Morgunblaðið - 14.03.2000, Qupperneq 30

30 ÞRIÐJUDAGUR 14. MARS 2000
LISTIR
MORGUNBLAÐIÐ
BÓKASALA í febrúar
Röð Var Titill/ Höfundur/ Ulgefandi
1 Sagan af bláa hnettinum/ Andri Snær Magnason/ Mál og menning
2 Fitusnautt og freistandi/ Sue Kreitzman og Helga Guðmundsdóttir/ Mál og menning
3 Leggðu rækt við sjálfan þig/ Anna Valdimarsdóttir/ Forlagið
4 Líkami fyrir lífið/ Bill Phillips og Michael D’Orso/ Hvítt og svart
5 Rétt mataræði fyrir þinn blóðflokk/ Peter J. D’Adamo/ Leiðarljós
6 Almanak Háskólans-2000/ / Háskóli íslands
7 Englar alheimsins/ Einar Már Guðmundsson/ Mál og menning
8 Jónas Hallgrímsson/ Páll Valsson/ Mál og menning
9 Ég elska þig/ Lauren White/ Mál og menning
10-11 Almanak Þjóðvinafélagsins/ / Hið íslenska þjóðvinafélag
10-11 Spænsk-ísl./ísl.-spænsk orðabók/ Ritstj. Elísabeth Hangartner/ Orðabókaútgáfan
Einstakir fiokkar: ÍSLENSK OG ÞÝDD SKÁLDVERK
1 Englar alheimsins/ Einar Már Guðmundsson/ Mál og menning
2 Afródíta/ Isabel Allende/ Mál og menning
3 Híbýli vindanna/ Böðvar Guðmundsson/ Mál og menning
4 Sjálfstætt fólk/ Halldór Kiljan Laxness/ Vaka-Helgafell
5 Stúlka með fingur/ Þórunn Valdimarsdóttir/ Forlagið
6 Paula/ Isabel Allende/ Mál og menning
7-8 Kona eldhúsguðsins/ Amy Tan/ Vaka-Helgafell
7-8 Saga af stúlku/ Mikael Torfason/ Forlagið
9-10 Dóttir himnanna/ Amy Tan/ Vaka-Helgafell
9-10 Draumar einsteins/Alan P. Lightman/Vaka-Helgafell
ÍSLENSK OG ÞÝDD LJÓÐ
1 Sálmabók íslensku þjóðkirkjunnar/ Róbert A. Ottósson valdi/ Skálholtsútgáfan
2 Ljóð úr austri/ Þýð. Helgi Hálfdanarson/ Mál og menning
3 Hávamál-Ýmis tungumál/ / Guðrún
4 Spámaðurinn/ Kahlil Gibran/ Muninn
5 Ljóð Tómasar Guðmundssonar/ Mái og menning
6-7 Gullregn úr Ijóðum Hallgríms Péturssonar/ Þorsteinn frá Hamri valdi/ Forlagið
6-7 Hugarfjallið/ Gyrðir Elíasson/ Mál og menning
8 Eddukvæði/ Gísli Sigurðsson sá um útgáfuna/ Mál og menning
9-10 Perlur úr Ijóðum íslenskra kvenna/ Silja Aðalsteinsdóttir valdi/ Hörpuútgáfan
9-10 Tökum lagið á þorranum/ Mörður Árnas. og Sigurður Svavarss. völdu/ Mál og menning
ÍSLENSKAR OG ÞÝDDAR BARNA- OG UNGLINGABÆKUR
1 Sagan af bláa hnettinum/ Andri Snær Magnason/ Mál og menning
2 Tarzan og Kala/ Walt Disney/ Vaka-Helgafell
3 Vísnabók Iðunnar/ Myndskr. Brian Pilkington/ Iðunn
4 Stafakarlarnir/ Bergljót Arnalds/ Virago
5 ísfensku dýrin/ Halldór Pétursson/ Setberg
6-7 Bakkabræður/ Myndskr. Kristín Arngrímsdóttir/ Mál og mynd
6-7 Tarzan og Terka/ Walt Disney/ Vaka-Helgafell
8 Karíus og Baktus/ Thorbjörn Egner/ Thorvaldsensfélagið
9-10 Blómin á þakinu/ Ingibjörg Sigurðardóttir/ Mál og menning
9-10 Vættafundur á Eyjabökkum/ Oddbjörg Sigfússdóttir/ Höfundur
ALMENNT EFNI OG HANDBÆKUR
1 Fitusnautt og freistandi/ Sue Kreitzman og Helga Guðmundsdóttir/ Mál og menning
2 Leggðu rækt við sjálfan þig/ Anna Valdimarsdóttir/ Forlagið
3 Líkami fyrir lífið/ Bill Phillips og Michael D’Orso/ Hvítt og svart
4 Rétt mataræði fyrir þinn blóðflokk/ Peter J. D’Adamo/ Leiðarljós
5 Almanak Háskólans - 2000/ / Háskóli íslands
6 Ég elska þig/ Lauren White/ Mál og menning
7-8 Almanak Þjóðvinafélagsins - 2000// Hið íslenska þjóðvinafélag
7-8 Spænsk-ísl./ ísl. spænsk orðabók/ Ritstj. Elísabeth Hangartner/ Orðabókaútgáfan
9 Óðurinn um Evu/ Manuela Dunn Mascetti/ Forlagið
10 Af bestu lyst/ Ritstj. Laufey Steingrímsdóttir/ Vaka-Helgafell
ÆVISÖGUR OG ENDURMINNINGAR
1 Jónas Hallgrímsson/ Páll Valsson/ Mál og menning
2 Ég man - 480 glefsur úr gamalli nútíð/ Þórarinn Eldjárn/ Forlagið
3 Einar Benediktsson II/ Guðjón Friðriksson/ iðunn
4 Með fortíðina í farteskinu/ Elín Pálmadóttir/ Vaka-Helgafell
5 Einar Benediktsson I/ Guðjón Friðriksson/ Iðunn
Bókabúðir sem tóku þátt í könnuninni
Höfuðborgarsvæðið:
Bókabúð Máls og menningar, Laugavegi
Bókabúð Máls og menningar, Síðumúla
Bókabúðin Hlemmi
Bókabúðin Mjódd
Bóksala stúdenta, Hringbraut
Eymundsson, Kringlunni
Penninn-Eymundsson, Austurstræti
Penninn, Kringlunni
Bókabúðin Hamraborg, Kópavogi
Penninn-Eymundsson, Hafnarfirði
Utan höfuðborgarsvæðisins:
Bókabúð Keflavikur, Keflavík
Bókval, Akureyri
Kaupfélag héraðsbúa, Egilsstöðum
KÁ, Selfossi
é XL, V r\ \\~-. j v
rv ; \\t -•hU.
y \lr*
'*.r
''"V
'h
% H
P'Sn

Samantekt Félagsvísindastofnunar á sölu bóka í febrúar 2000. Unnið fyrir Morgunblaðið,
Félag íslenskra bókaútgefenda og Félag bóka- og ritfangaverslana. Ekki eru taldar með þær
bækur sem seldar hafa verið á mörkuöum ýmiss konar á þessu tímabili, né kennslubækur.
Hér þorir fólk að
tala um bókmenntir
Morgunblaðið/Jón Svavarsson
Silje Beite-Leken
Ungir rithöfundar á ís-
landi og í Noregi eru
einir í heiminum og ljóð-
skáldin drottna yfír
smáatriðum. Silje Beite-
Lpken ber saman bók-
menntalíf í löndunum
tveimur og greinir
Sigurbjörgu Þrastar-
dóttur hér frá fram-
vindu verksins.
BÓKMENNTIR eru almennings-
eign á Islandi og fólk tekur virkan
þátt í umræðu um bækur. I Noregi
ber almenningur hins vegar næstum
óttablandna virðingu fyrir þessari
listgrein og þorir ekki að segja álit
sitt nema vera helst með MA-gráðu í
fræðunum." Þannig mælist ungri
stúlku frá Ósló, Silje Beite-Lpken,
sem stödd var hér á landi fyrir
skömmu til þess að kynna sér ís-
lenskar samtímabókmenntir. Hún
vinnur að grein fyrir Bergens Tid-
ende þar sem hún hyggst bera sam-
an landslagið í íslenskum og norsk-
um bókmenntaheimi, auk þess sem
hún mun þýða þrjár ritgerðir ís-
lenskra höfunda fyrir tímaritið
Vinduet sem í apríl mun gefa út sér-
rit um íslenskar bókmenntir.
Erótík í Njálu
„Það sem hefur komið mér hvað
skemmtilegast á óvart er að bók-
menntaumræða á Islandi er ekki
eins sterklega tengd akademíunni
eins og í Noregi. Þetta held ég að sé
til góðs fyrir líf bókmenntanna og
ættum við Norðmenn að fara að
dæmi ykkar í þessu tilliti," segir Silje
sem talar undraverða íslensku miðað
við fremur óskipuleg kynni af mál-
inm Fjórum sinnum hefur hún komið
til Islands, lengst til fjögurra mán-
aða dvalar en styst í helgarferð.
„Fyrsta heimsóknin var sumarið
1996 þegar ég kom á sumamámskeið
um þókmenntir á vegum Nordplus.
Þá heillaðist ég af landinu, fannst
það skemmtilega „exótískt“ og heim-
ilislegt í senn. Tungumálið er líkt
mínu eigin en um leið ólíkt, fólkið
viðkunnanlegt og náttúran stórbrot-
in. Ætli það megi ekki segja að ég sé
einn af þessum dæmigerðu Islands-
vinum,“ segir hún og hlær við.
Haustið sem Silje dvaldi hér á
landi lengst, í fjóra mánuði, skráði
hún sig í íslensku fyrir erlenda stúd:
enta í HI en líkaði ekki alls kostar. „I
staðinn tók ég skemmtilegt nám-
skeið hjá Robert Cook um þýðingar
íslenskra fornsagna á ensku og lærði
svo íslenskuna bara „á götunni" - á
kaffíhúsum og í sjónvarpinu.
Annars hef ég lært mest af bókum,
því ég hef lesið talsvert af íslend-
ingasögunum á fornmálinu. Svo hef
ég lesið Laxness sem ég er mjög
hrifín af, reyndar mest á norsku en
þó íslandsklukkuna á íslensku. Það
tók dálítinn tíma en gekk samt bæri-
lega.“
Silje lauk í haust MA-gráðu í nor-
rænum bókmenntum og eftir hana
liggur fjöldi ritgerða og tímarits-
greina um íslenskar fornbókmennt-
ir. „Einu sinni skrifaði ég grein um
erótík í Njálu, sem var alls ekki eins
erfitt verkefni og ætla mætti, en
lokaritgerðin mín fjallaði um konur í
Laxdælu, Njálu og Gísla sögu Súrs-
sonar.“
Hversdagslíf og
bókmenntir
Jafnframt því að rannsaka bók-
menntir hefur Silje fengist við að
texta íslenskar kvikmyndir fyrir
norsk kvikmyndahús, svo sem Stikk-
frí og Myrkrahöfðingjann. ,Af mörg-
um góðum íslenskum kvikmyndum
er ég einna hrifnust af myndum
Friðriks Þórs og hlakka til að sjá
Engla alheimsins nú í mars. Annars
dreymir mig um að fá enn meira að
starfa við norsk-íslensk menningar-
samskipti og hef augun sífellt opin
fyrir slíkum verkefnum,“ segir hún
og snýr talinu aftur að verkinu stóra
sem á hug hennar um þessar mund-
ir.
„Greinin sem ég er að skrifa fyrir
Bergens Tidende fjallar fyrst og
fremst um samtímabókmenntir. Það
er góð tilbreyting að hverfa úr heimi
fomsagnanna til nútímans, en ef
grannt er skoðað má jafnvel sjá lík-
indi með þessum tveimur óMku
skeiðum. í Noregi sátu menn á sinni
tíð í klaustrum og skrifuðu bækur
um guðfræðileg málefni en á Islandi
skrifuðu starfsbræður þeirra jafnt
um guðfræði sem daglegt líf fólks.
Strax þai-na kom í ljós þessi tilhneig-
ing íslendinga sem ég nefndi áðan,
að tengja bókmenntirnar hversdags-
legri tilveru."
Að svo mæltu dregur Silje úr pússi
sínu íslenska bók sem hún hefur hug
á að fjalla sérstaklega um í grein
sinni. Þar er á ferð Bók í mannhafið,
ljóðabók sem þrettán ung skáld gáfu
út fyrir skömmu í tilefni árþúsunda-
skiptanna og enginn má slá eign
sinni á. „Mér finnst hugmyndin á
bakvið þessa bók frábær. Henni er
dreift í stórmörkuðum og á kaffihús-
um, enginn má eiga hana en allir
mega lesa hana. Þetta er lýsandi
dæmi um hvernig bókmenntir geta
verið sýnilegar í daglegu lífi. Um leið
er bókin fulltrúi bókmenntalífsins
utan akademíunnar,” segir Silje, en
Bók í mannhafið kom út í ritstjórn
Andra Snæs Magnasonar undir
merkjum bókaforlagsins Nykurs,
stórmarkaðsins Bónuss og verkefn-
isins Reykjavík menningarborg
Evrópu 2000.
Einmana í heiminum
Silje bendir á að Bergen sé ásamt
Reykjavík ein af menningarborgum
Evrópu og ekki síst þess vegna hafi
henni þótt tilvalið að bera saman
bókmenntalíf í borgunum tveimur.
„Eg er kannski ekki nægilega kunn-
ug íslenskum samtímahöfundum, en
eins og þetta horfir við mér eru við-
fangsefni íslenskra og norskra höf-
unda ólík. Ungir, norskir karlmenn
skrifa mikið um fjölskylduna, eða
öllu heldur um leitina að henni:
„Fjölskyldan er horfin, við erum ein-
ir, hvar er nú haldreipi tilverunn-
ar...?“ Þetta mætti kannski kalla
póstmóderníska upplausn, þrá eftir
því sem ekki er lengur. Ungar konur
skrifa um íjölskylduna líka, en á ann-
an máta. Aberandi er umfjöllun um
tengslin milli móður og bams, annað
hvort of sterk eða of slitrótt tengsl.
Ungir Islendingai- sýnast mér aft-
ur á móti skrifa meira um einstakl-
inginn, kannski einstaklinginn í
tengslum við ráðgátur heimsins eins
og í Endurkomu Maríu eftir Bjarna
Bjarnason," segir Silje, en hún
hyggst einmitt taka höfundarverk
Bjarna sérstaklega fyrir í grein sinni
í Bergens Tidende. „Ég veit ekki
hvort Bjarni er hinn dæmigerði,
ungi, íslenski höfundur en mér finnst
hann athyglisverður, ekki síst fyrir
hvernig hann beitir töfraraunsæi.“
Þótt Silje þyki margt ólíkt með
efnistökum íslenskra og norskra höf-
unda finnur hún þó sitthvað sem
skarast, ekki síst á ljóðasviðinu. „Það
er sérstaklega norrænt að fjalla ekki
um mjög dramatíska atburði í ljóð-
um, heldur taka litla hluti og gera úr
þeim eitthvað stærra. Sem dæmi get
ég nefnt Ijóð eftir Olav H. Hauge,
sem Bergsveinn Birgisson hefur
þýtt, þar sem stórar og heimspeki-
legar vangaveltur búa í texta sem
virðist bara vera um lítinn kött.
Kannski mætti kalla þetta noi-rænan
útdrátt,“ veltir hún fyrir sér.
„Annars á þetta eftir að liggja bet-
ur fyrir þegar ég er komin á veg með
greinina, nú er ég ennþá að safna
efni. Ég er ekki einu sinni búin að
ákveða fyrirsögn, en vinnutitillinn
er: „Hvað geta Norðmenn lært af ís-
lenskum bókmenntum?". Að mínu
mati er svarið við þeirri spurningu
fjölþætt og spennandi."