Morgunblaðið - 14.03.2000, Qupperneq 34

34 ÞRIÐJUDAGUR 14. MARS 2000
MORGUNBLAÐIÐ
MORGUNBLAÐIÐ
PltrgmulíIiiMI*
STOFNAÐ 1913
ÚTGEFANDI: Árvakur hf., Reykjavík.
FRAMKVÆMDASTJÓRI: Hallgrímur B. Geirsson.
RITSTJÓRAR: Matthías Johannessen,
Styrmir Gunnarsson.
TÖLVURÁ
HVERT HEIMILI
ÞAÐ ER skemmtilegt framtak hjá Eimskipafélagi íslands
að bjóða starfsfólki sínu tölvu heim ásamt nauðsynlegum
búnaði gegn vægu mánaðarlegu gjaldi í þrjú ár en að tölvan sé
þeirra eign að því loknu.
Þetta framtak kemur bæði fyrirtækinu og starfsmönnum
þess til góða. I fyrsta lagi stuðlar það almennt að aukinni
tölvuvæðingu heimilanna en þótt tölvunotkun sé almenn er
ljóst að hér er um töluverð útgjöld fyrir fólk að ræða auk þess,
sem tölvur eru þeirrar gerðar að þær þarf að endurnýja á
nokkurra ára fresti. Með þessu boði auðveldar Eimskipafé-
lagið starfsfólki sínu að tölvuvæða heimilin og það skilar sér
með margvíslegum hætti til starfsfólksins sérstaklega en líka
til þjóðfélagsins alls.
I öðru lagi færist það sífellt í vöxt að starfsfólk fyrirtækja
vinni heima hjá sér beintengt við fyrirtækið bæði með póst-
kerfi og eins getur starfsfólkið farið inn á sitt venjulega
starfsumhverfi og unnið heima með sama hætti og í vinnunni.
Með þessu getur sparazt vinnuaðstaða inni í fyrirtækinu en
starfsmaðurinn er samt í fullu starfi, en getur að auki sinnt
öðrum persónubundnum störfum á heimili sínu án þess að það
trufli störfin í vinnunni. Þetta getur verið hagkvæmt bæði fyr-
ir fyrirtækið og starfsmanninn. Líklegt má telja að slík
heimavinna starfsmanna muni aukast mjög á næstu árum.
Þannig er aðkoma fólks að vinnu sífellt að breytast með nýrri
tækni og nýjum tækifærum. Bæði fyrirtækið og heimilin
hagnast á slíku fyrirkomulagi.
Benedikt Sveinsson, stjórnarformaður Eimskipafélags Is-
lands, sagði á aðalfundinum síðastliðinn föstudag: „I þekking-
arþjóðfélagi nýrrar aldar verður mannauðurinn sífellt mikil-
vægari og fyrir íslenskt athafnalíf þarf að tryggja sem besta
menntun og nýtingu upplýsingatækninnar á sem flestum svið-
um. Með tengingu við póstkerfi félagsins og Netið verða öll
samskipti milli starfsmanna og við umhverfíð auðveldari,
bæði í vinnutíma og utan hans. Framtíðarsýn okkar íslend-
inga á að vera sú að við verðum ávallt í fararbroddi þjóða
heims við nýtingu upplýsingatækninnar í þágu bætts mann-
lífs og aukinnar hagsældar. Eimskip vill leggja sitt af mörkum
í þessu efni.“
Undir þessi orð Benedikts Sveinssonar má taka og ekki
ólíklegt að önnur fyrirtæki verði til þess að fylgja fordæmi
Eimskipafélagsins að þessu leyti. Almenn tölvuvæðing lands-
manna er ein helzta forsenda þess, að okkur takist að tryggja
hér góð lífskjör og batnandi efnahag á næstu árum. Þess
vegna er ánægjulegt að einkafyrirtæki taki frumkvæði sem
þetta. A næstu misserum þarf að leggja mikla áherzlu á tölvu-
væðingu landsbyggðarinnar og tryggja að hún standi jafnfæt-
is þéttbýlissvæðinu á suðvesturhorninu í þessum efnum.
SIGUR AZNARS
JOSE María Aznar, forsætisráðherra og leiðtogi Þjóðarflokks-
ins, er ótvíræður sigurvegari þingkosninganna á Spáni um
helgina. Fyrir kosningamar bentu flestar kannanir til að Aznar
og flokkur hans myndu hafa sigur en fæstir áttu þó von á því að
honum myndi takast að tryggja sér hreinan meirihluta á spænska
þinginu. Þetta er í fyrsta skipti frá því að lýðræði var komið á á
Spáni árið 1976 að hægriflokkur hefur hreinan þingmeirihluta og
Aznar er nú ekki lengur háður stuðningi flokks katalóna.
Fæstir töldu að Aznar væri til stórræðanna er hann myndaði
ríkisstjóm í fyrsta skipti árið 1996. Hann hafði verið leiðtogi Þjóð-
arflokksins frá 1989 og þótt fremur litlaus og laus við persónu-
töfra. Aznar, sem hóf feril sinn sem skattaeftirlitsmaður en var
íyrst kjörinn á þing 29 ára gamall, var nær óþekktur utan Spánar
er hann tók fyrst við embætti forsætisráðherra. Á síðastliðnum
fjómm ámm hefur hann hins vegar aflað sér virðingar jafnt innan
Spánar sem utan.
Sem leiðtogi Þjóðarflokksins hefur hann unnið staðfastlega að
því að færa flokkinn sinn inn á hina pólitísku miðju. Þar með hefur
hann breytt ásýnd flokksins í augum kjósenda, sem margir hverj-
ir hafa verið hikandi við að veita hægriflokkum stuðning vegna
hinnar pólitísku arfleifðar Franco-tímans.
Sigur Aznars og Þjóðarflokksins má þó líklega fyrst og fremst
rekja til stöðu efnahagsmála. Núverandi stjóm tókst að tryggja
aðild Spánveija að EMU, en lengi efuðust margir um að Spán-
veijum myndi takast að uppfylla þau skilyrði, sem sett vom fyrir
aðild að myntbandalaginu. Hagvöxtur hefur verið mikill og stöð-
ugur, um 4% að jafnaði, og tekist hefur að draga vemlega úr at-
vinnuleysi, þótt það sé enn mikið (um 15%) og eitt helsta efna-
hagslega og félagslega vandamál Spánar.
Spánn hefur skipað sér í hóp leiðandi ríkja Evrópusam-
bandsins og Aznar er líklega sá stjómmálamaður á hægri væng
evrópskra stjómmála, sem hvað mest kveður að.
Nýr sauðfjársamningur fer í almenna atkvæðagreiðslu meðal bænda
Stefnt að því að fækka
sauðfé um 45 þúsund
Með nýjum samningi milli ríkisins og sauð-
fjárbænda er stefnt að því að fækka sauðfé í
landinu um 45 þúsund og ætlar ríkið að verja
til þess allt að 990 milljónum. Samningurinn
kveður á um gæðastýringu og í honum er að
fínna hvata fyrir bændur til að skila góðum
afurðum og ganga vel um landið. Egill Ólafs-
son kynnti sér nýja samninginn.
Framleiðsla og sala sauðfjárafurða
1990-1999 (_ pramleiðsla
■| 0 --þús. tonn
9-rr
8
7
6
5
4
3
2
1
0
Sala
8,643
6,913
1990 1991 1992 1993 1994 1995 1996 1997 1998 1999
Sala kjöts á hvern íbúa 1994-99
Núverandi sauðfjársamningur
Beingreiðslur milljónir kr. 1.654
Vaxta- og geymslukostnaður 252
Niðurgreiðslur á ull 235
Hagræðing og vöruþróun 45
Umhverfisverkefni 22
Samtals 2.208
Tilboð ríkisins um nýjan samning
Beingreiðslur og jöfnunargreiðslur milljónir kr. 1.800
Þróunar- og þjónustukostnaður 235
Niðurgreiðslur á ull 220
Fagmennska og landbætur 35
Samtals 2.290
Miðað er við að 45.000 ærgildi verði keypt upp. Þá verður árlegur sparnaður ríkisins á beingreiðslulið 198 milljónir kr. Endurúthlutun 25.000 ærgilda, 110 milljónir kr.
Samtals árlegur kostnaður ríkisins 2.202
Til viðbótar er boðið uppkaupafé, allt að 990 milljónum kr.
ARIÐ 1991 var gerður samn-
ingur milli ríkisins og
bænda þar sem tekin var
sú stefnumótandi ákvörð-
un að leggja niður útflutningsbætur
og bændur tóku alfarið sjálfir á sig
ábyrgð á framleiðslunni, en ábyrgðin
hafði áður hvílt á ríkisvaldinu. Jafn-
framt voru teknar upp beinar greiðsl-
ur úi' ríkissjóði til bænda, en áður fór
stuðningur ríkisins í gegn um heild-
sölustigið.
Árið 1995 var gerður nýr samning-
ur þar sem gerð var sú breyting að
verðlagning á kindakjöti var gefin
frjáls. Jafnframt var framleiðslustýr-
ing afnumin. Bændur gátu framleitt
eins og þeir vildu en stuðningur ríkis-
ins var hins vegar takmarkaður við
greiðslumark hvers lögbýlis. Kjöt
sem ekki seldist á innanlandsmarkaði
urðu bændur að selja úr landi.
Léleg afkoma sem
fór versnandi í fyrra
Afkoma í sauðfjárrækt á Islandi
hefur verið slæm til margra ára. Sam-
kvæmt skýrslu sem Byggðastofnun
tók saman á síðasta ári voru árslaun
sauðfjárbónda á meðalbúi 824 þúsund
krónur á árinu 1998. I skýrslunni
kemur jafnframt fram að horfur séu á
að tekjurnar lækki á árinu 1999 m.a.
vegna lækkunar á gæruverði. Bók-
færðar eignir sauðfjárbænda lækk-
uðu um 288 þúsund á árinu 1998 og
skuldir þeirra hækkuðu um 600 þús-
und. Frá 1991-1998 lækkuðu tekjur
sauðfjárbænda um 19,9% á sama tíma
og kaupmáttur almennra launþega
hækkaði um 14,8%. Þó endanlegar
tölur liggi ekki fyrir um síðasta ár
liggur fyrir að þessi munur hefur enn
aukist.
Þess ber að geta að afkoma sauð-
fjárbænda batnaði 1997 og 1998, en
versnaði á síðasta ári þegar saman fór
samdráttur í kindakjötssölu, hrun á
gærumarkaði og lágt verð á ull.
Sala á kindakjöti hefur dregist
saman ár frá ári mörg um liðin ár ef
árið 1998 er undanskilið en þá jókst
salan. Á síðasta ári nam samdráttur-
inn 1,6%, en framleiðslan jókst hins
vegar um 5,7%. Það er athyglisvert að
framleiðslan á síðasta ári var nánast
sú sama og við upphafs þess sauðfjár-
samnings sem nú er að falla úr gildi
eða 8.600 tonn.
Oflítilbú
Á síðustu árum hefur sú þróun orð-
ið í landbúnaði að búum hefur fækkað,
en þau hafa jafnframt stækkað. Þessi
þróun hefur gengið mjög hratt í
mjólkurframleiðslu og svínarækt svo
dæmi sé tekið. Mjólkurframleiðend-
um fækkaði um 3,5% árið 1998, sem
jafngildir að einn bóndi hætti í hverri
viku.
Þróunin hefur hins vegar verið mun
hægari í sauðfjárræktinni. Árið 1998
fækkaði framleiðendum um 1,5%.
Samdráttur liðinna ára hefur leitt til
þess að sauðfjárbúin hafa smátt og
smátt orðið minni. í Búnaðarritinu
fyrir árið 1998, þar sem fjallað er um
afkomu í sauðfjárrækt, er komist að
þeirri meginniðurstöðu að vandi sauð-
fjárræktarinnar liggi í því að búin séu
orðin of lítil og nýting fastafjármuna
og vinnuafls sé ekki nógu góð.
Stuðningurinn tengdur
gæðastýringu
Bændur og stjórnvöld hafa reynt að
stuðla að fækkun bænda, en gild rök
virðist mega færa fyrir því að ekki
hafí verið gengið nægilega langt í
þeim efnum. í samningi ríkisins og
bænda um sauðfjárræktina, sem
gerður var 1995, var samið um að rík-
ið styrkti bændur til að hætta búskap.
Markmiðið var að fækka sauðfé um
30.000 fjár. Þetta markmið náðist og
gott betur. Sauðfé fækkaði úr 500.000
í 460.000. Frá 1995 hefur hins vegar
sauðfé í landinu fjölgað ár frá ári og
nú er álíka margar kindur í landinu
eins og þegar niðurskurðurinn hófst.
í þeim sauðfjársamningi sem gerð-
ur var um helgina er enn á ný gert ráð
fyrir að ríkið stuðli að fækkun sauð-
fjár með uppkaupum á greiðslumarki.
Markmiðið nú er að fækka sauðfé um
45.000. Til þessa á að verja 800-1.000
milljónum króna. Bændum verða gerð
tilboð og fæst 22.000 kr. fyrir ærgildið
fyrir þá sem taka tilboðinu fyrir 15.
nóvember í haust. Verðið lækkar síð-
an ár frá ári og fer niður í 16.000 fyrir
þá sem taka tilboðinu fyrir 15. nóvem-
ber 2002. Þeir sem taka tilboði eftir
þann tíma geta fengið greiðslur sem
samsvara þriggja ára beingreiðslum
frá ríkinu. Framkvæmdanefnd bú-
vörusamninga getur tekið ákvörðun
um að hætta uppkaupum þegar 45.000
ærgildi hafa verið keypt.
I gamla sauðfjársamningnum var
reynt að bæta stöðu bænda sem voru
með stór og meðalstór bú með því að
endurúthluta greiðslumarki sem ríkið
keypti af bændum sem hættu búskap.
Þetta ákvæði samningsins var reynd-
ar umdeilt á sínum tíma. í nýja bú-
vörusamningnum er reynt að styrkja
stöðu þeirra bænda sem náð hafa
bestum árangri í greininni og einnig
þeirra sem hafa nýlega hafíð búskap.
Þetta er gert með því að greiða sér-
stakar jöfnunargreiðslur til bænda
sem eru með óvenju miklar afurðir og
þeirra sem hafa verið að stækka bú
sín. Að hluta til er þetta gert með því
að endurúthluta þeim stuðningi sem
ríkið kaupir upp af bændum í upphafi
samningstímabilsins.
Aðalsteinn Jónsson, formaður
Landssamtaka sauðfjárbænda, segir
að með þessu sé í reynd verið að
byggja stuðning ríkisins við bændur á
fleiri þáttum en greiðslumarkinu, sem
að grunni til byggi á framleiðslu
bænda á árunum 1976-1978.
I nýja sauðfjársamningnum er að
finna nýmæli um gæðastýringu í
sauðfjárrækt. Það byggir á samkomu-
lagi sem gert hefur verið milli sauð-
fjárbænda, Landbúnaðarháskólans á
Hvanneyri, Rannsóknastofnun land-
búnaðarins, Samtök sláturleyfishafa,
embætti yfirdýralæknis og Land-
græðslu ríkisins. Bændur sem taka
þátt í verkefninu verða að standast
forsendur sem settar eru um land-
notkun. Þeir verða að halda gæðadag-
bók og fylgjast vel með gæðum fram-
leiðslunnar. Gerðar eru kröfur um
fóðrun, áburðarnotkun og fleira.
Bændur sem taka þátt í verkefninu fá
greiðslur sem geta numið að hámarki
100 kr/kg- Gert er ráð fyrir að álags-
greiðslur, sem tengjast gæðastýr-
ingu, fari vaxandi eftir því sem líður á
samningstímann. Álagið á að nema
12,5% af heildarbeingreiðslum árið
2003, en nema 22,% í lok samnings-
tímans árið 2007.
Ágreiningur um framsal
á greiðslumarki
Það atriði sem helst hefur verið
deilt um við gerð þessa sauðfjársamn-
ings er um hvort heimila skuli frjálst
framsal á greiðslumarki. Um þetta
var tekist á síðasta aðalfundi Lands-
samtaka sauðfjárbænda þannig að
ljóst er að skiptar skoðanir eru um
þetta meðal bænda.
í skýrslu Byggðastofnunar um
sauðfjárræktina frá því í fyrra er lögð
höfuðáhersla á að opnað verði fyrir
frjálst framsala á greiðslumarki milli
framleiðenda.
„Frjálst framsal greiðslumarks
mun skapa svigrúm til nauðsynlegrar
hagræðingar innan greinarinnar og
færa framleiðsluna á færri hendur,“
segir í skýrslunni. Þar er jafnframt
eindregið lagst gegn uppkaupum rík-
isins á framleiðslurétti sem færi síðan
til endurúthlutunar. Þetta er hins
vegar sú leið sem farin er í nýja sauð-
fjársamningnum og raunar hefur hún
oft áður verið farin.
Þeir sem mæla gegn frjálsu fram-
sali segja að frjálst framsal leiði til
þess að efnalitlir bændur skuldsetji
sig með kaupum á greiðslumark af
öðrum bændum. Óeðlilegt sé að nota
takamarkaða fjármuni bænda með
þessum hætti. Þeir sem vilja frjálst
framsal benda aftur á móti á að þessi
leið leiði til þess að það verði til mark-
aðsverð á greiðslumarki og bændur
geti selt greiðslumarkið og létt þannig
á skuldum.
I nýja sauðfjársamningnum varð
samkomulag um að heimila frjálst
framsal á greiðslumarki þegar upp-
kaupum á 45.000 ærgildum er lokið og
eigi síðar en 1. janúar 2004.
Árlegur stuðningur
2,2 milljarðar
Samkvæmt núverandi sauðfjár-
samningi nemur árlegur stuðningur
rikisins við sauðfjárbændur 2.208
milljónum, þar af fara 1.654 milljónir í
beingreiðslur. Nýi samningurinn leið-
ir til þess að árlegur stuðningur ríkis-
ins verður nánast sá sami eða 2.290
milljónir. Þá er ótalinn kostnaður rík-
isins við uppkaup, en hann getur orðið
990 milljónir ef markmið um uppkaup
næst strax á fyrsta ári þegar verðið er
hæst. Ari Teitsson, formaður Bænda-
samtakanna, segir að samkvæmt nýja
samningnum fari stærri hluti stuðn-
ings ríkisins beint til bænda en áður.
Ýmis kostnaður svo sem vaxta- og
geymslukostnaður hafí verið færður
beint til bænda. Hann segist gera sér
vonir um að samningurinn styrki fjár-
hagsstöðu bænda. Akvæði um gæða-
stýringu og fleira gefi bændum færi á
að bæta umtalsvert stöðu sína.
Sauðfjársamningurinn fer nú í al-
menna kynningu meðal bænda, en
forysta Bændasamtakanna áformar
að halda á næstunni 20 fundi úti um
allt land. Síðan fer hann í almenna at-
kvæðagreiðslu og eiga allir sauðfjár-
bændur sem eiga fleiri en 50 kindur
rétt á að greiða atkvæði.
ÞRIÐJUDAGUR 14. MARS 2000 35
' ' ' ...... '■ ..... ............. ...... M *
/
Háskóli Islands hefur bætt mjög aðgengi fyrir fatlaða að skólanum
Heiðurs-
verðlaun í
norrænni
samkeppni
Ragna Ólafsdóttir og Arnfríður Ólafsdóttir námsráðgjafar með verðlaun-
in, sem veitt voru Háskóla Islands fyrir aðgengi fatlaðra að æðri menntun.
Fatlaðir nemendur við Háskóla Islands
veturinn 1999-2000 66
Heyrnar-
skertir
Sjón-
skertir
17
32
12

Hreyfi- Geðræn- Langv,- Lpsb.indir
hamlaðir vandamál sjúkdómar LesD,inair
NORRÆNA nefndin í mál-
efnum fatlaðra (Nordiska
Handikappolitiska Radet
NHR) efndi í annað sinn til
samkeppni sem að þessu sinni bar yf-
irskriftina ,Aðgengi fatlaðra að æðri
menntun“. Skólum á háskólastigi á
Norðurlöndunum var boðin þátttaka
og þurftu þeir að senda inn lýsingu á
þeirri þjónustu sem fötluðum stúdent-
um er veitt til að auðvelda aðgengi
þeirra að háskólanámi. Háskóli ís-
lands var einn þeirra skóla sem hlaut
verðlaun í samkeppninni. Stokkhólms-
háskóli og Óslóarháskóli deildu með
sér fyrsta sætinu og þrír skólar hlutu
heiðursverðlaun, Háskóli íslands,
Vesturjóska tónlistarakademían í Es-
bjerg í Danmörku og Opni háskólinn í
Jyvaskylas í Finnlandi. Arnfríður Ól-
afsdóttir og Ragna Ólafsdóttir náms-
ráðgjafar tóku við verðlaununum fyrir
hönd Háskóla Islands í Hamar í Nor-
egi í febrúar.
140 nemendur njóta aðstoðar
„Við lítum á þessi verðlaun sem
hvatningarverðlaun, og auðvitað við-
urkenningu á því sem vel hefur verið
gert hér við skólann. Aðstoðarkerfi
háskólans er víðtækt og er fötluðum
nemendum og nemendum með sér-
þarfir veitt aðstoð og ráðgjöf miðað
við þarfir hvers og eins. Með skipu-
lögðu stuðningskerfi er leitast við að
jafna stöðu hins fatlaða nemanda til
náms með því að draga úr áhrifum
fötlunarinnar. Þessi hópur nemenda
hefur stækkað á undanförnum árum
og eru nú um 140 nemendur sem fá
einhver úrræði vegna fötlunar eða
sérþarfa,“ segja þær Arnfríður og
Ragna. En hvers konar fótlun eiga
stúdentar við Háskóla íslands við að
etja? „Við skólann eru hreyfihamlaðir,
sjónskertir og heyrnarskertir nem-
endur en stærsti hópurinn eru nem-
endur með dyslexíu. Einnig má nefna
nemendur sem eiga við langvarandi
veikindi að stríða sem vissulega geta
haft áhrif á námsframvindu og má í
því sambandi nefna, flogaveiki, liða-
gigt og ýmsa aðra sjúkdóma," svara
þær Arnfríður og Ragna.
„Fólk tengir orðið aðgengi oftast
við aðgengi að byggingum en hér er
verið að veita Háskóla íslands viður-
kenningu fyrir aðgengi í víðasta skiln-
ingi þess orðs og þá er ekki síður átt
við aðgengi að námi, gögnum og kenn-
urum heldur en byggingum,“ segir
Ragna.
„Samþykkt háskólaráðs um málefni
fatlaðra stúdenta við Háskóla Islands
frá 1995 lagði grunninn að þeirri
stefnumótun sem námsráðgjafar,
kennslusvið, deildarskrifstofur og
kennarar vinna eftir. „Það er nauð-
synlegt í öllu stuðningskerfi að hafa
ákveðnar vinnureglur því annars get-
ur jafnrétti breyst í misrétti,“ segir
Arnfríður. Með samþykktinni er mót-
uð ákveðin stefna í málefnum fatlaðra
þar sem boðleiðir, viðbrögð og úrræði
eru tilgreind. Aðstoðarkerfið er marg-
þætt og sem dæmi má nefna túlka-
þjónustu, aðstoðarmenn, stuðnings-
tæki, námsgögn á tölvutæku formi og
ýmis prófúrræði. Árið 1998 var tekið
upp það nýmæli að Háskólinn og fatl-
aðir nemendur og nemendur með sér-
þarfir gera með sér samning þar sem
Háskólinn skuldbindur sig til þess að
veita nemandanum ákveðna aðstoð og
nemandinn gerir námsáætlun í sam-
ráði við námsráðgjafann. Með samn-
ingnum er verið að tryggja skilvirkni
og formfestu stuðningskerfisins og er
samningurinn endumýjaður hvert há-
skólaár.
Hagsmunasamtök stúdenta
Verðlaunaafhendingin fór fram í
upphafi norskrar ráðstefnu í Hamar
um aðgengi fatlaðra að æðri menntun
og það sem vakti sérstaka athygli
þeirra Amfríðar og Rögnu var hversu
mikið málsvarar hagsmunasamtaka
fatlaðra stúdenta létu að sér kveða á
ráðstefnunni og sögðu að það væri tví-
mælalaust styrkur fyrir fatlaða stúd-
enta að stofna slík hagsmunasamtök.
Norðurpólsfararnir láta vel af sér í 40 stiga frosti
Hafa lagt að baki um
13 km í erfiðu færi
ÍSLENSKU norðurpólsfaramir hafa
nú gengið um 13 km af 800 á leið
sinni til norðurpólsins og láta vel af
sér í upphafí leiðangursins þrátt fyr-
ir mikinn kulda og erfitt færi á köfl-
um. Á sunnudag komust
þeir hálfan fimmta kíló-
metra frá klukkan 10.30 til
18.05 í ágætu skyggni.
Snjórinn er mun dýpri en
þeir bjuggust við, sem gerir
sleðadráttinn erfiðan. Hins-
vegar eru ísruðningarnir
ekki eins miklir og búist var
við og það kom þeim félög-
unum Haraldi Emi Ólafssyni og Ing-
þóri Bjarnasyni þægilega á óvart.
Á sunnudag og í gær hringdu pól-
fararnir úr Iridium-gervihnat tasíma
sínum í bakvarðasveit sína á Islandi,
sem hefur bækistöðvar í versluninni
títilíf og gáfu skýrslu um stöðu mála.
Blaðamaður Morgunblaðsins fylgdist
með á sunnudag og talaði þá við Har-
ald þegar klukkan var að ganga nfu
að morgni hjá þeim Ingþóri og frost-
ið um 40 stig.
Haraldur sagði að þeim félögum
hefði tekist ágætlega að takast á við
aðstæðumar á fyrstu dögum ferðar-
innar sem áætlað er að taki 60 daga.
„Það hefur verið gríðarlega kalt
hérna eins og við var að búast,“ sagði
Haraldur.
„Frostið hefur verið 40 til 45 stig
en okkur hefur gengið ágætlega að
glíma við kuldann. Það hefur komið
okkur skemmtilega á óvart að
ísruðningarnir eru heldur minni en
við reiknuðum með í upphafi. Hins
vegar er færið mjög þungt. Snjórinn
er mjög djúpur og laus í sér, sem ger-
ir okkur erfitt fyrir. Við reiknuðum
ekki með að færið yrði svona
slæmt en engu síður hefur
okkur tekist ágætlega að
takast á við aðstæðurnar og
komast áfram.“
Aðspurður um tjaldlífið á
fsnutn sagði Haraldur að það
væri talsvert erfiðara en
þeir Ingþór hefðu kynnst áð-
ur, aðallcga vegna kuldans.
„Þetta er erfitt að mörgu leyti, eins
og t.d. að kveikja á hitunartækjum til
að hita upp tjaldið. Eldsneytið er svo
kalt, að það brennur illa f byrjun en
sfðan fer að ganga betur þegar búið
er að kveikja upp. Okkur er oft tölu-
vert kalt þegar við komunt inn í tjald-
ið og einnig er erfitt að komast upp
úr svefnpokunum á morgnana, bytja
að klæða sig og kveikja upp. Þetta
horfir þó til batnaðar enda erum við
allir að koma til. Það er okkar
reynsla að það taki alltaf nokkra
daga að venjast öllum aðstæðum.“
Svitinn loðir við
likamann á nóttunni
Til að gefa nánari mynd af tjaldlíf-
inu má þess geta pólfararnir þurfa
að fara ofan í plastpoka í líka-
msstærð áður en þeir skrfða í svefn-
poka að kvöldi. Þetta er gert til að
hindra að svitinn fari út í svefnpok-
Ljósmynd/Ólafur Öm Haraldsson
„Frostið hefur verið 40 til 45 stig
en okkur hefur gengið ágætlega
að glfma við kuldann," sagði
Haraldur Örn Ólafsson á sunnu-
dag þegar hann hringdi til Islands
á sunnudag úr Iridium-gervi-
hnattasfmanum.
ana, frjósi þar og geri þá gagnslausa
með tfmanum. Þetta hefur í för með
sér að svitinn loðir við líkama þeirra
á nóttunni og getur það orðið óþægi-
legt í kuldanum.
„Maður er allur þvalur en við höf-
um passað okkur á því að vera rétt
klæddir þannig að svitinn geti skilað
sér sem mest út á göngunni. Kuldinn
er hins vegar það mikill að við svitn-
um sáralftið á göngunni sjálfri,"
sagði Haraldur.
Hélt að kominn
væri hvítabjöm
Þeir félagar hafa ekki orðið varir
við hvftabirni, ólfkt a.m.k. tveimur
norrænum leiðöngrum, sem stefndu
á pólinn frá Síberíu. Fram hefur
komið að minna er um hvítabimi
Kanadamegin, þaðan sem Islending-
amir ganga, en engu sfður em þeir
vopnaðir og hafa varann á sér. „Við
reynum að hafa ekki of miklar
áhyggjur af hvítabjömum en við lít-
um þó í kringum okkur á daginn og
höfum varann á okkur á nóttunni.
Síðustu nótt [aðfaranótt laugardags]
hélt ég t.d. að hvítabjörn væri kom-
inn í heimsókn en þá vora það bara
hrotumar í Ingþóri sem höfðu rask-
að svefnró minni og vakið gransemd-
ir mínar,“ sagði Haraldur léttur í
bragði.
Sænskur pólfari
varð að snúa við
A.m.k. þrettán manns í fimm
leiðöngrum vom að reyna að ná
norðurpólnum um helgina þegar
fækkaði um einn á sunnudag. Ungur
Svfi í þriggja manna sænskum Ieið-
angri þurfti að yfirgefa félaga sína
og snúa við með slæmt kal á höndum.
Hann var nýkominn út á fsinn en
hann lagði af stað með félögum sín-
um sama dag og Haraldur og Ingþór.
Svíinn var ásamt félögum sfnum
kominn lengra út á fsinn en Islend-
ingamir enda með mun léttari byrð-
ar og mætti Haraldi og Ingþóri á
bakaleiðinni. Hann gat látið þeim í té
gagnlegar upplýsingar um það sem
framundan væri og eru því íslend-
ingarnir vel undirbúnir fyrir næstu
lotu. Svfinn mun hafa verið mjög illa
haldinn af kalsárum.