Morgunblaðið - 14.03.2000, Qupperneq 68

ATLANTSSKIP
- ÁREIÐANLEIKI í FLUTNINGUM -
Leitið upplýsinga í síma 520 2040
www.atlantsskip.is
MORGUNBLAÐIÐ, KRINGLUNNI1,103 REYKJAVÍK, SÍMI5691100, SÍMBRÉF5691181, PÓSTHÓLF3040,
ÁSKRIFT-AFGREIÐSLA 5691122, NETFANG: RITSTJ@MBL.IS, AKUREYRI: KAUPVANGSSTRÆTI1
ÞRIÐJUDAGUR 14. MARS 2000
VERÐ í LAUSASÖLU 150 KR. MEÐ VSK.
Flugkerfí rannsaka áhrif Kötlugosa á flugumferð
Heklugosið gaf tæki-
færi til prófunar
Nýfæddir kiðlingar
Myndin sýnir þrívítt líkan af gosmekki úr Heklu úr
vestri kl. 22 fyrsta gosdaginn. Mökkurinn náði í um
45 þúsund feta hæð.
MEÐAL verkefna sem
unnið er að hjá hugbúnað-
arfyrirtækinu Flugkerfum
er viðbúnaðaráætlun
vegna flugumferðar yfir
landinu í tengslum við
hugsanlegt Kötlugos.
Unnt var að prófa kerfið
að nokkru í Heklugosinu
um mánaðamótin. Þetta
getur skipt máli í flugum-
ferð þar sem þotuhreyflar
eru viðkvæmir fyrir gos-
, ,-g^efnum.
Matthías Sveinbjörns-
son, verkfræðingur hjá
Flugkerfum, tjáði Morg-
unblaðinu að verkefnið
væri unnið fyrir Flugmála-
stjórn og snerist um að
kanna dreifingu gosefna í
lofthjúpnum og áhrif þeirra á flug-
umferð. „Það má segja að Heklu-
gosið hafi komið upp í hendurnar á
okkur og tókst okkur að sýna fram á
að líkanið sem við notum og líkir eft-
ir dreifingu ösku í lofthjúpnum sé
■^Btíiokkuð gott og staðfesta að við er-
um á réttri leið,“ sagði Matthías.
Líkanið var fengið hjá bandarísku
veðurstofunni og var upphaflega
þróað til að meta dreifingu hvers
kyns eiturefna í lofthjúpnum.
Matthías sagði að verkefnið væri
tilkomið vegna hugsanlegs Kötlu-
goss, en þessi gos væru varasöm
flugumferð þar sem þau gætu staðið
lengi og gosaska dreifst yfir víðáttu-
mikið svæði. Heklugos væru hættu-
leg vegna lítils fyrirvara en Katla
yrði að brjóta sér leið gegnum 400 m
þykka íshellu og það gæfi mönnum
nokkurn fyrirvara. Kötlugosið 1918
sagði hann hafa staðið í 24 daga og
hefði Katla þann tíma sífelit spúð
gosefnum upp í lofthjúpinn.
Gosefnin dreifast víða
Matthías sagði gosefni úr Kötlu
að líkindum dreifast yfir mjög stórt
svæði, þau væru til dæmis fljót að
fara yfir hafið og til Evrópulanda.
Rannsóknir Matthíasar snúast um
að kanna skammtímaáhrif, þ.e.
fyrstu 12 tíma eftir upphaf goss.
Hann hefur skoðað hvernig gosaska
myndi hafa dreifst á hverjum degi á
síðasta ári miðað við að gos hefði
byrjað klukkan 10 að morgni. Ut frá
því er skoðað hversu mikil áhrif út-
breiðslan hefði á flugumferð og
hversu mörgum vélum
þyrfti að beina á aðrar
brautir miðað við umferð-
ina á sama tíma.
Ekki kvaðst Matthías
tilbúinn að greina frá
hversu mörgum vélum
yrði að beina frá gos-
svæði, en leiðir flugvéla á
leið austur og vestur um
hafið liggja jafnan misná-
lægt landinu eftir veður-
fari. „Könnunin beinist
einkum að því að finna út
hvort eitthvert samspil er
milli umferðar á svæðinu
og gosmakkarins, hvort
líklegt sé að flugumferð
sé mikil þegar gosmökk-
inn leggur þvert á flug-
leiðirnar, en það virðist
reyndar ekki vera í fljótu bragði."
Kanna þarf áhrif
á kerfið í heild
Matthías segir að Heklugosið hafi
staðfest að líkanið fari mjög nærri
um dreifingu gosefna, það hafi hann
líka getað staðfest með gervitungla-
myndum. Næsta skref hjá Matthíasi
er að kanna frekar áhrif af hugsan-
legu gosi, hvert verði álag á flugum-
ferðarstjóra, á hversu margar vélar
gos hafi áhrif og áhrif á kerfið í heild
vegna þessara aðstæðna.
Milli 15 og 20 manns starfa hjá
Flugkerfum og snúast verkefnin
einkum um þróun og viðhald hug-
búnaðar fyrir flugstjórnarkerfi. Þá
hefur fyrirtækið einnig annast verk-
efni fyrir flugmálayfirvöld Namibíu.
Laxamýri - Þeim fjölgaði, geitun-
um á Rauðá í S-Þingeyjarsýslu,
fyrir heigina þegar nokkrir hvítir
og flekkóttir kiðlingar fæddust í
hjörðinni.
Geitabúskapur hefur minnkað
mjög í sýslunni á undanförnum
árum og er Rauðá stærsta búið
með 18 geitur á vetrarfóðrum.
Þar er því von á mörgum kiðling-
um á næstunni og fjörugt verður
í geitahúsinu þar sem ungviðið
fer víða og leikur sér. Á mynd-
inni eru bræðurnir Erlingur og
Grímur Vilhjálmssynir, sem
stundað hafa geitabúskap frá ár-
inu 1967, með kiðiinga sem alltaf
eru jafn skemmtilegur vorboði.
Fyrirhugað að greina á milli framleiðslu, dreifíngar og sölu á raforku
.LANDSVIRKJUN er að yfirfara
innra skipulag fyrirtækisins í ljósi
þeirra breytinga sem fyrirhugað er
að gera á raforkumarkaði hér á
landi og snúast meðal annars um að
greina á milli framleiðslu, dreifingar
og sölu á raforku í samræmi við til-
skipun Evrópusambandsins þar að
lútandi. í dag er ráðgert að nefnd
um stofnun landsnets sem sett var á
laggirnar haustið 1998 skili form-
lega af sér tillögum en verkefni
nefndarinnar var meðal annars að
fjalla um framtíðarfyrirkomulag
raforkuflutnings á íslandi.
Jóhannes Geir Sigurgeirsson, for-
maður stjórnar Landsvirkjunar,
segir að í undirbúningi sé setning
ýrra raforkulaga, en þar sé gert
ráð fyrir aðskilnaði milli fram-
leiðslu, flutnings og sölu á raforku
og því hafi Landsvirkjun að eigin
frumkvæði ráðist í heilmikla
skipulagsvinnu til þess að vera í
Landsvirkjun
yfirfer innra
skipulag
stakk búin til að taka við slíkum
breytingum. Aðspurður hvort
einkavæðing fyrirtækisins stæði
fyrir dyrum sagði Jóhannes Geir að
engar fyrirætlanir væru uppi í þeim
efnum að svo stöddu, þótt vitað væri
að þær breytingar sem framundan
væru á þessum markaði kölluðu á að
þessi mál yrðu skoðuð í heild. „Hins
vegar get ég sagt það sem mína
persónulegu skoðun eftir kynni af
orkugeiranum að það sé nauðsyn-
legt sem fyrsta stig að fyrirtækja-
væða orkugeirann, þ.e.a.s. að koma
honum inn í hlutafélög þannig að
hann vinni í sama umhverfi og önn-
ur fyrirtæki í landinu. Það er síðan
seinni tíma ákvörðun hvort menn
selja eitthvað," sagði Jóhannes Geir.
Hann benti á að orkugeirinn hefði
smám saman þróast úr því að vera
þjónustufyrirtæki ríkis og sveitarfé-
laga yfir í það að vera orðinn mjög
öflugur atvinnuvegur á eigin for-
sendum án þess að nokkurn tíma
hafi verið hugað að því hvort rekstr-
arformið .hæfði starfseminni.
Hugmyndir um breytingar á
skipulagi raforkumarkaðarins lúta
að því að greina milli framleiðslu,
dreifingar og sölu á raforku, eins og
fyrr sagði, og er gert ráð fyrir að
flutningskerfið sem slíkt verði sjálf-
stætt, en verði að flytja fyrir þá sem
vilja framleiða raforku til þeirra
sem vilja kaupa.
Landsvirkjun hefur til þessa ein-
göngu verið í framleiðslu og dreif-
ingu á raforku til dreifiveitna og
stórkaupenda, en Jóhannes sagði að
í þeirri skipulagsvinnu sem yfir
stæði hjá fyrirtækinu væri horft til
þess að fyrirtæki sem ætlaði sér að
vera öflugt á þessu sviði í framtíð-
inni yrði að vera öflugt bæði í fram-
leiðslu og sölu á raforku.
Varð und-
ir þungu
íari
SKIPVERJI slasaðist í vinnu-
slysi um borð í bát í höfninni á
Patreksfirði í gær þegar nokk-
ur hundruð kílóa kar féll á
hann. Karið var fullt af fisk-
beinum og lenti á manninum
með þeim afleiðingum að hann
hlaut beinbrot en tildrög slyss-
ins voru ekki ljós, að sögn lög-
reglunnar á Patreksfirði.
Skamman tíma tók að ná hin-
um slasaða undan karinu og
hélt hann meðvitund á meðan.
Þyrla Gæslunnar var kölluð út
um klukkan 16 til að flytja
manninn á Sjúkrahús Reykja-
víkur og kom hún þangað kl.
19.30. Skv. upplýsingum læknis
er maðurinn ekki í lífshættu.
Sauðfé hefur fjölgað
jafnt og þétt frá 1995
MEÐ nýjum samningi milli ríkis-
ins og sauðfjárbænda, sem gerður
var um helgina, er stefnt að því að
fækka sauðfé í landinu um 45 þús-
und og ætlar ríkið að verja til þess
allt að 990 milljónum. Frá árinu
1995 hefur sauðfé í landinu fjölgað
ár frá ári, þrátt fyrir markmið um
fækkun og nú eru álíka margar
kindur í landinu og þegar síðasti
samningur um sauðfjárræktina var
gerður, 1995.
í samningi ríkisins og bænda
sem gerður var 1995, var samið um
að ríkið styrkti bændur til að
hætta búskap. Markmiðið var að
fækka sauðfé um 30 þúsund fjár.
Þetta markmið náðist og gott bet-
ur á einu ári en sauðfé fækkaði þá
úr 500 þúsundum í 460 þúsund.
Frá 1995 hefur sauðfé hins vegar
fjölgað á ný.
■ Stefnt að/34