Morgunblaðið - 05.05.2000, Qupperneq 35

MORGUNBLAÐIÐ
LANC

Rakanærð, af$löppu&-,Róð.
FYRSTAíRAKAKREMlðiÍÍM VINNUR GEGf>
STREITfJlNKENNUM,
Acticalmfy vinnur gegNstreitv og virk
rakagefötyi efni næra húðina.
ÁRANGÚR': Þreytueinkenni hverfa. Húðin
endurheimtir mýkt og raka, æska hennor er
vir þurra húð
TRÓÐU Á FEGURÐ
NÝJA BÍLAHÖLLIN
FPSTUÐAGUR 5. MAÍ 2000 35
LISTIR
Kampavínsglös fvrir brúðhjón
Brúðargjafalistar
Opið mán. til fös. frá kl. 10-18
Opið laugardag frá kl. 10-14
(ántÍl^NÝTJ)
Ármúla Sími f
Sími 533 1007
Thomas
Middelhoff
Uppgangur og umsvif þýzka útgáfurisans Bertelsmann
Vöruhús á margmiðlunar-
útgáfumarkaði nútímans
BERTELSMANN-forlagið í Pýzkal-
andi er vöruhús á margmiðlunarút-
gáfumai-kaði nútímans. Það verzlar
með allt, sem hægt er að prenta eða
senda út, allt sem skemmtir fólki eða
upplýsir það. Það býður upp á eitt-
hvað fyrir alla á margmiðlunaröld, og
hefur tekizt vel upp við það ætlunar-
verk sitt; með bókum, dagblöðum,
tímaritum, tónlist, útvarpi og sjón-
varpi, sem og með netþjónustu, leitar-
vélum og rafrænum viðskiptum náði
hið þýzka stórfyrirtæki í fyrra veltu
upp á 26 milljarða marka, andvirði yf-
ir 960 milljarða króna, en það er um
flmm sinnum hærri upphæð en ís-
lenzku fjárlögin hljóða upp á. Þar með
er Bertelsmann stærsta fjölmiðlunar-
og útgáfuíyrirtæki Evrópu og það
fjórða stærsta í heiminum.
Viss metnaður hefur jafnan verið
einkennandi fyiir fyrirtækið, sem var
stofnað fyrir 165 árum í Gútersloh í
austanverðu Westfalen-héraði. I upp-
hafi sérhæfði Bertelsmann sig í að
prenta sálmabækur, en færði fljót-
lega út kvíamar og á níunda áratug
20. aldar var íyrirtækið í forystu í al-
þjóðavæðingu á útgáfumarkaði. Og
nú, við upphaf þriðja árþúsundsins,
tekur það netbyltinguna með trompi.
Bertelsmann hefur jafnan verið
rekið á eigin hugmyndagrunni, en
homsteina rekstrarheimspeki fyrir-
tækisins er að finna í „Bertelsmann-
grunnreglunum" (Bertelsmann Ess-
entials). Þær kveða meðal annars á
um, að samstarf (milli fyrirtækja?)
heyii til grundvallar rekstrarheim-
speki Bertelsmann og að höfundum
útgefms efnis skuli tryggt listrænt
frelsi. í rekstrarhagfræðilegu tilliti
beygir hið þýzka fyrirtæki sig heldur
ekki undir forskiift frá neinum öðr-
um; 68,8% hlutafjár er í eigu Bertels-
mann-stofnunarinnar, sem bæði þjón-
ar sem „hugmyndafræðileg þunga-
miðja“ og sem vörn gegn yfirtöku.
En hvað veldur því, að þeir forlags-
stjómendur, sem hafa útsýni út um
skrifstofuglugga sína yfir hið gróna
sveitalandslag í Austur-Westfalen,
eiga svo mikilli velgengni að fagna í
samkeppninni á hinum alþjóðlega
íjölmiðlamarkaði? Skýiinguna er
fyrst og fremst að finna í þeini ein-
stæðu „nýtingarkeðju" sem fyrirtæk-
ið hefur komið sér upp. Ekkert annað
fyrirtæki hefur möguleikann á því að
koma sama innihaldi til neytenda á
fjölbreyttari hátt. Bertelsmann ræð-
ur nú yfir um 100 dagblöðum og tím-
aritum, 25 forlögum, 12 prentsmiðj-
um, 22 sjónvarps- og 18 útvai'ps-
stöðvum. Fyrirtækið nær til milljóna
manna í gegnum bóka- og tónlistar-
diskaklúbba og með þátttöku í kvik-
myndaframleiðslu. Um 65.000 manns
í 54 löndum vinna hjá fyrirtækinu. Yf-
ir tveii' þriðju veltunnar koma inn í
löndum utan Þýzkalands.
Frá sálmabókum til
nazistaáróðurs
Háleitar hugmyndir vöktu fyrir
stofnanda fyrirtækisins, Carl Bertels-
mann, þegar hann hóf árið 1835 að
prenta trúarlegar söngtextabækur og
predikunartexta fyrir eina hreyfmgu
kristinna mótmælenda. Fyrirtækið
dafnaði, en hægt fyrstu áratugina.
1896 unnu 60 manns þar. Fyrsta stór-
árangrinum fagnaði Bei-telsmann á
þriðja ártugnum, þegar það tók fyrst
þýzkra bókaforlaga upp á að bjóða
bóksölum að láta útstillingarefni
fylgja með bókunum pg tækist bók-
salanum ekki að selja allar bækumar
mátti hann skila helmingnum af þeim
án þess að bera sjálfur af því kostnað.
í 165 ára sögu sinni hefur útgáfufyrirtækið
Bertelsmann vaxið úr lítilli sálmabóka-
prentsmiðju í stærsta fjölmiðlunarrisa
Evrópu. Miriam Tang lýsir þróun fyrirtæk-
isins, rekstrarheimspeki þess og umsvifum.
Á valdaárum
nazista í Þýzkalandi
kom Bertelsmann
sér fyrir sem afkasta-
mesta bókaútgáfu-
þjónusta hinna nýju
herra Þýzkalands.
Ekkei't fyrirtæki, að
Eher-nazistaforlag-
inu meðtöldu, fram-
leiddi eins mikið af
stríðsbókmenntum
og nazistaáróðri. Að
þessari niðurstöðu
komst óháð nefnd
sagnfræðinga, sem
Bertelsmann réð til
að gera hreint fyrir
sínum dyrum hvað
varðaði hlutverk forlagsins á nazista-
tímanum, en fram á slíkt sagnfræði-
legt uppgjör höfðu bandarískir við-
skiptavinir Bertelsmann farið.
Nefndin andmælti í niðurstöðum sín-
um einnig þeirri staðhæfingu sem
fyrirtækið hafði fram að því haldið á
lofti, að nazistastjómin (nánar tiltekið
Reichsschiifttumskammer, sem í
raun var undirdeild ái'óðursmála-
ráðuneytis Josefs Göbbels), hefði árið
1944 fyrirskipað lokun forlagsins
vegna meintra stjórnai'andstöðutil-
burða forráðamanna þess. Sagnfræð-
ingai-nir sögðu það öllu heldur hafa
verið pappfrsskort - sem var orðinn
alvarlegm- þegar svo langt var á stríð-
ið liðið - sem vai’ð til þess að fyrirtæk-
ið neyddist til að hætta útgáfustar-
fsemi þar til eftir að stríðinu lauk.
Pappírsskortur var enn alvarlegri
fyrstu árin eftir stríð, en þá bjó Ber-
telsmann svo vel að eiga slatta á lag-
er, sem kom fyrirtækinu aftur vel í
gang - undir eftirliti brezkra her-
námsyfirvalda. Veltan margfaldaðist
á sjötta áratugnum. Afskipti af tónl-
istarútgáfu hóf Bertelsmann 1958
með stofnun plötuútgáfunnar Ariola.
Að útgáfu- og fjölmiðlarisa varð
Bertelsmann á áttunda og níunda
áratugnum, svo að segja án þess að
nokkur tæki eftir því. Á árabilinu
1970 til 1979 óx veltan úr 700 milljón-
um marka í 5 milljarða mai'ka.
Bertelsmann keypti sig inn í tím-
aritaútgáfuna Gruner & Jahr og
teygði anga sína til annarra Evrópu-
landa og Norður-Ameríku.
Árið 1986 beindi Mark Wössner,
þáverandi stjórnai-formaður Bertels-
mann, athygli hins alþjóðlega fjölmið-
lunarheims að fyiii’tækinu með kaup-
um á bandaiísku plötuútgáfunni
RCÁ sem Bertelsmann átti áður 25%
hlut í, og úr varð hið nýja tónlistar-
útgáfufyrirtæki Bertelsmann Music
Group (BMG). Með þessum hætti
breytti Wössner „Joint-Venture“;
hlutdeild í hreint dótturfyrirtæki. „í
leiðinni" keypti hann bandaríska
bókaforlagið „Doubleday", sem átti í
erfiðleikum. Með uppbyggingu nýrra
útibúshöfuðstöðva í New York komu
„Bertelsmennirnir“ sér vel fyrir vest-
anhafs.
Það var þó aðeins byijunin. Gríðar-
lega athygli vakti þegar fyrirtækið yf-
irtók árið 1998 stærsta og þekktasta
bandaríska forlagið, Random House.
Það var bókmenntaelítu
Bandaríkjanna áfall að sjá
flaggskip amerískrai'
bókaútgáfu lenda í þýzk-
um höndum. I einu vet-
fangi var Bertelsmann
orðinn heimsins stærsti
framleiðandi bóka á enskri
tungu.
Með þessu útspili
skauzt Thomas Middelhoff
til æðstu metorða innan
fyrirtækisins, en það var
hann sem kom Random
House-samningnum í
kring.
Frá því árið 1998 gegnir
hann starfi stjórnarfor-
manns. Hann er þó fjarri
því seztur í helgan stein. Það líðm-
varla sú vika, sem ekki fréttist af
kaupum Bertelsmann á hlut í öðru
fyrh'tæki.
Yfirtaka sjónvarpsstöðva á Italíu
og Spáni á t.d. að styrkja stöðu Ber-
telsmann sem umsvifamesta aðilans á
evrópskum sjónvarpsmarkaði.
Hugur foiTáðamanna Bertelsmann
stendur um þessar mundfr til frekari
innkaupa á sviði kvikmynda-, sjón-
varps- og útvarpsframleiðslu, sem og
á sviði tónlistarútgáfu. í næstu fram-
tíð stendur til að leggja mesta áherzlu
á að styrkja markaðsstöðuna í Kína
og í Austur-Evrópu.
Slíka kaupgleði er ekki hægt að
seðja nema með fylltri buddu.
Bertelsmann setti í vor netleitar-
vélina Lycos á hlutabréfamarkað. Um
miðjan marz sl. boðaði Middelhoff þar
að auki breytingar á samstarfinu við
America Online. Bertelsmann seldi
hlut sinn í hinu sameiginlega dóttur-
fyrirtæki AOL Europe og myndar nú
með samstarfi við America Online
stærsta netþjónustunetið sem völ er
á. Framleiðsla Bertelsmann er seld í
gegnum netverzlunina og launar það
með því að ýta undfr fjölgun AOL-
notenda. Bertelsmann hefur með
þessu aðgang að samtals um 135
milljónum notenda netþjónustu AOL.
Margmiðlunardeild Bertelsmann
er enn rekin með tapi. En strax árið
2002 stefnir Middelhoff að því að velt-
an á margmiðlunarsviðinu nemi fimm
milljörðum marka. Hvort sem um er
að ræða fréttir, bækur, kvikmyndfr,
tónlist - Middelhoff gerir sér vonir
um „óendanlega sölumöguleika".
Þessi framtíðarsýn virðist nú þegar
innan seilingar. Netverzlun er aðeins
einn nýr kafli í sögu fyrirtækisins -
fyrfrtækis, sem hefur eitt meginmai'-
lonið: Að koma sífellt nýjum vöimm
mai'gmiðlunai’vöruhússins með hug-
myndaauðgi til sífellt flefri neytenda.
LANCOME fagnar vorinu með því að bjóða
upp á hinar árvissu og vinsælu
TILBOÐSPAKKNINGAR í eftirtöldum kremum:
Hydra zen krem 50 ml, Hydra Zen Fluide 50 ml, Primordiale
Intense 50 ml, Rénergie krem 50 ml og Re-Surface 30 ml.
Dæmi um innihald
pakkninganna;
Rénergie krem 50 ml, taska,
100 ml Galatéis hreinsimiólk,
5 ml Rénergie augnkrem og
5 ml Re-Surface krem.
Verðmæti gjafar um 2.800 kr.
LANCÖME
UM LAND ALLT
18 i km,
hvítur/orár, 5 o„ 35" dekk ojg.ll. Verö 310 þús.
km, Brænn/grár, 5 o, álfelour oi Verö 2.298 þús.. áhv.
lan.
Subaru Impreza lurbo, árg. 99, ek. 10 þ. km. 5 o,
sillurl. állelgur. sóllúga. saml. Verð 218 Is. áhv. lán.
DofJge Caravan 2.41 árg. 97, ek. 51 þ. km. d-
grænn, ssk.. 15" álfelour. saml. n.ll. Verfl 118 þús.
loyota Corolla sedan Luna 1,6 X!i, árg. 98, ek
18 þ. km. 5 g., álfelgur o.fl. Verfi 1.30 þús.