Morgunblaðið - 18.02.2000, Blaðsíða 49

MORGUNBLAÐIÐ
FOSTUDAGUR 18. FEBRUAR 2000
UMRÆÐAN
49
Hálendisfréttir
ÞÓRISVATN - gullkista rafork-
unnar. Það nafn gaf Sigurjón Rist
Þórisvatni, og mun það standa undir
því stóra nafni enn um sinn, þótt
reiknistokksmeistarar stefni að 14 m
falltapi úr vatninu og niður í Sigöldu-
lón, sem er í 498 mys, en Þórisvatnið
í 577 mys, ætti fallnýting því að vera
79 m, en ekki 65. í 30 ár hefur virkj-
un þessi beðið á teikniborðum spek-
inganna og nú þegar menn spyrja
um framtíðamýtingu umrædds fall-
taps verða svör verkfræðingastóðs-
ins fátækleg, svo sem mikill kostnað-
ur, tímaþröng og lítt reyndar
hönnunarstofur í flóknu virkjana-
ferli, eða ámóta útúr-
snúningar langskóla-
gengins en illa upp-
frædds fólks. Vonandi
verða framtíðarorku-
gjafar í hverjum fall-
metra straumvatnanna
nýttir í sínum farvegi
frá upptökum til sjávar
með nauðsynlegum
miðlunarlónum.
Erfið skamm-
degisvinna
verktaka að baki
Undirritaður náði
tali af Jóhanni Berg-
þórssyni, staðarstjóra
Isafls við Vatnfells-
virkjun, og spurði um
framgang verksins nú á þorra. Þetta
mjakast og er nú komið á upphaflega
áætlun, þótt undirbúningstafir við
Hluti vatnsnýtingar af hálendinu.
Hágöngulón 816 mys fall í Þórisvatn ? 239 m
Þórisvatn 577 mys fall í Sigöldulón 79 m
Sigöldulón 498 mys fall í Hrauneyjalón 74 m
Hrauneyjalón 425 mys fall í Búðarhálslón 88 m
Búðarhálslón 337 mys fall í Sultartangalón 40 m
Sultartangalón 297 mys fall í Búrfellslón 52 m
Búrfellslón 245 mys fall í Fossá 122 m
Samtals ca 900 mw.
Orkumál
Þessi fámenni öfga-
hópur, segir Halldór
Eyjólfsson, er nú þegar
búinn að missa alla til-
trú fólks til raunveru-
legrar landverndar með
yfírgangi og lagalausum
aðgerðum.
upphaf verksins færu illa með besta
tíma vorsins. Hér efra starfa nú
margir reyndir virkjanamenn,
hörkukallar sem mæta misjöfnum
veðrum sem hluta af íslenskri til-
veru, svo starfa hér norðlenskir
verktakar, Arnarfell, í frárennslis-
skurðinum og gengur einnig sam-
kvæmt áætlun hjá þeim. En nú eru
útmánuðir og birtan framundan
ásamt nóttlausum vordögum.
Köldukvíslar-
skurður
Þessi skurður átti að geta flutt allt
leysingavatn sem rennur fram eftir
Kvíslaveitum, ásamt efstu kvíslum
úr Þjórsárjökli, suður í Þórisvatn, til
uppfyllingarforða næsta vetrar, en
umræddur veituskurður, sem var
grafinn 1975, hefur ekki virkað sem
skyldi, er alltof þröngur með mjög
lausa veggi sem hrynur stöðugt úr
svo að flutningsgetan minnkar. Þá
tapast vatn burtu á yfirfallinu úr
Sauðafellslóni og gubbast út í Köldu-
kvíslarfarveg og eftir honum suður í
Tungnaá á móts við Búðarháls.
Þá eru sendir menn með tæki og
tól úr byggð til að hækka yfirfallið
með timbri en það er gert úr stein-
steypu og því erfitt að festa í það.
Þegar svo íshröngl og jakar riðlast á
þessum spýtum brotna þær en fest-
ingar bogna. Þessi ósköp gerast oft-
ast á hverjum vetri með tilfínnan-
legu orkutapi við Sigöldu og
Hrauneyjafossvirkjanir í síðastliðin
15 ár. Þórisvatn hefur
ekki getað staðið undir
þeirri miðlunarþörf
sem ætluð var, mest
vegna tregðu í að-
rennslisskurði.
Hágöngulón
Nýlega gerð vatns-
uppistaða í 816 mys
(lón fyrir Þórisvatns-
miðlun), sem mun
verða notuð á hverjum
vetri með sem jafnastri
aftöppun í u.þ.b. fjóra
mánuði en vor- og sum-
arleysingum af Vatna-
Halldór jökli og Köldukvíslar-
Eyjólfsson vatnasviði er safnað í
lónið næstu átta mán-
uði ársins eða þar til Þórisvatn
þarfnast hækkunar á ný. Talið er að
þessi aðgerð komi vatnsbúskap Þór-
isvatns mjög vel. Einnig hækkar
grunnvatnsstaða á stóru svæði með
tilkomu lónsins en það hjálpar veik-
burða gróðri í baráttunni við sand-
storma og ógrynni gæsa sem herja
stöðugt á hálendisgróðurinn. Einnig
má vænta silungs í þessu vatni líkt
og í öðrum fjallavötnum, enda hafa
sést seiði í lækjum sem falla i lónið.
Ljúka þarf endanlega við vatnsöflun
í Kvíslaveitur með því að veita kvísl
þeirri úr Þjórsárjökli sem skilin var
eftár við gerð efsta áfanga Kvísla-
veitu en hún skiptir máli þar sem all-
ir vatnsvegir eru þegar til staðar, að
undanskildum endurbótum á Köldu-
kvíslarskurði sem ennþá tefur arð-
semi Kvíslaveitu.
Hvolhreppingar
í virkjanahug
Um 1930 átti að virkja Tungufoss í
Eystri-Rangá eftir ábendigu E. Ben.
og veitti hinn góðkunni sýslumaður
Rangæinga, Björgvin Vigfússon á
Efra-Hvoli (1909-1945), málinu for-
ystu. Kvaddi hann að verkfræðing-
inn Sigurð Thoroddsen, síðar VST,
ásamt kandidat, til hestaflamælinga
fallsins ásamt túrbínuhúsi. Þeir
dvöldu á Efra-Hvoli um vikutíma,
fóru margar ferðir að fossinum með
staðkunnugum manni, afhentu síðan
teikningar ásamt kostnaðaráætlun.
Fengu sína vinnu greidda og fóru
síðan suður með áætlunarbílnum.
Arni Snævarr verkfræðingur hafði
síðar tveggja daga viðdvöl á Efra-
Hvoli vegna væntanlegs vélbúnaðar.
Heimamenn ásamt rafstöðvasmiðum
úr nærliggjandi sveit könnuðu stað-
hætti en svo kom kreppan og stöðv-
aði framkvæmdir. Arið 1937 yirkjaði
Reykjavíkurborg Ljósafoss, írafoss
og síðar Steingrímsstöð. Fall úr
Þingvallavatni í Álftavatn 75 m,
fullnýtt, alls 90 mw.
Náttúruvernd
Nú þegar Hágöngulón er farið að
virka sem vetrarforði sannast að all-
ar tilraunir ofstækisfólks (náttúru-
verndarráð) til að stöðva umræddar
framkvæmdir byggðust á ókunnug-
Námsaðstoð
fyrir grunnskólanema
Nú nálgast samræmdu prófin. Erum með einkakennslu og kennslu
fyrir litla hópa i stærðfræði. Farið verður yfir gömul samræmd próf.
Ath. að smá námsaðstoð getur skipt sköpum í námi. Vanir kennarar.
www.tolst.com
Tölvu- og stærðfræðiþjónustan ehf., Brautarholti 4, simi 551 5593
leika um staðhætti og ekki síst á
háttstemmdum og ævintýralegum
lýsingum fréttamanna á umræddu
svæði. Þetta fólk gerði sjálfu sér
ævarandi skömm og þjóðfánanum
smán. Þessi fámenni öfgahópur er
nú þegar búinn að missa alla tiltrú
fólks til raunverulegrar landvemdar
með yfirgangi og lagalausum að-
gerðum svo sem við Hólmatungur,
Oskuvatn (Knebelvörðu) ogvíðar.
Nú hillir undir að viðkomandi ráð-
herra taki málið á sitt borð og stöðvi
þessa rándýru uppstillingu sem við-
gengist hefur um árabil en sýslu-
menn viðkomandi héraða hafa ekki
náð tökum á þróun málsins og verði
þá héraðsnefndir og sýslumenn sjá-
anlegri í landvemdarmálum. Fólkið
á svokallaðri landsbyggð sjái bjart-
ari tíma, Mývetningar losni úr þeirri
spennu sem svokallaðir spekingar
halda sveitinni í gagnvart lokun Kís-
iliðjunnar. Þá munu heimamenn
nýta sér orku og umhverfi Bjarnar-
flags eftir eigin hyggjuviti og fram-
sýni. Vegstæði ákveðist af heima-
mönnum með aðstoð vegagerðar-
innar án tilkomu óaðgengilegra
kvaða utanaðkomandi fólks. Þá er
loks ákveðin virkjun á Austurlandi
og hefst þá nýr kafli niðurrifshópsins
með skemmdarverkahótunum og
öðm bulli að erlendum sið. Ekki
munu landsmenn taka á slíku fólki
með silkihönskum.
Höfundur er fyrrvermidi starfsmað-
ur Landsvirkjunar og áhugamaður
um samgöngu- og mnhverfísrmíl.
Sérvalin bætiefni
fyrír taugarnar
Éh
náttúrulefea!
€ÍISUhÚ5Íð
Skólavörðustfg, Kringlunni & Smáratorgi
Brandtex fatnaður

Stretchbuxur kr. 2.900
Konubuxur frá kr. 1.690
Dragtir, kjólar,
blússur og pils.
Ódýr náttfatnaður.
Nýbýlavegi 12. sími 5544433
Háskólaþing
Háskólabíói, laugardaginn 19. febrúar, kl. 10-16.30
Dagskrá
10:00 Salur2
Fundarstjóri: Steinunn Halldórsdóttir adstodarmadur rektors
Tækniskóla íslands, setur þingid.
Strengjasveit Tónlistarskólans í Reykjavík flytur tónlistaratridi.
Björn Bjarnason menntamálarádherra:
Hvers vegna háskólaþing?
Jón Torfi Jónasson prófessor vid Háskóla íslands:
Framtíð háskóla á íslandi í Ijósi sögunnar.
Kristján Kristjánsson prófessor vid Háskólann á Akureyri:
Hugmyndin að háskóla.
12:00 Þinghléogsýningíanddyri
13:00 Salur2. Eru háskólar ítakt vid tímann?
Stjórnandi: Ólafur Proppé rektor Kennaraháskóla íslands.
Gudfinna S. Bjarnadóttir rektor Háskólans í Rey kjavík:
Rekstrarform háskóla íframtíðinni.
RunólfurÁgústsson rektor Samvinnuháskólans á Bifröst:
Frá akademíu til upplýsingasamfélags,
íslenskir háskólar á nýrri öld.
Gudmundur Hálfdánarson dósent vid Háskóla fslands:
Alþjóðavæðing háskóla og framtíð íslenskrar þjóðmenningar.
Magnús Bernhardsson prófessor vid Hofstra University:
Samanburður á kennsluháttum við íslenskan og
erlendan háskóla.
14:30 umrædur
13:00 Salur3. Hverer þýdingháskólafyrirsamfélagid
og fyrir hverja eru þeir?
Stjórnandi: Magnús Jónsson rektor Landbúnadarháskólans
á Hvanneyrí.
Hjálmar H. Ragnarsson rektor Listaháskóla íslands:
Hlutverk listaakademíunnar í íslensku samfélagi
og framtfðarsýn.
Jón Atli Benediktsson prófessor vid Háskóla íslands:
Háskólarannsóknir og þýðing þeirrafyrirsamfélagið.
Baldur Hjaltason framkvæmdastjóri Lýsis hf.:
Samspil háskólarannsókna og atvinnulífs.
Sigrídur Dúna Kristmundsdóttir dósent vid Háskóla íslands:
Tvö kyn, tvö menntakeifi?
14:30 umrærfur
15:15 Kaffihlé
15:30 Salur2. Pallbordsumrædur
- Er þörf á opinberri háskólastefnu?
Spyrjendur: Steinunn Halldórsdóttir adstodarmadur rektors
Tækniskóla íslands ogSigmundur Ernir Rúnarsson fréttamadur.
Þátttakendur í pallbordi: Björn Bjarnason menntamálarádherra,
Bjarni Ármannsson forstjóri Fjárfestingarbanka atvinnullfsins,
Gudfinna S. Bjarnadóttir rektor Háskólans í Reykjavlk, Jón
Sigurdsson forstjóri Össurar hf., Audur Hauksdóttir lektor í
heimspekideild Háskóla íslands, Berglind Grétarsdóttir nemandi
í Kennaraháskóla íslands.
16:30 Pingslit
Háskóla-, rannsókna- og vísindastofnanir
verda med kynningar Ianddyri Háskólabíós.
Þingid er öllum opid og adgangur ókeypis.

A
æSSS
Menntamálaráðuneytið