Morgunblaðið - 29.10.1999, Qupperneq 46

46 FÖSTUDAGUR 29. OKTÓBER 1999
AÐSENDAR GREINAR
MORGUNBLAÐIÐ
Aðalþing Alþjóðapóst-
sambandsins 1999
NYAFSTAÐIÐ er
aðalþing Alþjóðapóst-
sambandsins (Univer-
sal Postal Union) en
það var að þessu sinni
haldið í Beijing í Kína.
Aðalþing sem þessi
eru haldin á fimm ára
fresti og er hlutverk
þeirra að marka meg-
■-instefnu í póstmálum
heimsins fram til
næsta aðalþings,
ásamt því að aðlaga
rekstur þess að fyrir-
sjáanlegum kröfum
komandi ára. Fulltrú-
ar frá samgönguráðu-
neyti, Póst- og fjarskiptastofnun
og Islandspósti hf. sóttu þingið
fyrir íslands hönd.
Hlutverk UPU
Alþjóðapóstsambandið var stofn-
að árið 1874 í Bern í Sviss þar sem
höfuðstöðvar þess eru enn þann
dag í dag. Tilgangurinn með stofn-
uninni var að móta alþjóðlegar
•reglur í póstmálum en áður var
einungis um að ræða tvíhliða samn-
inga milli þjóða. í júlí árið 1948
voru síðan bæði Alþjóðapóstsam-
bandið (UPU) og Alþjóðafjar-
skiptasambandið (ITU) gerð að
undirstofnunum Sameinuðu þjóð-
anna en meginmarkmið beggja
þessara samtaka er að tryggja öll-
um jarðarbúum aðgang að ákveð-
inni grunnþjónustu pósts og síma.
Litið er á þessa þjónustu sem
grundvallarmannréttindi og er
Ahlutverk UPU að móta og semja
vinnureglur sem aðildarríkin 189
treysta sér til að virða og fara eftir
þrátt fyrir ólík rekstrarskilyrði og
aðstæður. Sem dæmi um þessa við-
leitni má nefna að vægi aðildar-
landanna í atkvæðagreiðslum á að-
alþinginu er jafnt, sama hvort um
fámenn ríki eða milljónaþjóðir er
að ræða.
Samkvæmt upplýsingum frá
UPU starfa um 6,2 milljónir manna
á 700.000 pósthúsum um víða ver-
öld og er heildarfjöldi bréfa- og
bögglasendinga innan einstakra
landa um 430 milljarðar og alþjóð-
legar sendingar um 10 milljarðar.
Helstu umfjöllunarefni
Fyrir þinginu lágu um 700 tillög-
ur sem íslenska sendinefndin hafði
kynnt sér að mestu leyti síðustu
mánuðina fyrir byrjun þingsins.
Hörður Halldórsson
Tillögunum má skipta
í tvo meginflokka og
fjallar annar þeirra
um stjórnsýsluleg at-
riði og mál sem varða
rekstur og stjórn
UPU en hinn um
tæknilega útfærslu á
starfsemi póstrekstr-
araðila.
Rekstur og
stjórnun
Ein af meginákvörð-
unum þingsins var áð
samþykkja fjárhagsá-
ætlun fyrir næstu
fimm árin og var sam-
þykkt að setja þak á rekstrar-
kostnað sambandsins sem nemur
u.þ.b. 1.800 milljónum króna á ári,
en sú upphæð er nær óbreytt frá
því sem verið hefur. Umræðan um
fjárþörf sambandsins endurspegl-
aði mjög mismunandi pólitískar að-
stæður í heiminum og eins og við
mátti búast voru skiptar skoðanir
um áhersluatriði. Framlög ein-
stakra ríkja til sambandsins eru
frjáls þannig að aðildarríkin
ákveða innan tiltekins ramma
framlög sín.
Kosið var til æðstu embætta
sambandsins og voru bæði fram-
kvæmdastjóri og aðstoðar fram-
kvæmdastjóri endurkosnir, en þeir
eru Bandaríkjamaðurinn Thomas
E. Leavey og Moussibahou Mazou
frá Kongó. Einnig var kosið í
stjórnsýsluráð en fulltrúar þar eru
fjörutíu að tölu.
Hlutverk stjómsýsluráðsins er
margþætt og fer það í raun með
æðsta vald sambandsins. Því er
m.a. ætlað að fylgjast með því að
ákvarðanir aðalþingsins séu virtar
af framkvæmdastjórninni, sam-
þykkja ársreikninga, ráðstafa fjár-
magni úr sérsjóðum, ásamt því að
verkstýra og koma á framfæri
hverskonar tæknilegri ráðgjöf í
póstmálum hjá aðildarríkjunum.
Einnig var kosið í ráð póst-
rekstraraðila en hlutverk þess ráðs
er að gera athuganir og útfærslur á
öllum tæknilegum þáttum sem
snúa að póstrekstri í samvinnu við
starfsfólk UPU og stjórnsýsluráð-
ið.
Undir þennan málaflokk falla
tollamál, öryggismál í póstflutning-
um, meðferð geislavirki-a efna og
aðgerðir í umhverfismálum ásamt
tilraunum til að sporna við send-
J
4■
Nýkomnir vandaðir skór fró
Luciano Barachini
Mikið úrval
Margar gerðir
Póstur
Á komandi árum, segir
Hörður Halldórsson,
verður minni munur
gerður á bréfa- og
bögglasendingum.
ingum á
barnaklámi.
efni sem tengist
Aukin réttindi Palestínu
Þar sem Palestína er ekki skil-
greind sem sjálfstætt ríki hjá Sam-
einuðu þjóðunum hafa Palestínu-
menn einungis átt áheyrnarfulltrúa
hjá UPU-samtökunum eins og hjá
fleiri alþjóðlegum samtökum af
svipuðum toga, en hafa eigi að síður
haft mun meiri réttindi en aðrir
áheyrnarfulltrúar. Þingið sam-
þykkti að Palestínumenn megi
miililiðalaust semja um og annast
hverskonar póstþjónustu við önnur
aðildarríki UPU. Að auki hafa Pa-
lestínumenn öðlast nánast öll rétt-
indi sem aðildarríkin innan UPU
njóta, nema að bjóða fram til emb-
ætta og taka þátt í kosningum.
Breyting póstþjónustu
Þær ákvarðanir sem viðskipta-
vinir póstsins ættu að verða mest
varir við er bætt þjónusta. Að auki
verður verðlagning í meira sam-
ræmi við kostnaðargreiningu en
verið hefur þannig að vænta má
breytinga sem vonandi leiða til
lækkunar. Eins og áður er nefnt
starfa þeir sem koma að póstrekstri
í heiminum í dag í mjög ólíku
rekstrarumhverfi en þurfa eigi að
síður að veita sömu gi’unnþjónustu.
Sem dæmi um þennan mismun má
nefna að í Vestur-Evrópu er um-
rædd grunnþjónusta að mikiu leyti
í höndum aðila sem fyrir fáum ár-
um voru ríkisstofnanir en eru í dag
orðnar að einkafyrirtækjum, þó svo
að hlutabréf fyi’irtækjanna séu í
flestum tilfellum enn í eigu viðkom-
andi ríkja. Islandspóstur hf. er
dæmi um slíkt. I mörgum öðrum
löndum er grunnþjónusta á hendi
ríkisstofnana.
Sú breyting hefur samtímis átt
sér stað að fiest Vestur-Evrópuríki
hafa komið á fót stofnunum sem
hafa eftirlit með samkeppni þeirra
sem stunda póstrekstur. Póst- og
fjarskiptastofnun fer með þetta
hlutverk á Islandi, bæði hvað snert-
ir póst- og fjarskiptamál eins og
nafnið gefur til kynna, og er sjálf-
stæð stofnun sem heyrir undir sam-
göngur áðuneytið.
Þingið ályktaði að póstmeðferð
böggla skuli vera ámóta og bréfa-
sendinga og einnig að póstrekend-
um verði að ákveðnum tíma liðnum
heimilt að gera samninga við hvaða
aðila sem er í tilteknu landi og fela
honum að annast þætti sem til-
heyra grunnþjónustunni og er hér
um grundvallarbreytingu að ræða.
Otal atriði sem ætlað er að stuðla
að auknum gæðum í póstþjónustu
voru samþykkt en mörg af þeim
snúa eðli málsins samkvæmt að
þróunarríkjum. Það sem fremur
snýr að íslenskum aðilum er
stöðugt aukin sjálfvirkni í gæðaeft-
irliti.
A komandi árum verður minni
munur gerður á bréfa- og böggla-
sendingum, þ.e.a.s. sömu reglur
koma til með að gilda í báðum til-
fellum. Ný tegund hraðsendinga
verður tekin í notkun og reglum um
tryggingar og skaðabætur breytt.
Höfundur er forstöðumaður stefnu-
mótunar og alþjóðasamskipta Póst-
og fjarskiptastofnunar.
Orkuveitan stendur vörð
um tækniminjar sínar
INGVAR Birgir
Friðleifsson, forstöðu-
maður Jarðhitaskól-
ans, ritar grein í Morg-
unblaðið hinn 16. októ-
ber sl. um varðveislu
gamla hitaveitustokks-
ins frá Reykjum, sem
byggður var á árunum
1940-1943. Þar bendir
hann á þá staðreynd að
stokkur þessi, sem ný-
verið hefur lokið hlut-
verki sínu, er einhverj-
ar merkustu menning-
arsöguminjar Reykja-
víkur og hefur ekki að-
eins gildi fyrir sögu
borgarinnar, heldur fyrir sögu
orkumála í heiminum öllum. Enn-
fremur vekur Ingvar athygli á því
að 30 metra langur bútur úr
stokknum hafi á dögunum verið rif-
inn í Öskjuhlíð og hvetur hann til
þess að þau spjöll verði mönnum
'víti til varnaðar og að sá 3 kíló-
metra kafli stokksins sem eftir
stendur í landi Mosfellsbæjar verði
varðveittur.
Holl ábending
Við sem störfum að því að halda
utan um sögu og minjar úr starfi
Orkuveitu Reykjavíkur hljótum að
fagna því að bryddað sé upp á um-
ræðu um þessi mál. Veitufyrirtæki
borgarinnar bera ábyrgð á fjölda
tækja og mannvirkja sem hafa
mikla þýðingu fyrir tæknisögu
landsmanna og brýnt er að tryggja
að fari ekki forgörðum.
í sumum tilvikum er um að ræða
Stefán Pálsson
hluti sem auðvelt er að
laga að breyttum að-
stæðum og varðveita
þannig á vettvangi, s.s.
spennistöðvar raf-
magnsveitunnar frá
1920 sem Guðjón Sam-
úelsson teiknaði og
standa í miðbænum.
Þá má koma ýmsum
smærri gripum á söfn
og þá helst Minjasafn
Orkuveitu Reykjavík-
ur, sem er málið sér-
staklega skylt. Margar
minjar eru hins vegar
þess eðlis að þær verða
trauðla varðveittar
nema með miklum kostnaði og fyr-
irhöfn og verða oft að víkja úr stað
til að þær standi ekki í vegi fyrir
eðlilegri stækkun og þróun borgar-
innar. Reynsla mín af borgaryfii’-
völdum og yfirmönnum Orkuveit-
Minjar
Raunhæfara er að taka
litla búta og búa um þá
á veglegan hátt, segir
Póstsendum samdægurs
Kringlunni, 1. hæð,
sími 568 9345.
SÍMINN
www.simi.is
Stefán Pálsson, svo að
komandi kynsóðir geti
kynnt sér sögu þessarar
merku framkvæmdar.
unnar er sú að fullur vilji sé fyrir
því að standa vel að þessum málum,
en oft er hægara um að tala en í að
komast.
Búturinn á Oskjuhlíð
Það er ekki rétt sem fram kemur
í grein Ingvars að við byggingu
Perlunnar hafi sú ákvörðun verið
tekin að varðveita hitaveitustokks-
stubbinn á Öskjuhlíð sem sérstak-
ar söguminjar. Þessi bútur var í
notkun og flutti háhitavatn frá
Laugarnessvæði allt þar tO fram-
kvæmdir hófust við lokahúsið sem
stokkurinn hefur nú þurft að víkja
fyrir. Sú framkvæmd er þáttur í
reglubundinni endurnýjun veitu-
kerfisins og fékk eðlilega umfjöllun
í stjórnkerfi Reykjavíkur. Var þar
meira að segja boðið upp á aðra
staðsetningu á lokahúsinu, sem
ekki hefði hróflað við bútnum, en
skipulagshönnuður og nefndir
borgarinnar kusu þennan stað.
Sjálfur er ég þeirrar skoðunar að
rétt hefði verið að reyna að varð-
veita þennan bút, eða jafnvel færa
hann úr stað, en sú leið var ekki
farin í þessu tilviki.
Það er engan veginn vandkvæða-
laust að varðveita mannvirki á borð
við Reykjastokkinn. Meira en
hálfrar aldar veðrun hefur tekið
sinn toll, steypan er orðin léleg og
einangrunin víða ónýt. Það sem
bjargað hefur stokknum frá eyði-
leggingu er að ávallt hefur verið á
honum hiti, en nú eftir að hlutverki
hans er lokið stendur hann varnar-
laus gagnvart eyðileggingaröflum
náttúrunnar og er orðinn griða-
staður aðskota- og meindýra. Það
er því ljóst að afar kostnaðarsamt
yrði að varðveita þriggja kílómetra
kafla á sómasamlegan hátt.
Raunhæfar aðgerðir
Raunhæfara er að taka litla búta
og búa um þá á veglegan hátt, svo
að komandi kynsóðir geti kynnt sér
sögu þessarar merku framkvæmd-
ar. Með skýringartextum og góðri
lýsingu má tryggja að Reykja-
stokknum verði sýnd sú virðing
sem hann svo sannarlega á skilið.
Mér er kunnugt um að yfirvöld í
Mosfellsbæ hafi tekið vel í slíkar
málaleitanir, en verið er að útfæra
hugmyndina. Þá er vilji fyrir því
hjá Orkuveitunni, að Minjasafnið
fái til vörslu bút úr stokknum
ásamt tengihúsi, svokölluðum
Blikastaðabrunni og verði hann
settur upp í grennd við safnið.
Væri tilvalið að nota hann til fræða
þær þúsundir skólabarna sem
heimsækja fræðslusetur fyrirtæk-
isins, Orkuheima, um sögu hita-
veitunnar og byggingu og gerð
þessarar fyrstu löngu heitavatns-
leiðslu á jörðinni.
Að lokum vil ég þakka Ingvari
fyrir góðar ábendingar og fyrir að
láta sér annt um sögu orkumála í
Reykjavík. Því miður vantar mikið
á að fólk sé sér nægilega meðvit-
andi um mikilvægi þess að standa
vörð um tækniminjar. A ári hverju
fara mannvirki, gripir og fróðleik-
ur forgörðum og verða aldrei bætt.
I þeirri baráttu munar um hvern
liðsmann.
Höfundur er forstöðumaður Minja-
safns Orkuveitu Reykjavíkur.