Morgunblaðið - 19.11.1999, Blaðsíða 59

MORGUNBLAÖIÐ
FÖSTUDAGUR 19. NÓVEMBER 1999 59
UMRÆÐAN
þessu efni. Fyrsta greinin í hinu
ágæta safnriti, „Öldin okkar“ segir
frá hátíðahöldum í Reykjavík til að
kveðja gömlu öldina, þá nítjándu,
og fagna nýrri, hinni tuttugustu.
Þau fóru fram á gamlárskvöldi árið
1900 og lauk þegar dómkirkjukl-
ukkan hafði slegið 12 og nýja öldin
Aldamót
Hingað til hefur verið
almennt og óumdeilt
samkomulag um það,
segir Guðmundur
Gunnarsson, að í tíma-
talsreikningi okkar
táknaði orðið öld einmitt
100 ár.
þá gengið í garð. Og fyrsta árið sem
fjallað er um í bókinni er árið 1901.
Síðast skal hér vitnað til manns
sem var menntaður stærðfræðing-
ur og að því er ég best veit talinn
hæfileikamaður á því fraeðasviði.
Þar á ég við Björn Bjamason,
menntaskólakennara og síðar rekt-
or Menntaskólans við Sund. Vetur-
inn 1949-50 kenndi hann stærð-
fræði þeirri bekkjardeild sem ég
tilheyrði þá í Menntaskólanum í
Reykjavík. Nærri áramótum þess
vetrar kom upp umræða meðal
nemenda um hvort öldin væri þá
ekki hálfnuð. Ekki vora allir sam-
mála í þessu efni og var málinu
skotið til úrskurðar Björas. Hann
hafnaði áðurnefndri kenningu og
benti á þá einföldu staðreynd að
talning áranna í tímatali okkar
byrjaði á 1 en ekki 0.
Höfundur er lífeyrisþegi, biísettur á
Akureyri.
ennfremur yrði „auðveldari aðlögun
að síbreytilegum markaðsaðstæð-
um“ fyrir Ríkisútvarpið. Með öðrum
orðum, Ríkisútvarpinu færi best að
starfa eins og hvert annað einkafyr-
irtæki á Ijósvakamarkaði.
Ef þessar tillögur næðu fram að
ganga, þá væri eðlilegt að taka und-
Hlutafélög
Tillögurnar um breyt-
ingu Ríkisútvarpsins í
hlutafélag eru, að mati
Jóns Asgeirs Sigurðs-
son, vanhugsaðar og
reistar á vondum
rökum.
ir með Pétri Blöndal alþingismanni
og spyrja: Af hverju stendur ríkis-
sjóður Islands bara í útvarps- og
sjónvarpsrekstri? Af hveiju gefur
hann ekki líka út dagblað og sér um
intemetið? Breyting Ríkisútvarps-
ins í þá veru að það sé eins og hver
annar einkarekstur, skapar þegar
allt kemur til alls forsendur fyrir því
að leggja það niður. Þegar búið væri
að breyta Ríkisútvarpinu í hlutafé-
lag, yrði næsta skref augljóslega
það að selja hlutabréfin á opnum
markaði og breyta því þar með í
venjulegt einkafyrirtæki.
Afnám Ríkisútvarps
Markús Örn Antonsson útvarps-
stjóri lét dreifa til starfsmanna Rík-
isútvai'psins ofangreindri tillögu
starfshóps Heimis Steinssonar um
breytingu í hlutafélag. Hún hlaut
vægast sagt dræmar undirtektir.
Samt sem áður sendi Markús Örn
bréflega ósk til menntamálaráð-
herra í íyrravor um að Bjöm
Bjamason tæki tillöguna til form-
legrar umfjöllunar hjá stjómvöld-
um og „afstaða verði tekin til henn-
ar við undirbúning nýrra útvarps-
laga“.
Röksemdir sem Markús nefndi
fyrir hlutafélagi voru óbreyttar frá
Til hamingju
með afmælið!
Námsmenn
Með því að halda
afmælisveislu og skora
á stjórnvöld bendum
við skýrlega á það,
auk þess sem öllum námsmönnum í
landinu var boðið. Leitt var að sjá
hversu fáir alþingismenn sáu sér
fært að mæta og sýnir það kannski
það áhugaleysi sem Alþingi hefur
sýnt málefnum Lánasjóðsins und-
anfarin ár.
Undirskriftasöfnun meðal
námsmanna
„MEÐ aftnælis-
veislu bendir Stúdent-
aráð á hversu óeðlilegt
það er að á 25 árum
hafi engin raunveruleg
íramfærslukönnun
verið gerð til að
byggja upphæð
grunnframfærslu LIN
á.“
f gær stóð Stúd-
entaráð Háskóla ís-
lands fyrir afmælis-
veislu í Odda. Afmæl-
isbamið var síðasta
framfærslukönnun
meðal námsmanna
sem grunnframfærsla
Lánasjóðs íslenskra
námsmanna er framreiknuð eftii’.
Hún var tekin í notkun árið 1974 og
er því 25 ára í dag. Með afmælis-
veislunni vidi Stúdentaráð benda á
hversu óeðlilegt það er að á 25 árum
hafi engin raunveruleg framfærslu-
könnun verið gerð til að byggja
upphæð grunnframfærslunnar á.
Er þetta ekki síst undarlegt í ljósi
lagaskyldna sjóðsins.
Upphæðin háð duttlungum
stjórnmálamanna
í 3. gr. laganna um LÍN segir á
afar skýran hátt að „miða skuli við
að námslán nægi hverjum náms-
manni til að standa straum af náms-
og framfærslukostnaði meðan á
námi stendur". í 5. gr. kemur síðan
fram að eitt af meginhlutverkum
stjómar skuli vera „að annast
gagnasöfnun varðandi þörf náms-
manna á námslánum". Það skýtur
því skökku við að síð-
asta raunverulega
framfærslukönnun sé
orðin þetta gömul.
Námslánin hafa verið
lækkuð og hækkuð á
vfxl síðan 1974 án þess
að nokkrar víðtækar
kannanir hafi verið
gerðar. Upphæð
þeirra hefur því miður
verið undir duttlung-
um stjómmálamanna
komin og því hvemig
pólitískir vindar blása
þrátt fyrir skýra laga-
skyldu um að lánin
skuli standa straum af
raunverulegum náms-
og framfærslukostnaði.
Framfærslugrunnurinn
Iöngp úreltur
Það segir sig sjálft að sá fram-
færslugrunnur sem unninn var upp
úr könnuninni 1974 er löngu orðinn
úreltur. Má hér nefna dæmi. Sam-
kvæmt framfærslugrunninum
skulu 15,4% grunnframfærslunnar
duga fyrir leiguhúsnæði. Miðað við
upphæð grunnframfærslunnar í
dag gerir það tæplega 9.600 krónur
á mánuði. Þessi upphæð er víðáttu-
fjarri öllum raunveruleika. Til
dæmis kostar einstaklingsíbúð á
stúdentagarði Félagsstoftiunar stú-
denta, Skerjagarði, 23.000 kr. á
mánuði. Það er þó með því lægra
sem býðst. Það er deginum ljósara
Eiríkur
Jónsson
þeim sem Bogi Ágústsson og félag-
ar höfðu sett fram tveimur árum áð-
ur. Ríkisútvarpið verði eins og hvert
annað einkaíyrirtæki. Menntamála-
ráðherra sendi um hæl tillögur um
breytingu á landslögum í þá veruað
RQdsútvarpið yrði hlutafélag. Út-
varpsstjóri skipaði þá fimm manna
starfshóp með Boga sem formann
(raunar var sagt að þetta væri sami
gamli starfshópurinn áfram, enda
þótt einungis Bogi og Eyjólfur, fyrr-
verandi formaður, sætu í nýja hópn-
um).
Nýi hópurinn fór yfir tillögumar
úr menntamálaráðuneytinu. Hesp-
aði verkinu af á tveimur vikum,
samþykkti þær. Og það sama gerði
útvarpsstjóri í bréfi til menntamál-
aráðherra í júní í fyrra. Öll eru
bréfaskipti þessi opinber skjöl.
Ríkisútvai-pið - útvarp og sjón-
varp - er fyrst og fremst dagskrá,
sú dagskrá sem starfsmenn þess
skapa. Allar fi-amkomnar hugmynd-
ir um breytingu fyrirtækisins í
hlutafélag sniðganga þessa grund-
vallarstaðreynd.
Hlutafélagssinnar rökstyðja mál
sitt með tali um tækniþróun, mark-
aðsskilyrði og breytingar á hugsun-
arhætti starfsmanna. Svo sannar-
lega þarf að gera ýmsar breytingar
á þessari mikilvægu lýðræðis- og
menningarstofnun sem þjóðin á og
kostar. En í þeim efnum er fráleitt
að einblína á háeffun. Nauðsynlegar
breytingar er hægt að gera og verð-
ur að gera innan frá, án hlutafélags-
væðingar.
Tillögurnar um breytingu Ríkis-
útvarpsins í hlutafélag eru vanhugs-
aðar og reistar á vondum rökum,
þær taka ekkert mið af höfuðtilg-
angi og meginhlutverki Ríkisútvar-
psins. Þetta eru ekki tillögur starfs-
manna Rfldsútvarpsins, heldur
tillögur örfáraa yfirmanna þess um
að hefja undirbúning breytinga sem
leiða til þess að sá fjölmiðill sem
þjóðin treystir mest og best, glatast.
Höfundur er formaður Starfs-
mannasamtaka Ríkisútvarpsins.
eru kornin á alla
útsölustaði
segir Eiríkur Jónsson,
að löngu tímabært
sé að ný og ítarleg
könnun verði gerð.
að forsendur gamla framfærslu-
grunnsins eru úreltar á fleiri svið-
um enda hafa aðstæður gjörbreyst
á aldarfjórðungi.
Barátta námsmanna-
hreyfinganna
Af þessum ástæðum hafa náms-
mannahreyfingamar barist fyrir
því að ný og víðtæk framfærslu-
könnun verði gerð. í vor samþykkti
stjóm LÍN að setja á laggirnar sér-
staka nefnd innan sjóðsins til að
fjalla um grunnframfærsluna. Þar
er aðalkrafa námsmanna að ný
könnun verði gerð. Hafa námsmenn
t.d. bent á að hentugt væri að gera
könnunina samhliða þeim reglulegu
framfærslukönnunum sem Hag-
stofa íslands gerir. Það ætti að vera
ódýrara en sérstök könnun auk
þess sem sérfræðiþekking Hagstof-
unnar kæmi til góða.
Öllum alþingismönnum boðið
Aftnælið fór fram á jarðhæð
Odda. Að sjálfsögðu var boðið upp á
afmælistertu auk þess em flutt voru
ávörp, tónlistar- og menningaratr-
iði. AUir alþingismenn og stjómar-
menn LIN fengu formlegt boðskort
KRAKKAR!
MUNIÐ EFTIR OKKUR
TANNIOG TÚPA
Öll Lionsdagatöl eru merkt:
Þeim fylgir límmiði með Tanna og Túpu og tannkremstúpa.
Samhliða afmælisveislunni hófst
undirskriftasöfnun á vegum Stú-
dentaráðs þar sem skorað er á
stjóra LÍN að láta gera nýja fram-
færslukönnun sem grunnfram-
færslan muni síðan byggjast á. Eg
hvet alla námsmenn til að taka þátt
og rita nafn sitt undir áskoranina.
Með því að halda afmælisveislu og
skora á stjómvöld bendum við
skýrlega á það að löngu tímabært
sé að ný og ítarleg könnun veriJf**
gerð. Slík könnun er algjör for-
senda þess að hægt verði að stað-
hæfa að námslánin standi undir
raunverulegum framfærslukostn-
aði okkar og að hægt verði að rök-
styðja upphæð þeirra á fullnægj-
andi hátt. Öðruvísi uppfyllir
Lánasjóður íslenskra námsmanna
ekki það hlutverk sem honum er
ætlað.
Höfundur situr í Stúdentaráði fyrir
Röskvu og er fulltrúi SHÍi stjóm
LÍN.
ftetri föt ef,f
Klæðskeraverkstæði
Pantið
atdamótafatnaðinn
núna!
Sími 557 8700

1.
t
Aths.: Greinin er endurbirt
vegna mistaka sem urðu við
birtingu hennar í blaðinu í gær.
Allur hagnaður rennur til líknarmála.