Morgunblaðið - 30.01.2000, Blaðsíða 36

36 SUNNUDAGUR 30. JANÚAR 2000
MINNINGAR
MORGUNBLAÐIÐ
Hver er
kúnninn?
„Peningar eru alltafþað fyrsta sem við
tölum um. Lesendur eru alltafþað síð-
asta sem við tölum um. “
Leo Wolinsky, ritstjóri á Los Angeles Times.
Eru ofanskrifuð orð
dapurleg játning
blaðamanns sem
hefur gefið sig
kaldhæðninni full-
komlega á vald, eða eru þetta
orð raunsæismanns sem gerir
sér einfaldlega grein fyrir því
hvernig málum er í raun og veru
háttað? Þessi orð, sem vitnað er
til að ofan, voru höfð eftir Wol-
insky í tengslum við umdeildan
samning sem útgefandi og fram-
kvæmdastjóri dagblaðsins Los
Angeles Times gerðu um að
deila hagnaði af útgáfu sérblaðs
með umfjöllunarefninu, nýjum
íþróttaleikvangi í Los Angeles.
Þótt útgáfustjórinn bæðist á
endanum afsökunar á því að hafa
grafið undan orðspori blaðsins
sem óháðs fréttamiðils voru ekki
allir á því að það væri endilega
eitthvað at-
VIÐHORF
Eftir Kristján G.
Arngrímsson
hugavert við
samninginn.
Aug-
lýsingastjóri
blaðsins, John McKeon, sagði að
Los Angeles Times væri „kynn-
ingarmiðill“, að því er fram kem-
ur í tímaritinu American Journa-
lism Review, og sá ekki hvað
væri athugavert við að slíkur
miðill gerði samning um skipt-
ingu á hagnaði.
Á vissan hátt er dagblað sölu-
vara, sem framleidd er af fyrir-
tæki. (Litla strikamerkið sem er
nýlega farið að vera á forsíðu
Morgunblaðsins er ótvírætt
merki um að hvert eintak blaðs-
ins er söluvara). Fyrirtæki sem
gefur út dagblað verður, eins og
öll fyrirtæki, að skila hagnaði.
Þetta liggur í augum uppi. Og
hagnaður næst með því að selja
það sem maður hefur upp á að
bjóða.
Núorðið er langmestur hluti
tekna af útgáfu dagblaða í Norð-
ur-Ameríku fenginn með sölu
auglýsinga. Sala á blaðinu sjálfu,
hvort heldur er í áskrift eða
lausasölu, er lítið brot af hagnað-
inum, og oft eru tugir ef ekki
hundruð þúsunda eintaka á degi
hverjum hreinlega gefin.
Þetta hefur ekki alltaf verið
svona. Undir lok nítjándu aldar
voru auglýsingatekjur banda-
rískra dagblaða innan við helm-
ingurinn af heildartekjum þeirra.
Það sem mestu skiptir er að
ná til sem flestra lesenda til þess
að auglýsendur sjái sér hag í að
birta efni sitt í blaðinu. Og það
skiptir ekki bara máli að ná til
margra, einnig skiptir máli að ná
til efnaðra lesenda sem hafa ráð
á að kaupa það sem auglýsendur
hafa upp á að bjóða.
Þannig má segja að aug-
lýsingastjóri Los Angeles Times
hafi á vissan hátt hitt naglann á
höfuðið þegar hann sagði að
blaðið væri kynningartæki. Það
er tæki sem framleiðendur og
seljendur nota til að kynna vörur
sínar.
Það er því kannski ekki nema
von að útgefendur dagblaða meti
auglýsendur mikils og reyni að
gera þeim til hæfis. Án auglýs-
endanna myndu útgefendurnir
varla eiga fyrir salti í grautinn.
Og nú á tímum, þegar litið er
á hvaðeina sem menn gera sem
viðskipti, þar sem einn selur öðr-
um, leiðir þetta til þess að út-
gefendur líta svo á, að auglýs-
endur séu viðskiptavinir sínir.
En þetta er alltsaman tölu-
verður misskilningur. Fyrst og
fremst er það misskilningur að
auglýsendur séu viðskiptavinir
dagblaðanna. Það eru lesendur,
sem eru viðskiptavinir blaðanna.
En það er auðvitað erfitt að
koma því heim og saman í ljósi
þess að lesendurnir borga sára-
lítið fyrir blöðin. Þannig er þetta
óneitanlega mótsagnarkennt, því
að þrátt fyrir að lesendurnir
borgi lítið sem ekkert fyrir vör-
una sem þeir kaupa hefur fram-
leiðandi vörunnar samt sem áður
fyrst og fremst skyldum að
gegna við lesendur - við-
skiptavinina sem borga þó svo
lítið.
En málið er auðvitað aðeins
flóknara. Með því að veita les-
endum sínum dygga þjónustu
veita útgefendur um leið auglýs-
endum dygga þjónustu, því þeir
sjá til þess að auglýsingamar
komi fyrir augu sem flestra.
Þess vegna skiptir miklu máli að
lesendur treysti blaðinu. En af
þessu leiðir ennfremur, að les-
endur skipta í raun og veru
meira máli en auglýsendur.
Þetta getur þó auðveldlega
snúist við í hugum manna, og út-
koman orðið sú, að það séu í
rauninni auglýsendur sem sjái
lesendum fyrir blaðinu, og þess
vegna sé ekki nema eðlilegt að
útgefandinn hugsi fyrst og
fremst um auglýsendur. Og þessi
skoðun er farin að verða ofan á,
nú á tímum, þegar peningar eru
það fyrsta sem talað er um - og
lesendur það síðasta.
Mark Willes, sem tók við
stjórnartaumunum á Los Angel-
es Times fyrir nokkrum árum,
sagði að nauðsynlegt væri að
rjúfa hin skörpu skil á milli
fréttadeildar og auglýsingadeild-
ar. Þeir sem ekki sæju þessa
nauðsyn hefðu ekki áttað sig á
þvl að tímarnir hefðu breyst, og
dagblöðin með.
Willes hafði rétt fyrir sér um
að breytingar hefðu orðið. En
það var rangt hjá honum að eðli
dagblaða hefði breyst. Tengsl
þeirra við lesendur eru enn þau
sömu, og þau tengsl eru ekki
viðskiptalegs eðlis, heldur snúast
um traust - en ekki það traust
sem fæst í krafti peninga, heldur
kviknar af orðspori og góðum
kynnum. Reyndar seinunnið
traust, en mun sannara en það
sem fæst með því að bjóða
greiðslu.
Breytingin hefur orðið á hugs-
unarhætti. Hann er orðinn þann-
ig, að hvaðeina sem menn gera
er skilið á markaðsforsendum -
það er að segja, öll samskipti
eru viðskipti - og því er Iitið á
allt sem söluvöru. (Þeir sem fara
til læknis eru samkvæmt þessu
heilsugæsluneytendur).
En áðumefnt samband blaðs
og lesenda passar engan veginn
við þennan nýja hugsunarhátt,
því það lýtur ekki markað-
slögmálum.
Þess vegna fara menn að ein-
blína á samband blaðanna við
auglýsendur, því það samband er
á markaðsforsendum, og því í
samræmi við hinn nýja hugsun-
arhátt. En samkvæmt honum er
„traust“ ekki bara úrelt hugtak,
heldur fullkomlega merkingar-
laust.
JÓN
ÞORSTEINSSON
+ Jón Þorsteinsson
fæddist hinn 3.
júlí 1928 á Hálsi í
Svarfaðardal. Hann
lést á Sjúkrahúsi
Reykjavíkur 21. jan-
úar síðastliðinn. For-
eldrar hans voru Jó-
fríður Þorvaldsdóttir,
f. 21.9. 1893, d. 8.9.
1974, og Þorsteinn
Elías Þorsteinsson, f.
1.2. 1889, d. 17.4.
1974. Böm þeirra,
önnur en Jón: 1) Guð-
rún Jónína, f. 4.12.
1917, búsett á Hálsi.
2) Þorsteinn, f. 01.01. 1919, d.
01.11. 1980. 3) Áslaug, f. 11.3.
1920, búsett á Akureyri. 4) Þor-
valdur, f. 26.6. 1923, d. 7.12. 1983.
5) Soffía, f. 27.3. 1925, d. 30.11.
1951. 6) Anna Jóhanna, f. 16.9.
1931, búsett á Akureyri. 7) Guð-
mundur, f. 26.11. 1934, búsettur á
Akureyri. 8) Gerður Sigurbjörg, f.
4.5.1936, búsett í Reykjavík.
Jón kvæntist Sigríði S. Jakobs-
dóttur, f. 27.1. 1927 hinn 29. mars
1962. Foreldrar hennar voru Ja-
kob Skarphéðinsson og Ástríður
Pálsdóttir og bjuggu þau að Þverá
í Miðfirði, þau eru bæði látin. Dótt-
ir Sigríðar, fósturdóttir Jóns, var
Rakel Árnadóttir, f.
7.6. 1948, d. 8.11.
1973. Synir Rakelar
eru Siguijón Jóns-
son, f. 6.7. 1965.
Hann er giftur Helgu
Jónsdóttur, f. 22.9.
1964. Þráinn Steins-
son, f. 9.1.1969. Sam-
býliskona hans er
Eyþóra Geirsdóttir,
f. 28.9. 1972. Þeirra
dóttir er Rakel Eva
Þráinsdóttir, f. 9.11.
1999.
Jón gekk í Iðnskól-
ann á Akureyri og
lauk þaðan prófi í bifvélavirkjun
og varð meistari í iðn sinni. Hann
fluttist til Reykjavíkur og starfaði
að iðn sinni alla tíð eftir það, ef
undan er skilið ár sem hann var í
Lögreglunni í Keflavík. Hann
starfaði hjá Kr. Kristjánssyni í
Ford-umboðinu, síðan á eigin
verkstæði sem hann rak í félagi við
Gest Jónsson. Eftir að þeir hættu
rekstri vann hann í Bílasmiðjunni
Kyndli í allmörg ár, en síðustu
starfsárin var hann á verkstæði
hjá Rörasteypu Reykjavíkur.
Útför Jóns fer fram frá Háteigs-
kirkju mánudaginn 31. janúar og
hefst athöfnin klukkan. 13:30.
Mér var ljóst að þessi stund myndi
á endanum renna upp, en hvemig er
hægt að búa sig undir lát foreldra
sinna? Eg var „sem betur fer“ óviti
þegar móðir okkar bræðranna féll frá
langt fyrir aldur fram, en það þurfti
einhver að taka þennan óvita í fóstur
og sjá til þess að hann yrði einhvem
tíma að manni. Afi og amma tóku það
að sér að ala okkur bræðuma upp og
em þau þar af leiðandi einu foreldr-
amir sem ég hef þekkt. Það getur
varla verið auðvelt að taka að sér tvo
unga stráka á þeim aldri þegar upp-
eldishlutverki flestra lýkur, en það
gerðu þau með reisn og hafa skilað
sínu með sóma. Ég veit að ég var ekki
auðveldasta barn í heimi, með mikið
skap og alltaf einhver ólæti, en það
var tekið á því í rólegheitum og málin
alltaf settluð á góða vegu. En með
tímanum og vonandi þeim þroska sem
ég tók út við það að alast upp hjá afa
og ömmu hefur þó eitthvað ræst úr
manni. Afi hvatti okkur bræðuma til
að vinna fyrir okkur og finnst mér
svona eftir á að hyggja að það sé þeim
að þakka að maður er til einhvers nýt-
m-. Afi hjálpaði mér með allt sem ég
hef tekið mér fyrir hendur og verð ég
honum að eih'fu þakklátur fyrir allt
sem hann hefur gefið mér. Ég held að
ég hafi á endanum gefið honum eitt-
hvað til baka, ég held að hann hafi
verið stoltur af drengjunum sínum.
Hann var farinn að berjast við þann
sjúkdóm, sem á endanum hafði betur,
þegar mér og Eyþóru fæddist h'til
stúlka, ég man hvernig hann ljómaði
þegar ég setti Rakel Evu í fangið á
honum. Hann var loksins að fá afa-
börnin sem hann hafði beðið eftir, við
komin með hana og Sjonni með eitt á
leiðinni, og vildi ég óska að hann hefði
náð að sjá bam Sjonna og Helgu.
„Þetta gastu“ sagði hann kíminn, þeg-
ar við sögðum þeim frá að það væri
erfingi á leiðinni.
Afi barðist hetjulega við sinn sjúk-
dóm og fór ég alltaf vongóður heim
eftir að við höfðum heimsótt hann á
sjúkrahúsið, en hann lá inni meira og
minna frá í september, og fóram við
bræðumir, til skiptis, á hverjum degi
með ömmu til hans, og munum við
halda áfram að hugsa um ömmu.
Ég mun alltaf minnast afa sem
besta manns sem ég hef kynnst.
Hann hjálpaði mér svo mikið með allt.
Hann sá um að bíllinn minn væri í lagi
og pantaði alltaf tíma og rak mig með
hann í skoðun, til að setja vetrar/sum-
ardekkin undir og gerði við bílinn á
meðan hann gat. Hann og amma að-
stoðuðu okkur við að koma okkur upp
húsnæði og svo mætti lengi telja.
Afi spilaði oft á orgelið heima og lá
ég oft uppí sófa í stofunni og hlustaði,
það var besta leiðin til slappa af, ég
vona að hann sé farinn að spila á besta
orgel sem fyrirfinnst, hann á það svo
skilið.
Elsku afi, ég þakka þér allt sem þú
gafst mér, og mest af öllu fyrir að hafa
tekið mig að þér, lífið með þér og
ömmu var lífið sem ég vildi.
Þráinn Steinsson.
Á morgun verður til moldar borinn
Jón Þorsteinsson, kær frændi og vin-
ur og viljum við minnast hans með
nokkram orðum.
Það er alltaf erfitt að sjá á bak þeim
sem eru okkur kærir, jafnvel þó að við
vitum að dauðinn er lausn fyrir þá
sem þjást og hafa ekki von um bata.
Jón veiktist alvarlega sl. haust og
greindist þá með hvítblæði sem eftir
stranga baráttu lagði hann að velli.
Jón hafði áður glímt við hjartasjúk-
dóm og farið í aðgerðir af þeim sök-
um. Nokkur bati náðist en honum
þurfti að fylgja eftir með þjálfun,
hreyfingu og útivist. Fengu undirrit-
uð einmitt að kynnast Elliðaárdal og
Breiðholtsumhverfi í gönguferðum
með honum. Jón tók veikindum sínum
af æðraleysi eins og reyndar öðrum
áfollum í lífinu.
Jón eða Jonni eins og hann var kall-
aður frá því á uppvaxtarárum sínum,
var fæddur á Hálsi í Svarfaðardal,
mannmörgu myndarheimili, sonur
hjónanna Jófríðar Þorvaldsdóttur
húsfreyju og Þorsteins Þorsteinsson-
ar, bónda og skipasmiðs. Hann ólst
upp við algeng sveitastörf í stórum
systkinahóp en hann var sjötti í röð-
inni af níu systkinum. Jón lauk barna-
skólaprófi en um frekara nám var
ekki að ræða á þeim tíma. Um tvítugt
fór hann í Iðnskólann á Akureyri,
lærði þar bifvélavirkjun og vann á
B.S.A. í nokkur ár. Jón flutti suður og
var í lögreglunni í Keflavík í 1 ár.
Starfaði síðan í sínu fagi í Reykjavík,
fyrst hjá Kr. Kristjánssyni í Ford-
umboðinu síðan á eigin verkstæði í
Súðarvoginum með félaga sínum
Gesti Jónssyni sem einnig var ættað-
ur úr Eyjafirði. Þar var gott að koma,
Erfisdryklcjur
tfcltiooohð/ia
IralGfiPi-inii
Dalshroun 13
S. 555 4477 *555 4424
öllum vel tekið og þjónustað af sam-
viskusemi. Einnig var oft glatt á
hjalla hjá þeim félögum, sagðar sögur
og vísur kveðnar.
Eftir að þeir hættu með verkstæðið
á Súðai’voginum vann hann í allmörg
ár í Bílasmiðjunni Kyndli. Síðustu ár-
in vann hann á verkstæði hjá Röra-
steypu Reykjavíkur.
I Reykjavík kynntist Jón eftirlif-
andi eiginkonu sinni, Sigríði Jakobs-
dóttur, mikilli dugnaðar og sóma-
konu. Sigríður átti fyrir dótturina
Rakel Amadóttur sem varð fóstur-
dóttir Jóns. Ég átti því láni að fagna
þegar ég fór til náms í Fóstraskólan-
um haustið 1962 að Jón og Sigríður
buðu mér að búa hjá sér, á Lauga-
nesveginum, meðan ég væri að finna
mér húsnæði og aðlagast höfuðborg-
inni. Húsplássið var ekki mikið en
hjartarými nóg og deildum við Rakel
herbergi þennan tíma. Fór vel á með
okkur og minnist ég þessa tíma með
hlýju og þakklæti. Það var mikið reið-
arslag þegar Rakel veiktist af krabba-
meini og lést 11. nóvember 1973, að-
eins 25 ára gömul. Rakel eignaðist tvo
drengi, Sigurjón, og Þráinn. Eftir frá-
fall móður sinnar ólust þeir upp hjá
ömmu sinni og afa (Sigríði og Jóni) og
urðu gleðigjafar í þeirra lífi. Fjöl-
skyldan þurfti þá meira rými og fluttu
þau í Álftahóla 8 þar sem Jón og Sig-
ríður hafa búið síðan. Það var
ánægjulegt að fylgjast með stolti af-
ans yfir vexti og þroska „drengjanna
sinna“. Eftir að þeir bræður, Siguijón
og Þráinn, uxu úr grasi hafa þeir verið
stoð og stytta afa síns og ömmu og
staðið mjög þétt við hlið þeirra beggja
í veikindum síðustu árin. Þeir munu
halda áfram að styðja ömmu sína, nú
eftir að afi þeirra er fallinn frá. I nóv-
ember eignuðust Þráinn og Eyþóra
h'tinn sólargeisla sem sldrð var Rakel
Eva eftir ömmu sinni heitinni.
Jón var alvöragefinn við fyrstu sýn
en stutt var í glettnina og gamansem-
ina. Hann var ekki margmáll um eigin
hagi en vildi alltaf fregna af vinum og
vandamönnum, hvað þeir væra að að-
hafast og hvemig þeim hði. Á fyrstu
búskaparáram okkar bjuggum við
um tíma í Reykjavík með dætur okk-
ar litlar. Þá var gott að eiga þau að,
Jón og Sigríði, og var oft leitað til
þeirra sem alltaf vora tilbúin að rétta
hjálparhönd. Sigríður og Jón vora
sérstaklega gestrisin alla tíð og tóku
vel á móti okkur Norðlendingum sem
og öðrum sem sóttu þau heim.
Jón var söngmaður góður, var í
karlakór á sínum yngri áram og hafði
gaman af að taka lagið við hin ýmsu
tækifæri s.s. á ættarmótum og öðram
mannamótum. Hann hafði sérstakt
dálæti á kvæðinu „Lilju í Holti“ sem
hann kenndi okkur og söng oft. Við
munum ætíð minnast hans er við
syngjum það lag. Einnig er eftir-
minnilegt er Jón spilaði á orgelið sitt
og við sungum með. Vora það aðal-
lega sálmar og ættjarðarlög. Jón
hafði einnig mikinn áhuga á veiði-
skap, hvort heldur sem var stangveiði
eða skotveiði og stundaði það þegar
tækifæri gáfust. Margar ferðirnar fór
Jón norður í dalinn sinn sér til ánægju
og upplyftingar. Þar lágu rætumar
og þar þekkti hann þúfur og lautir. Á
Hálsi var fastur liður að fara út að sjó
og renna fyrir fisk. Þegar afkomend-
ur Jófríðar og Þorsteins á Hálsi
ákváðu að koma upp ættarreit við
Háls, tU að koma saman árlega og
gróðursetja tijáplöntur, var Jón þar
fremstur í flokki. Honum fannst ekk-
ert tUtökumál að keyra frá Reykjavík
norður í Svarfaðardal ef hann gat orð-
ið að liði. Stundum hringdi hann tU að
vita hvort ekki þyrfti að fara að huga
að girðingunni, bytja á skjólbeltinu
eða hvað það var sem þurfti að gera í
það skiptið.
Hans verður sárt saknað, ekki síst
fyrir þá hvatningu og uppörvun sem
hann lét okkur í té varðandi gróður-
reitinn. Ættarreitnum er ætlað að
sameina ættingja og minna þá á upp-
rana sinn og vonum við að það takist
sem best. Við munum heiðra minn-
ingu þeirra ættmenna okkar sem
gengnir era með því að halda áfram
að rækta garðinn.
Við þökkum Jóni samfylgdina og
sendum Sigríði, Sigurjóni, Þráni og
fjölskyldum þeirra innilegar samúð-
arkveðjur með ósk um góða daga.
Blessuð sé minning Jóns Þor-
steinssonar.
Jófríður og Þórður.