Morgunblaðið - 23.05.2000, Blaðsíða 43

MORGUNBLAÐIÐ
ÞRIÐJUDAGUR 23. MAÍ 2000 43
UMRÆÐAN
Elli án verkja
Anna Bima Ingibjörg
Jensdóttir Hjaltadóttir
DAGANA 24.-27.
maí verður haldin hér
á landi alþjóðleg ráð-
stefna á vegum
„Workgroup of Eur-
opean Nurse Re-
searchers-WENR“.
Þar verða kynntar
rannsóknir og þekk-
ingarþróun í hjúkrun.
Hjúkrunarrann-
sóknir beina í ríkari
mæli sjónum sínum að
öldruðum, heilsufari
þeirra og hjúkrunar-
þörfum, enda er sá
hópur stærsti skjól-
stæðingahópur hjúkr-
unarfræðinga í vest-
rænum löndum. Markmiðið er að
stuðla að haldbetri þekkingu í þógu
aldraðra og bættum gæðum hjúkr-
unarþjónustunnar.
Ein af þeim íslensku rannsókn-
um sem kynntar verða eru saman-
burðarniðurstöður úr tveimur
rannsóknarverkefnum. Annars
vegar eru niðurstöður úr RAI-mati
(Raunverulegur aðbúnaður íbúa á
öldrunarstofnunum) fyrir árið
1997. RAI-mat er gert árlega á öll-
um öldrunarstofnunum á Islandi í
samvinnu Heilbrigðisráðuneytis,
öldrunarsviði Landspítala - há-
skólasjúkrahúss og öldrunarstofn-
ana. Hins vegar eru niðurstöður úr
rannsóknarverkefni sem ofan-
greindir aðilar unnu í samvinnu við
fjórar heilsugæslustöðvar á
Reykjavíkursvæðinu. Þar var not-
að sambærilegt RAI-mælitæki sem
ætlað er þeim öldruðu er búa
heima og njóta þjónustu heima-
hjúkrunar. Gerður er samanburður
á heilsufari fjögurra hópa aldraðra,
þ.e. þeirra er dvelja á hjúkrunar-
deildum á höfuðborgarsvæðinu,
þeirra er dvelja á vistdeildum á
höfuðborgarsvæðinu, þeirra sem
Ráðstefna
Hjúkrunarrannsóknir
beina í ríkari mæli
sjónum sínum að öldr-
uðum, segja Anna
Birna Jensdóttir og
Ingibjörg Hjaltadóttir,
heilsufari þeirra og
hjúkrunarþörfum.
sækja dagspítala á sjúkrahús og
þeirra sem njóta heimahjúkrunar.
Alls tóku 1455 aldraðir þátt í rann-
sóknunum.
Engin ástæða til að búa
við verki
Niðurstöður rannsóknanna gefa
margvíslegan mismun til kynna,
meðal annars að helmingi hærra
hlutfall þeirra sem fá heimahjúkr-
un og eru á dagspítala eru með
verki daglega miðað við þá sem
dvelja á stofnunum. Einnig kemur í
ljós að af þeim sem eru stundum
með mjög slæma eða óbærilega
verki eru hlutfallslega flestir í hópi
þeirra sem fáheimahjúkrun. Þeir
sem dvelja heima eru þó meira
sjálfbjarga og sýna meira sjálf-
stæði.
Hér er sjónum okkar beint að
verðugu viðfangsefni, sem án rann-
sóknarinnar hefði ekki orðið sýni-
legt. Fullyrða má að það sé engin
ástæða fyrir aldraða, sem eru
heima og búa að öllu jöfnu við mun
betra heilsufar og sjálfsbjargar-
getu í samanburði við þá aldraða er
búa í skjóli öldrunarstofnana, að
þeir þurfi að búa við daglega verki í
slíkum mæli sem raun ber vitni.
Aldraðir sjálfir, hjúkrunarfræð-
ingar, læknar og sjúkraþjálfarar
þurfa að taka höndum saman og
vinna að því að greina betur tilurð
verkja, uppræta þá verki sem hægt
er og stilla aðra á viðunandi hátt.
Elli án verkja eru mannréttindi
sem eru sjálfsögð og hefur þekk-
ingarþróun sem og árangur verkja-
meðferðar á sjúkrahúsum og öldr-
unarstofnunum sýnt að góður
möguleiki er á að halda verkjum í
skefjum eða uppræta þá með mark-
vissri þjónustu. Áríðandi er að heil-
brigðisþjónustan vinni að öflugri
uppbyggingu heimaþjónustu fyrir
aldraða, og tryggi að þau mál sem
leysa má heima séu leyst þar, en
ekki með ótímabærri innlögn á
sjúkrahús eða öldrunarstofnun.
Höfundar eru hjúkrunarfram-
kvæmdastjórar á öldrunarsviði
Landspítala, háskólasjúkrahúsi
Landakoti.
FYRR í vikunni
skrifaði ég grein um
menningarhátíðir og
menningarborgina
Reykjavík með yfir-
lýstri áherslu á um-
hverfismál að státa af,
og get því ekki annað
en nefnt það sem græt-
ir mig jafnvel meira en
missir þessa sérstaka
bókasafns fyrir börn
og aldraða.
Það er Elliðaárdal-
urinn sem ég óttast að
fái röthöggið einmitt á
þessu yfirlýsta um-
hverfis- menningar-
borgarári Reykjavík-
ur. Hvað? spyrja menn. Það virðist
hafa farið jafn lágt og bókasafnið,
ekki nefnt í ræðum. I sumar á að
halda Landsmót hestamanna í ofan-
verðum Elliðaárdal, þar sem búast
má við allt að þúsund hrossum, bíla-
flota eftir þvi á ferð fram og aftur,
fyrir utan fjölda gesta. A þeim árum
sem ég var formaður umhverfis-
málaráðs höfnuðum við því að haldið
yrði svona stórt hesta-
mót í dalnum, sem
myndi kalla á meiri
umferð en dalurinn og
Elliðaárnar þyldu og
áreiðanlega ki-öfur um
stór bílastæði með
meiru. Nú sé ég að
búið er að útbúa geysi-
stórt bílasvæði úr möl
alveg að ánum efst,
ógirt, svo flæða út af
því reiðmenn. Eg þótt-
ist vita hvað ég var að
segja, því ég var þá
sjálf með hesta í hús-
um Fáks, reið norður á
Landsmót og hafði
verið á þeim flestum
sem fréttamaður. Þrátt fyrir
„hrossasótt", vildi ég ekki fórna
Elliðaárdalnum. Þegar einhver
hafði í óleyfi dempt í mýrina neðan
húsanna möl fyrir bílastæði, varð þá
úr því heilmikið mál, enda ætlast til
að árnar séu varðar og varðveitt
svæði fuglalífs.
Nú er mér sagt að ekki hafi verið
svo mikið sem borið undir umhverf-
Umhverfismál
Enginn hefur haft
áhyggjur af hættunni
á að umhverfísborgin
Reykjavík, segir
Elín Pálmadóttir,
veiti Elliðaárdalnum
náðarhöggið á menn-
ingarhátíð.
ismálaráð eða náttúruverndarnefnd
borgarinnar leyfi til að slíks stór-
móts. Kannski ekki að furða, þegar
búið er að losa sig við það ráð, fella
það að heilbrigðisráði borgarinnar
og
auðvitað valið í ráðið áhugafólk
samkvæmt því. Má segja að Elliða-
árdalurinn sé ekki
beint heilbrigðismál. Alla vega
hefur enginn haft áhyggjur af hætt-
unni á að umhverfisborgin Reykja-
vík veiti Elliðaárdalnum náðarhögg-
ið á menningarhátíð. Eg vona að
einhver ráðamanna í borginni
hrökkvi nú við á síðustu stundu og
girði a.m.k. af með öflugri girðingu í
sumar það af dalnum þarna upp frá
sem enn er ekki búið að gera að bfla-
stæði, svo hestar og bflar eyðileggi
ekki þar viðkvæman gróður Elliða-
árdalsins til frambúðar. Þar er mosi,
mýri og gróður sem ekki er hægt að
bæta með þökum, eins og hugmynd-
in er um að gera Austurstræti um-
hverfisvænt; með því að leggja bara
grasþökur ofan á stéttina.
Höfundur er blaðamaður og
rithöfundur.
Rothögg á
Elliðaárdalinn?
Elín
Pálmadóttir
NANOQ>
erfáfauns!
á Ruby Tuesday
Þriðjudagstilboð