Morgunblaðið - 22.02.2000, Síða 42

42 ÞRIÐJUDAGUR 22. FEBRÚAR 2000
MORGUNBLAÐIÐ
UMRÆÐAN
Island fyrir Islendinga?
MERKILEGT
hvernig þessi Slóbódan
í Belgrað gat haft
svona afgerandi áhrif á
líf íslendinga. Alltí einu
kom hingað sægur af
fátæku flóttafólki.
Hann Slóbó bara rak
það út úr landinu Kos-
ovo þar sem það hafði
unað við sitt um aldir.
Nú eigum við íslend-
ingar að taka við því og
■gefa því hlutdeild í okk-
ar landi.
Fyrr voru aðrir fyrr-
verandi þegnar hins
sæla Títós marskálks
komnir hingað fyrir at-
beina annarra þarlendra mikil-
menna. Nú síðast hefur 17 ára ungl-
ingur frá Zaire fengið hér hæli sem
pólitískur flóttamaður. Þvflíkan ótta
hljóta þeir stjórnarherrar í Zaire að
hafa haft af þessum snáða, að þeir
skyldu elta hann út hingað. Honum
er líklega ekki físjað saman. Miðað
við fréttir frá Afríku hljóta að vera
þar margir sem heldur vilja vera hér
en þar. Fjöldi Tútsa og Hútúa í milli
neyð. Ætla íslendingar að verða vin-
-ir harðstjóra allra landa á þennan
hátt?
Hver kaus þá?
Ég kaus hvorki stjómarherrana í
Zaire né þennan Slóbó í Júgóslavíu.
Ég á hins vegar að leysa þeirra
mannfækkunarvandmál með flótta-
mannaviðtöku. Hvers vegna sit ég
allt í einu uppi með stjórnarathafnir
slíkra höfðingja? Hvaða útlendum
skálki eða stríðsherra skyldi ég eiga
að þjóna næst með því að afhenda
þeim framburðarrétt minn sem Is-
'íendingur?
Mér var sagt hér áð-
ur fyrr af leiðtogum
mínum á tyllidögum að
Island væri mitt fóður-
land. Síðar ráðstöfuðu
sömu menn gögnum
þess og gæðum án þess
að spyrja mig. Einhver
löngu gleymd ríkis-
stjórn Islands er sögð
hafa ákveðið að við
skyldum gefa ótiltekn-
um fjölda flóttamanna
hluta úr landinu á
hverju ári. Það sé meg-
instefnan í innflytj-
endamálum, alveg án
þess að Alþingi hafi
verið spurt álits. Land-
ið okkar virðist þannig hvað útbær-
ast af öllu þvi sem við eigum. Og
þjóðernið okkar er þá líklega heldur
ekki metið til margra físka lengur.
Ráðamenn okkar hverju sinni út-
hluta íslandi hiklaust varanlega til
annarra þjóða eða þjóðarbrota. Inn-
anlands draga menn hins vegar í efa
leyfi sömu ráðamanna til að virkja
einstök fallvötn. Margir era um
þessar mundir uggandi yfir því að á
Islandi framtíðarinnar geti orðið til
vandamál með vaxandi búsetu er-
lendra þjóða. Bent er á að í Dan-
mörku glími nú bömin við innflytj-
endaráðstafanir foreldra sinna.
Afturkræfni
Það er illa séð að ræða innflytj-
endamál opinskátt eins og Austur-
ríkismenn hafa nú fengið að vita.
Dálkahöfundur í Morgunblaðinu vill
hins vegar að við breytum „sjúkum
hugsunarhætti" okkar í innflytj-
endamálum og enn annar hvetur
okkur til að taka innflytjendur raun-
veralega að okkur, - væntanlega þá
Þjóðerni
Hvers vegna skyldu að-
-------7----------------
fluttir Islendingar, spyr
Hallddr Jónsson, ekki
vera jafn stoltir af ætt-
um sínum og siðum eins
og við af okkar?
með beinum mágsemdum.
Það má velta því fyrir sér hvort
ákvarðanir í málefnum innflytjenda
til íslands í dag geti ekki orðið erfið-
ari úrlausnar í framtíðinni en Eyja-
bakkar. Það er hægt að sprengja
stíflur og endurheimta þurrlendi. En
fjöldainnflutningur erlendra þjóða
til landsins er óafturkræfur. Og því
skyldu framtíðai'kynþáttavandamál
hér verða öðravísi en í Bandaríkjun-
um, Þýzkalandi eða Danmörku?
Schengen
Ég spurði formann virts stjórn-
málaflokks um það á fundi um dag-
inn, hvers vegna hann væri fylgjandi
þessu passalausa Schengen-sam-
komulagi. Jú, hann vildi ekki til
dæmis þurfa að bíða með Asíumönn-
um eftir vegabréfaskoðun í Færeyj-
um. Nei, nei, auðvitað er blessaður
formaðurinn laus við hvers kyns
kynþáttafordóma. Sjálfur hef ég,
verandi utanþegn EBE, iðulega beð-
ið með blámannahópum eftir stimpl-
un inn í Evrópu og ekki fúndist það
ýkja merkilegt. Mér finnst vega-
bréfaskoðun líka alltaf vera traust-
vekjandi athöfn og sjálfsögð og skil
ekki frekar en Bretar hvers vegna
þarf að hætta henni með Schengen.
Þegar þetta Schengen-samkomu-
lag er orðið fullgert skilst mér að
hver sem er megi koma hingað frá
Evrópu. Það mun ekki koma okkur
frekar við hvernig viðkomandi varð
Evrópumaður. Sá, sem er kominn
inn um misgripaheld suður- og aust-
urlandamæri Evrópubandalagsins,
er velkominn til Islands og má hafa
hér gögn og gæði, - önnur en kvót-
ann að vísu. Hann munu formenn
vorir áfram varðveita með útvöldum.
Hver er stefnan?
Það virðist opinber skoðun að okk-
ar Hrafnistukyn geti ekki versnað
við hvers kyns blóðblöndun. Má vera
satt. En hver sá sem lætur uppi aðra
skoðun í þjóðfræðum en þessa við-
teknu bláeygðu víðsýni um galopið
Island og jafngildi manntegunda er
yfirleitt snarlega afhrópaður sem
rasisti og nasisti. Því beygja menn
hjá.
En vilji menn flytja inn erlent kúa-
kyn virðist liggja mikið við að vanda
sig. Líklega myndi einhver setja sig
upp á móti því að flytja inn sænskar
geddur og sleppa þeim í Þingvalla-
vatn til urriðans.
Ég tek fram að mér er persónu-
lega ekkert illa við fólk þó að það líti
öðruvísi út en ég, tali öðravísi, lesi
ekki Sturlungu eða hugsi öðruvísi en
ég. Ég sé ekki neinn sérstakan lit
eða svip á kurteisum manni, hvort
sem hann er aðfluttur íslendingur
eða innlendur. Ég met fólk eftir
mannkostum en ekki útliti eða þjóð-
erni. Innflytjendur hafa fært margt
til betri vegar í okkar samfélagi að
mínum dómi. Hvorki Einstein,
Fleming né Jesús voru Islendingar
og ekki Mandela heldur. En ég held
að þetta gæti breytzt ef þjóðir þess-
Halldór
Jónsson
ara manna settust að í miklum mæli
á íslandi. Okkur gæti hætt að þykja
vænt um nágrannann ef hann settist
að í svefnherberginu okkar.
Hver skyldi því vera stefna stjórn-
valda í innflytjendamálum ef einhver
er til? Hversu hratt vilja okkar
stjórnvöld láta þéttbýliskjarna fólks
af framandi kynstofnum myndast í
landinu ?
Ættir fslendinga
Þó að mörgum sé alveg sama þó að
þeir eignist afkomendur með tilstyrk
annarra kynstofna og hvetji bókstaf-
lega til þess á síðum Morgunblaðsins
þá era margir aðrir sem kæra sig
kollótta. Margt hérlent fólk virðist
heldur ekkert skammast sín fyrir
sína dýru og kæru Reykjahlíðarætt
svo dæmi sé tekið. Hvers vegna
skyldu þá okkar eigin ættir, hör-
undslitur og langfeðgatöl vera
skyndilega einskis virði? Til hvers
verður gagnagrannur á heilbrigðis-
sviði og hvað verður þá með hluta-
bréfin í deCODE?
Hvers virði er þessi varðveitta
saga okkar og tunga ef sjálfur kyn-
stofn landsmanna á að breytast
veralega með svo skipulögðum hætti
sem nú virðist uppi? Það verður
hvorki hægt að neyða aðflutta Is-
lendinga framtíðarinnar til að tala ís-
lenzku né skipa þeim að hafa Pass-
íusálmana og þjóðsögur Jóns
Árnasonar fremur en Kóraninn á
náttborðum sínum. Þeir verða frjáls-
ir að velja þá siði sem þeim hentar.
Hvers vegna skyldu aðfluttir íslend-
ingar ekki vera jafn stoltir af ættum
sínum og siðum eins og við af okkar?
Náði ástin til Islands aðeins til
auðlindanna? Var þráin til þorsksins
þá þýðingarmeiri en þjóðernið? Var
íslenzkt þjóðerni þá innantóm ímynd
og úthlutunarfé? Þjóðareign því
þversögn í þjóðmálabaráttu?
Hvaða ísland fyrir hvaða Islend-
inga?
Höfundur er verkfræðingur.
Hvað verður um okkur?
SIÐASTLIÐIÐ ár
létust 2,6 milljónir
manna í heiminum úr
alnæmi og um það bil
85% hinna látnu voru
Afríkubúar. Á árinu
1999 smituðust 5,6
milljónir til viðbótar
af HlV-veirunni, flest-
ir í Afríku. Nú í byrj-
>un ársins 2000 hafa
um 10,4 milljónir af-
rískra barna undir 15
ára aldri misst móður
sína eða báða foreldra
vegna alnæmis, eða
um 90% allra mun-
aðarleysingja, af þess-
um völdum.
íbúar Afríku sem hafa
hverjir gengið í gegnum
Anna Þrúður
Þorkelsdóttir
margir
grimmi-
legar styrjaldir og
hörmungar örbirgðar
og misréttis þjást nú
ennfrekar er alnæmi
er að sópa burt heilu
kynslóðunum. Fjöl-
skyldur leysast upp
og fjöldi verkfærra
karla og kvenna, fyr-
irvinnur heimilanna
og þjóðfélaganna,
hrynur niður. Veiran
hefur breiðst ört út í
Afríku af mörgum
ástæðum. Vegna fé-
lagslegra þátta svo
sem örbirgðar og fá-
fræði, með farand-
verkamönnum, her-
mönnum og flóttamönnum og
vegna vændis sem oft er eina leið-
- Gœðavara
J-Gjaíavara - matar- oo kaífistell.
Allir verðflokkar. ^
VERSLUNIN
Laugavegi 52, s. 562 4244.
Heimsfrægir hönnuðir
m.a. Gianni Versace.
I&íbMcsísMss leysir vandann
Reflectix
er 8 mm þykk endurqeislondi einangrun í rúllum.
7 lög en 2 ytri alúminíum—lög endurgeisla hitann.
Breiddir: 61 og 122 mm. Rúllulengdir: 15,38 og 76m.
I hóololt, bok við ofno, í fjós, hesthós, ó rör, ó veggi,
tjoldbotno, sessur, svefnpoko o.m.fl.
Skæri, heftibyssa oa límband einu verkfærin.
ÞÞ
&CO
Þ.ÞORGRÍMSSON & CO
ÁRMÚU 29 S: 553 8640 8 568 6100
in fyrir fjölda kvenna til að sjá sér
farborða. Vegna menningarlegra
þátta og hjátrúar er sums staðar
alið á þeirri trú að alnæmissmitað-
ir karlar muni læknast ef þeir
sængi hjá ósnertum meyjum.
Kona
barin til bana
Ekki er mögulegt að fjalla um
þetta hrikalega vandamál í fáum
orðum á blaði. Engum getur þó
dulist hve stórfelld áhrif þessi
sjúkdómur eða faraldur hefur á
allt samfélag íbúa Afríku og sér í
lagi suðurhluta Afríku. Meðal lífs-
líkur lækka í þessum löndum allt
niður í 38 ár til dæmis í Mós-
ambik, en verða víðast milli 40 og
50 ár eða lækka um 10-20 ár mið-
að við lífslíkur án alnæmis.
Þjóðfélög sem byggjast upp á
börnum og forsjárlausum ungling-
um og fólki sem telst aldrað eru
ekki sérlega arðvænleg þjóðfélög.
Enda minnka þeir litlu möguleikar
sem voru til menntunar í alls enga
þegar enginn er eftir til að vinna
fyrir lífsnauðsynjum hvað þá
skólagjöldum. Stjórnvöld í þessum
heimshluta hafa ekki beitt sér af
afli gegn faraldrinum en virðast þó
vera að vakna til vitundar um að
ekki er nóg að minnast á þessi mál
í ræðum við hátíðleg tækifæri.
Menntun og opin umræða er þó
lykill að bættum hag, - menntun
og fræðsla. Ótrúleg fáfræði og for-
dómar ríkja um þennan vágest
sem ekki má tala um eða eftir
hvaða leiðum hann smitast þó er
frjálsyndi í ástum almennt meðal
Afríkubúa og fjölkvæni enn al-
gengt hjá þeim sem hafa efni til að
sjá fyrir mörgum heimilum. Kona
var barin til bana í fátækrahverfi í
Suður-Afríku eftir að hafa sagt frá
í sjónvarpi að hún væri alnæmis-
smituð á alnæmisdeginum síðast-
liðið ár og hundruð kennara gengu
út af fræðslufundi um alnæmi í Jó-
hannesarborg vegna þess að
myndir af kynfærum vora sýndar.
Alnæmi
Til þessarar borgar eru
auglýstar lúxus-
skemmtiferðir, glæsi-
hótel, skemmtisnekkjur,
gnægð ávaxta, matar og
eðalvína, segir Anna
Þrúður Þorkelsdóttir.
Fáir minnast á eða vita
um gleymdu börnin og
ekki eru hreysahverfin
höfð til sýnis.
Umræðan opnast í hálfa gátt
I Suður-Afríku eru stjórnvöld þó
að undirbúa 5 ára áætlun um al-
næmisvarnir og vonir hafa vaknað
vegna nyndarlegrar baráttu
stjórnvalda í Úganda. Hún fjallar
um almenna fræðslu, smokkadreif-
ingu og alnæmisprófanir, stuðning
og leiðbeiningar með þeim árangri
að nýsmitum hefur fækkað. í Ug-
anda er fjöldi munaðarleysinga af
völdum alnæmis á aðra milljón.
Hvað verður um þessi börn?
Hvaða framtíð bíður þeirra, ef
nokkur þar sem mörg era þegar
smituð? Eins og áður er nefnt hef-
ur ríkt þögn um alnæmi í Afríku
en fyrsta skilyrði til að ráðast að
rótum vandans er að viðurkenna
hann og leita leiða gegn honum.
Leiðtogar Afríkuríkja eru þó
smátt og smátt að viðurkenna al-
næmi sem vandamál og opinber
umræða að opnast a.m.k. í hálfa
gátt. Á meðan þessi grimmilegi
sjúkdómur geisar hömlulítið í suð-
urhluta Afríku hafa Vesturlanda-
búar og aðrir efnaðir jarðarbúar
ekki haft stórfelldar áhyggjur af
alnæmi á heimaslóðum, - hvað þá í
hinni gleymdu Afríku. Allir vita í
okkar heimshluta um smitleiðir og
varnir og allgóð en dýr lyf eru fá-
anleg. Lyf sem eru nær öllum Af-
ríkubúum fjárhagslega ofviða eins
og læknishjálp og hjúkrun raunar
líka.
Stuðningur styrktarfélaga
Rauða krossins
Mannúðarfélög eins og Rauði
krossinn og fleiri hafa reynt að
halda úti fræðslustarfsemi, heima-
hlynningu og barnaheimilum víða í
þessum heimshluta vegna alnæm-
isfaraldursins og hefur Rauði
kross íslands sett sér það háleita
markmið að vinna með landsfélög-
um í sunnanverðri Afríku í barátt-
unni gegn alnæmi og aðhlynningu
langveikra og deyjandi. Þegar er
hafið samstarf við Rauða kross
Suður-Afríku og Mósambik og
vonir standa til samstarfs við Mal-
awi. Lengi hefur verið unnið að
heilsugæslu í Lesótó.
Það gleymist engum sem heim-
sótt hefur ömurleg fátækrahverfi
Afríku, m.a. í Höfðaborg, þar sem
ekki er rennandi vatn eða rafmagn
í eldfimum kofaskriflum, 10-12
manns hírast í tveimur litlum rök-
um herbergjum, flest börn. Faðir-
inn dáinn, móðirin átti skammt
eftir ólifað. Amman virtist háöldr-
uð og börnin með ótta og spurn í
augunum: „Hvað verður um okk-
ur?“
Til þessarar borgar eru auglýst-
ar lúxusskemmtiferðir, glæsihótel,
skemmtisnekkjur, gnægð ávaxta,
matar og eðalvína. Fáir minnast á
eða vita um gleymdu börnin og
ekki eru hreysahverfin höfð til
sýnis.
Fyrir hönd Rauða kross íslands
vil ég þakka fjölda styrktarfélaga
fyrir framlög þeirra og hvetja fólk
til að leggja þessu máli lið. Við er-
um íbúar eyju í Norður-Atlants-
hafi en við erum ekki ein í heimin-
um og þjáning annarra er þjáning
okkar allra.
Höfundur er formaður Rauða kross
íslands.