir- tæki að verða stórir hluthafar í svo stórum fyrirtækjum. Eignaraðildin verður því ennþá dreifðari og má reikna með að svo verði hér á landi á næstu árum.“ Q o: VLAR urðu árið 1917 fyrstir þjóða til að skipa siðanefnd og móta siðareglur til að taka á kvörtunum vegna skrifa blaða. Embætti blaðaumboðsmanns, eða „pressombudsman" var sett á fót rúmum fimm- tíu árum síðar til að styrkja þessa starfsemi enn frekar. „Embætti blaðaumboðsmanns var stofnað ár- ið 1969,“ segir Jigenius. „Töluverð gagnrýni hafði þá komið fram gegn fjölmiðlum fyrir lélega blaðamennsku og fyrir að fara illa með einstak- linga með óvönduðum fréttaflutningi. Með stofn- un embættisins voni fjölmiðlarnir að bregðast við þeirri gagnrýni og reyna að lagfæra það sem aflaga hafði fai-ið.“ Jigenius segir að ekki hafi þótt nægilegt að hafa siðanefnd, því nefndarmenn voru allir í öðr- um störfum og höfðu hvorki aðstöðu né tíma til að beita sér eins og þörf var á í þessum málum. Embættið „ombudsman", eða umboðsmaður, er sænskt að uppruna en er orðið að alþjóðlegu hugtaki. Fyrsti umboðsmaðurinn var skipaður fyrir tvö hundruð árum til að gæta réttinda borgara gagnvart yfirvöldum. Islendingar hafa einnig tekið upp þetta fyi-irkomulag með skipan umboðsmanns Alþingis og umboðsmanns barna. Jigenius bendir þó á að sænski blaðaumboðs- maðurinn sé ólíkur öðrum slíkum að því leyti að hann er ekki skipaður af stjómvöldum, og kostn- aður við embættið er ekki greiddur með skatt- peningum. „Yfirvöldin hafa engin áhrif á skipan mína eða starfsemi. Kostnaðurinn er að öllu leyti greiddur af samtökum fjölmiðlanna." Hlutdrægur umboðsmaður tilgangslaus Jigenius samsinnir því að hugsast gæti að í þessari stöðu yrði fjölmiðlaumboðsmaðurinn háður fjölmiðlunum og afstaða hans myndi mót- ast af því. „Grandvallarhugsunin er sú að um- boðsmaðurinn starfi sjálfstætt og sé óhlutdræg- ur. í reynd hefur embættið gott orð á sér og nýtur trausts bæði hjá almenningi og stjóm- málamönnum. Það er ekki litið á það sem einhvers konar hagsmunagæslu- tæki fjölmiðlanna. Ef nánar er að gáð áttar maður sig á því að embættið væri tilgangslaust ef það væri hlut- drægt og fylgdi alltaf fjölmiðlunum að málum." Starf umboðsmannsins er að taka við og kanna réttmæti athugasemda sem berast vegna skrifa í sænskum blöðum. Hann getur gert kröfu um að fá upplýsingar frá blöðunum sem tengjast málinu og er þeim skylt að láta þær af hendi innan viku. I sum- um tilvikum tekst að leysa deilur óformlega með aðstoð umboðs- mannsins, en í öðrum tilvikum tekur hann afstöðu til málsins og vísar því síðan áfram til siðanefndarinnar sem fellir dóm um það. Stundum velja menn að halda áfram með málið til dómstóla, en Jig- enius segir að á hverju ári komi þó ekki upp nema 4-5 dómsmál gegn dagblöðum í Svíþjóð. „Það er flókið og því fylgir mikil fjárhagsleg áhætta að kæra dagblað til dómstóla. Ef menn tapa þurfa þeir að borga máls- kostnaðinn sem getur verið mörg hundrað þúsund [sænskar] krónur. Einn tilgangurinn með blaðaumboðs- manninum er að auðvelda fólki að leita réttar síns, því þjónusta emb- ættisins er því að kostnaðarlausu." Gætir réttar borgaranna gagnvart dagblöðunum Meðal þátttakenda á fundi Norðurlandadeildar alþjóða- samtaka ritstjóra, IPI, sem haldinn var hér á landi í vik- unni, var Pár Arne Jigenius, blaðaumboðsmaður í Sví- þjóð, sem á hverju ári tekur við 400-450 kvörtunum vegna meintra ófaglegra vinnubragða sænskra dagblaða. Helgi Þorsteinsson ræddi við hann um siðareglur sem mótast hafa á þeim rúmlega áttatíu árum sem eru síðan siðanefnd dagblaða tók til starfa, og ný verkefni sem fylgja Netinu og aukinni ágengni slúðurblaða. Útlendingar geta einnig Ieitað til umboðsmannsins Allir sem skrifað er um í sænskum dagblöðum geta leitað til umboðsmannsins, jafnt innlendir sem útlendir menn. „Á hverju ári berast mér 40CM50 kærar. Að auki er oft hringt í mig og leitað ráða. Þannig hringir stundum fólk sem stendur frammi fyrir því að fara í við- tal við blaðamann, en er því óvant. Það spyr til dæmis hvort það geti krafist þess að lesa það sem haft er eftir því áður en grein er birt. Svar- ið í því tilviki er að það megi lesa það sem haft er eftir þeim, en ekki alla greinina, ef upplýsing- ar úr öðrum áttum koma þar einnig fram.“ Jigenius bendir þó á að þetta sé alltaf sam- komulagsatriði. Blaðamaður getur neitað ósk viðmælandans og þá getur hann, eða viðmæl- andinn, hætt við að láta það fara fram. ,Aðalat- riðið er að málið sé rætt áður en viðtalið fer fram, en ekki eftir á. Ef það hefur ekki verið gert er viðmælandinn í erfiðri stöðu.“ Reglur um samskipti blaðamanns og viðmæl- anda era aðeins að hluta til bundin í lög, en einkum er farið eftir siðareglum blaðamanna og umboðsmaðurinn tekur jafnframt mið af þeim. Nafnbirtingarreglur mismunandi eftir löndum Jigenius segir að töluverður munur sé á siða- reglum sænskra blaðamanna og til dæmis engil- saxneskra, enda byggist þær á mismunandi hefð. „I Svíþjóð er til dæmis algengt að beðið sé með að birta nöfn manna sem granaðir eru um afbrot, en í engilsaxnesku löndunum era þau oft birt þó litlar upplýsingar liggi fyrir um málið.“ Jigenius segir að blaðamenn og blaðaumboðs- Morgunblaðið/Jim Smart Par Arne Jigenius, blaðaumboðsmaður í Svíþjóð, fundaði fyrr í vikunni í Reykjavík með ritstjórum og fleira fjölmiðlafólki frá Norðurlöndum. maðurinn þurfi alltaf að hafa í huga annars veg- ar gildi og mikilvægi upplýsinganna fyrir al- menning og hins vegar þann skaða sem birting þeirra gæti valdið. „Upplýsingar sem hafa mikið gildi á auðvitað að birta þó að þær hafi slæmar afleiðingar fyrir einstakling og öfugt á að sleppa því að birta upplýsingar sem lítið gildi hafa en geta skaðað einstakling. Dæmi um hið fyrra er að ef opinber embættismaður gerist sekur um misferli hefur birting upplýsinganna slæm áhrif fyrir hann og fjölskyldu hans, en hagsmunir al- mennings af því að þær komi fram eru miklir. Dæmi um hið síðamefnda, þar sem einnig kem- ur fram munur á sænskri og engilsaxneskri hefð, era frásagnir af sjálfsmorðum. Ef venju- legur borgari fremur sjálfsmorð er samkvæmt venju sænskra blaða útilokað að nefna nafn hans. Fyrir kemui- að sagt sé frá atburðinum án nafnbirtingar, en yfirleitt er það ekki einu sinni gert. I Bretlandi er á hinn bóginn algengt að segja frá sjálfsmorðum almennra borgara, nöfn- um þeirra og jafnvel ástæðum verknaðarins." Jigenius segir að í Svíþjóð sé þó sagt frá sjálfsmorðum fólks sem áberandi er í þjóðlífinu, til dæmis háttsettra embættismanna. „Þá er talið að gildi upplýsinganna fyrir almenning sé svo mikið að það vegi meira en skaði sá sem frá- sögnin getur valdið fjölskyldu hins látna.“ Rétturinn til að svara fyrir sig samdægurs mikilvægur Annað algengt umkvörtunarefni sem berst Jigenius og sem hann segist líta alvarlegum augum á er að einstaklingum, fyrirtækjum eða stofnunum sem fjallað er um á neikvæðan hátt í dagblaði, sé ekki gefið færi á að svara gagnrýn- inni í blaðinu samdægurs. „Það er grandvallar- atriði í siðareglum sænskra blaðamanna að sá sem er gagnrýndur í frétt í blaði hafi rétt á að tjá sig í sama tölublaði. Þetta á þó ekki við á sama hátt um leiðara og slíka texta. Það nægir ekki að hann fái að svara fyrir sig fjórum dög- um síðar, þá hefur upplýsingunum sem komu fram í uppranalegu greininni verið ósvarað um skeið, sem veldur þeim sem fjallað hefur verið um skaða.“ Jigenius segir að eftir því sem samkeppni milli dagblaða sé meiri aukist líkurnar á að brotið sé gegn þessari reglu. „Það er þá aukin freisting fyrir blaðamann sem er með góða frétt í höndunum, en hefur ekki tekist að ná í þann sem hún fjallar um, að birta þær engu að síður. Það er þó mikilvægt að hafa í huga í þessu sambandi að ef hann neitar að tjá sig um málið er ekkert því til fyrirstöðu að birta frétt- ina.“ Enn ein tegund algengra kvartana er að blöð neita að birta leiðréttingu eða andsvar við um- mælum sem birtast í leiðara eða annarri álíka grein þar sem skoðanir blaðamanns koma fram. „I sumum löndum Evrópu hafa menn sett lög um rétt til leiðréttingar eða andsvars og slíkar hugmyndir hafa verið ræddar á sænska þing- inu. Við viljum þó helst komast hjá því að slík lög verði sett, því ef slík mál koma fyrir dóm- stóla verður mun þyngra í vöfum að fá lausn á málinu heldur en ef blaðaumboðsmaðurinn er látinn sinna því.“ Kvartanir vegna myndbirtinga verða algengari Jigenius nefnir í fjórða lagi að æ oftar komi upp mál sem varða óánægju vegna myndbirt- inga blaða. „Myndir geta verið meiðandi eða jafngilt birtingu nafns á manni sem ætti ekki koma fram opinberlega. Stefna sænskra blaða er á þessu sviði að jafnaði mildari heldur en í Bretlandi og Bandaríkjunum. Sem dæmi má nefna að ef bflslys verður og ökumennn-nir far- ast er það óheimilt samkvæmt sænskum siða- reglum að birta myndir þar sem hinir látnu sjást í bílnum, en þetta má í engilsaxnesku lönd- unum.“ Nýlega urðu miklar deilur í Svíþjóð út af annars konar myndbirtingu. Deilt var um tvö tilvik sem bæði tengjast slúðurblaðinu „Se och Hör“. „I öðru tilvikinu hafði með tölvutækni verið skeytt saman mynd af Viktoríu krón- prinsessu og fyrii’sætu í skjóllitlum baðfötum. Niðurstaða málsins var sú að tímaritið var talið hafa brotið gegn siðareglunum og myndbirting- in var auk þess mjög gagnrýnd í öðrum fjöl- miðlum.“ í hinu tilvikinu var um að ræða mynd sem svonefndur „paparazzi“-ljósmyndari tók af poppsöngkonunni Evu Dahlgren berbrjósta á hóteli. „Þetta var engin fölsun, heldur var myndin tekin í mikilli fjarlægð með aðdráttar- linsu. Skömmu áður en ég hélt til Islands hafði ég einmitt lokið athugun á þessu máli, og vísaði því áfram til siðanefndarinnar. Niðurstaða mín var að tímaritið hefði brotið gegn siðareglum blaðamanna. Dahlgren var ekki stödd á opin- beram stað og myndimar vora teknar í laumi úr mikilli fjarlægð. Þarna var því verið að ganga á rétt hennar til einkalífs.“ Úrskurðir blaðaumboðsmannsins og siða- nefndarinnar hafa fyrst og fremst siðferðflegt gildi, því þessir aðilar geta ekki knúið blöðin tfl að greiða skaða- bætur. Ef niðurstaðan er blaðinu í óhag er það þó látið greiða sem nemur um 220 þúsund íslenskum krónum í málskostnað. ,Aðalat- riðið er að blaðið er látið birta dóminn og láta þannig eigin les- endur vita að það hafi gert mis- tök. Einnig er mikilvægt að at- hygli annarra fjölmiðla á málinu er vakin og orðspor blaðsins versnar. Það getur haft áhrif á stöðu þess og einnig valdið því að ritstjórnir sem oft hafa gert mis- tök af þessu tagi verði látnar víkja.“ Slúðurblöðin verða ágengari en önnur blöð ekki Jigenius segir að sænsk slúð- urblöð séu orðin ágengari heldur en áður var, en þau séu þó aðeins lítill hluti af sænska blaðamark- aðinum. Önnur blöð hafi ekki breyst hvað þetta varðar. Að undanfömu hefur þó mikið verið rætt um greinaflokk sem kvöldblaðið Aftonbladet, sem er stærsta dagblað Svíþjóðar, hefur birt um unga nýnasista í Stokk- hólmi. „Nýnasistarnir hótuðu tveimur þekktum borgarbúum og blaðið sagði frá hótununum í greinunum. Mikil umræða hefur farið fram um réttmæti þess. Þetta mál hefur einnig leitt í Ijós galla í löggjöf um prentfrelsi, því þar er ekki gert ráð fyrir þeim möguleika að blað geti verið notað sem tæki til að hóta ein- staklingum. Rætt er um að breyta löggjöfinni vegna þessa.“ „Smit“-hætta frá vefsíðum með ótryggum upplýsingum Jigenius segir að löggjöfin og siðareglur blað- anna breytist hægt, í takt við breytingar á gildis- mati í samfélaginu. Hraðar breytingar á fjöl- miðlatækni á undanfömum áram hafi hins vegar vakið nýjar spumingar og geri starf blaðaum- boðsmannsins og siðanefndai-innar erfiðari. ,A Netinu ræður einhvers konar villta-vesturs- hugsunarháttur sem erfitt er að ráða við. Blaða- umboðsmaðurinn hefur ekki lögsögu yfir því sem birtist á hinum og þessum vefsíðum og vegna þess að Netið er alþjóðlegt nær löggjöf einstakra landa aðeins í takmörkuðum mæli tfl þess.“ Jigenius segir að Netið valdi einnig ákveðinni „smit“-hættu hvað varðar fréttaflutning dag- blaða. Hættan er sú að dagblöð freistist til að fjalla um óstaðfestar fregnir sem birtast á ýms- um vefsíðum og slaki þá á þeim kröfum sem venjulega eru gerðar til upplýsinga sem birtast í blöðunum. Annai’ vandi sem Netið veldur er að hraðinn í fréttaflutningnum verður meiri þegar birt er jafnóðum á Netinu. Fréttir netfjölmiðla geta því oft á tíðum verið óvandaðri en þær sem birtast í hefðbundnum dagblöðum, þar sem meiri tími gefst tfl yfirlestrar og til þess að leita andsvara frá þeim sem fjallað er um. Náttúruvernd á norðurheimskautssvæðum Morgunblaðið/Brynjar Gauti Aðgerða þörf vegna ósjálfbærrar nýtingar Norðurheimskautið nær yfir umfangsmikið svæði en engin ein almennt viðurkennd skilgreining er tfl á mörkum þess. Fjölmargir hópar koma að náttúruvernd á svæðinu. CAFF, samstarfshópur um vemdun lífríkis á norðurslóðum er einn þeirra. Snorri Baldursson er framkvæmda- stjóri starfshópsins sem hefur skrif- stofu á Akureyri. CAFF er einn fimm hópa sem starfa að umhverfisvemd á vegum norðurheimskautsráðsins. Að ráðinu standa átta þjóðir. Þær eru, auk Is- lands, Bandaríkin, Danmörk/Græn- land, Finnland, Kanada, Noregur, Rússland og Svíþjóð. Rovaniemi-yfir- lýsingu umhverfisráðherra heim- skautslandanna sem undirrituð var árið 1991 var fylgt úr hlaði með vemdaráætlun fyrir heimskautssvæð- ið sem CAFF og hinum starfshópun- um sem heyra undir norðurheim- skautsráðið er ætlað að framkvæma. I tilefni af samþykkt umhverfisráð- herra Norðurlandanna á náttúra- vemdaráætlun fyrir norðurheim- skautssvæðin sem unnin var á vegum Nomænu ráðherranefndai’innai’ gerði Snorri Baldursson blaðamönnum grein fyrir ýmsu er einkennir náttúra á svæðinu og ógnum er að henni steðja. Viðkvæm náttúra Að sögn Snoma er kalt loftslag og stuttur vaxtai’tími plantna á meðal þess sem einkennir norðurheim- skautssvæðið, þar er vaxtarhraði plantna einnig lítill og niðurbrot efna í umhverfinu hægt sem torveldar allt endumeisnarstarf. Lífverur á svæðinu hafa ýmsa sérstaka eiginleika svo sem mikla einangi-un, sérstök vaxtarform og ýmsar þeima flytja sig milli staða líkt og farfuglarnir. Tiltölulega fáai’ tegundir lífvera era á svæðinu en oft stórir stofnar og margir einstaklingar innan hvers þeima. Fæðukeðjur á svæðinu eru fremur einfaldar. Umdeilt hefur verið hvort náttúran við norðurheimskaut sé viðkvæmari en náttúra annars staðai’, til að mynda í hitabeltislöndunum, að sögn Snoma. Hann treystir sér ekki til að skera úr um það en segir óhætt að fullyrða að hún sé viðkvæm og lengi að ná sér eftir röskun. Margt ógnar náttúru á svæðinu Snomi segir ómögulegt að skil- greina „ógnina“ við náttúra á norður- heimsskautssvæðinu, margt ógni líf- fræðilegum fjölbreytileika á svæðinu en misjafnt sé eftir því hvar borið er niður hvað helst sé ástæða til að ótt- ast og gi’ípa þurfi til aðgerða gegn. Ósjálfbær nýting náttúraauðlinda fyrr og nú gefur tilefni til aðgerða. Hvalveiðar áður fyiT eru dæmi um slíkt, auk tiltekinna fiskveiða og beit- ar nú. Híbýlamissir lífvera, meðal Hvað einkennir helst náttúru á norðurheim- skautssvæðum? Hverjar eru helstu ógnir er steðja að umhverfí þar? Erla Skúladóttir leitaði svara við þessum spumingum og gluggaði í nýsam- þykkta náttúruverndar- áætlun fyrir Island, Grænland og Svalbarða. annars vegna vegagerðar, virkjana, skógarhöggs og beitar, veldur og sums staðar áhyggjum. Vandamál stafa einnig af staðbundinni mengun og ferðamannaþjónustu sem er vax- andi á svæðinu. Þá era loftslagsbreyt- ingar og mengun af völdum þrávirkra eiturefna mikil ógnun við náttúru á norðurheimskautssvæðum í framtíð- inni, að mati Snorra. Erfitt að afla fjármagns til brýnna verkefna Starfshópar norðurheimskauts- ráðsins hafa átt í erfiðleikum með að fjármagna verkefni sín, meðal annars vegna tregðu Bandaríkjamanna til að kerfisbinda starfið á nokkurn hátt eða veita því föst fjárframlög. Tregða þeirra stafar, að sögn Snorra, af ótta við að stofnsetja nýtt alþjóðlegt bákn sem erfitt gæti orðið að stjórna. Við gerð náttúruverndaráætlunar- innar sem norrænu umhverfisráð- herrarnir samþykktu á mánudag var haft að leiðarljósi að vera ekki að vinna á sviðum þar sem aðrir era fyr- ir, að sögn Trausta Baldurssonar sem vann að gerð áætlunarinnar. „Við fjöllum helst um þessa hefðbundnu náttúravernd; ferðamál, landslags- vernd, líffræðilega fjölbreytni og reyndum að halda okkur innan þess ramma,“ sagði Trausti. Snorra Baldurssyni finnst vel hafa tekist til í náttúruvemdaráætluninni og öll verkefnin sem lagt er upp með mikflvæg. „Eg hefði þó kosið að sjá meiri beinan stuðning og tengsl við verkefni CAFF sem ekki eru síður brýn,“ sagði Snorri. Náttúruverndaráætlun til fimm ára Náttúruverndaráætlunin fyrir ís- land, Grænland og Svalbarða kemur til framkvæmda á næsta ári. Hún er til fimm ára og er fyrirhugað að verja um 60 til 75 milljónum ís- lenskra króna til framkvæmdarinnar á því tímabili. Norðurlöndin kosta hana en ekki hefur verið ákveðið hvernig kostnaðurinn mun skiptast. Áætlunin hefur meðal annars að geyma tillögur um 14 samstarfsverk- efni á 4 sviðum þar sem gert er ráð fyrir sérstökum aðgerðum. Áætlunin felur í sér yfirlit yfir verkefni sem enn á eftir að vinna nánar. Náttúravernd- aráætlunin var unnin á vegum Nor- rænu ráðherranefndarinnar í kjölfar umhverfisáætlunar Norðurlandanna fyrir árin 1996 til 2000. Sjö manna vinnuhópur undir stjóm Norðmannsins Tores Isings vann' náttúruverndaráætlunina. Trausti Baldursson hjá Náttúrafræðistofnun Islands var í hópnum sem hittist sex sinnum á tveggja ára tímabili, frá júnímánuði 1997 til júní í ár. Á meðal þess sem Trausta fannst athyglisvert við gerð áætlunarinnar var samantekt á stöðu umhverfismála á svæðunum þremur og vinna við samræmingu reglna og hugsunarháttar. Honum finnst mikilvægt að koma á samvinnu á mflli landanna. Þrátt fyi’ir að náttúruverndaráætl- unin taki í orði kveðnu einungis til Is- lands, Grænlands og Svalbarða geta önnur Norðurlönd einnig tekið þátt í verkefnum hennar. I áætluninni kem- ur fram að ástæða afmörkunarinnar- er meðal annars óskir sem uppi hafa verið um að auka samstarf milli þeirra eyja á Norðurlöndum sem heyra norðurheimskautssvæðinu til. Samþætting umhverfissjónarmiða Á meðal þess sem náttúraverndar- áætlunin tekur til er framkvæmd Staðardagskrái- 21 á norðurslóðum. Gert er ráð fyrir samþættingu um- hverfissjónarmiða í ferðaþjónustu, vísindarannsóknum og skólakerfinu. Framkvæmd áætlunarinnar felur í sér aukna fræðslu í skólum um menn- ingu og umhverfismál á norðurheim- skautssvæðum. Þá verður aukin áhersla lögð á varðveislu náttúra- og menningarminja. Svokölluð græni ferðaþjónusta er einnig_ liður í nátt- úruverndaráætluninni. I þessu sam- bandi er landvörðum og leiðsögu- mönnum meðal annars ætlað að auka vitund um umhverfismál innan ferða- þjójiustunnar. Áætlunin gerir ráð fyrir að hugað verði sérstaklega að vemdun gæsa, sjófugla og selategunda. Þá á að meta áhrif veiðarfæra og veiðiaðferða á líf- ríki sjávar. Sérstaklega er fjallað um umhverf- isglæpi í náttúravemdaráætluninni og áhersla lögð á samstarf um for- varnii’ gegn þeim, meðal annars meí/ dreifingu upplýsinga á Netinu. Á blaðamannafundi að lokinni sam- þykkt umhverfisráðhérra Norður- landa á náttúruverndaráætluninni kom fram að með henni vilja þeir beina sjónum sínum í vaxandi mæli að sjálfbærri þróun í umhverfismálum og vernd menningai’landslagsins á norðurheimskautssvæðum.
Blaðsíða 1
Blaðsíða 2
Blaðsíða 3
Blaðsíða 4
Blaðsíða 5
Blaðsíða 6
Blaðsíða 7
Blaðsíða 8
Blaðsíða 9
Blaðsíða 10
Blaðsíða 11
Blaðsíða 12
Blaðsíða 13
Blaðsíða 14
Blaðsíða 15
Blaðsíða 16
Blaðsíða 17
Blaðsíða 18
Blaðsíða 19
Blaðsíða 20
Blaðsíða 21
Blaðsíða 22
Blaðsíða 23
Blaðsíða 24
Blaðsíða 25
Blaðsíða 26
Blaðsíða 27
Blaðsíða 28
Blaðsíða 29
Blaðsíða 30
Blaðsíða 31
Blaðsíða 32
Blaðsíða 33
Blaðsíða 34
Blaðsíða 35
Blaðsíða 36
Blaðsíða 37
Blaðsíða 38
Blaðsíða 39
Blaðsíða 40
Blaðsíða 41
Blaðsíða 42
Blaðsíða 43
Blaðsíða 44
Blaðsíða 45
Blaðsíða 46
Blaðsíða 47
Blaðsíða 48
Blaðsíða 49
Blaðsíða 50
Blaðsíða 51
Blaðsíða 52
Blaðsíða 53
Blaðsíða 54
Blaðsíða 55
Blaðsíða 56
Blaðsíða 57
Blaðsíða 58
Blaðsíða 59
Blaðsíða 60
Blaðsíða 61
Blaðsíða 62
Blaðsíða 63
Blaðsíða 64
Blaðsíða 65
Blaðsíða 66
Blaðsíða 67
Blaðsíða 68
Blaðsíða 69
Blaðsíða 70
Blaðsíða 71
Blaðsíða 72

x

Morgunblaðið

Beinir tenglar

Ef þú vilt tengja á þennan titil, vinsamlegast notaðu þessa tengla:

Tengja á þennan titil: Morgunblaðið
https://timarit.is/publication/58

Tengja á þetta tölublað:

Tengja á þessa síðu:

Tengja á þessa grein:

Vinsamlegast ekki tengja beint á myndir eða PDF skjöl á Tímarit.is þar sem slíkar slóðir geta breyst án fyrirvara. Notið slóðirnar hér fyrir ofan til að tengja á vefinn.