Morgunblaðið - 30.05.2000, Page 26

26 ÞRIÐJUDAGUR 30. MAÍ 2000
MORGUNBLAÐIÐ
VIÐSKIPTI
Fjárfesting í mannvirkjum aldrei meiri en á síðasta ári
Hefur hlutfallslega minni þýð-
ingu fyrir þjóðarbúskapinn
Morgunblaöið/Kristinn
Tryggvi Þdr Herbertsson, forstöðumaður Hagfræðistofnunar Háskóla Is-
lands, á Mannvirkjaþingi 2000.
FJÁRFESTING í mannvirkjum á
síðasta ári var mest í krónum talið
hér á landi frá upphafi og nam rúm-
um 82 milljörðum króna og svarar
það til um 65% af fjármunamyndun
ársins. Þetta samsvarar um 13% af
landsframleiðslunni á árinu. Þrátt
fyrir þetta hefur mannvirkjagerð
hlutfallslega minni þýðingu í þjóðar-
búskapnum en áður. Til að mynda
var fjárfesting í mannvirkjum um
27% af landsframleiðslunni árið
1968, þegar hún var mest, eða rúm-
lega helmingi meiri en á síðasta ári.
Þetta kom meðal annars fram í er-
indi Tryggva Þórs Herbertssonar,
forstöðumanns Hagfræðistofnunar
Háskóla íslands, á Mannvirkjaþingi
2000, sem haldið var síðastliðinn
föstudag.
í erindi sínu skipti Tryggvi
mannvirkjum í meginatriðum í 6
flokka; íbúðarhús; aðrar byggingar;
veitur; stóriðju og virkjanir; vegi;
hafnir og flugvelli. Fjárfesting í
íbúðarhúsnæði hefur verið fyrirferð-
armest á tímabilinu frá 1961 til 1999.
Þar á eftir kemur fjárfesting í öðrum
byggingum en íbúðum. Fjárfesting í
öllum málaflokkum nema stóriðju og
virkjunum hefur farið minnkandi á
þessum fjórum áratugum.
Atvínnuhúsnæði
vandaðara en áður
Tryggvi greindi frá því að fjárfest-
ing í íbúðarhúsnæði hefði verið mikil
eftir seinni heimsstyrjöldina og allt
fram á áttunda áratuginn en þróunin
síðan hefði verið niður á við. Fjár-
festing í íbúðarhúsnæði nam tæp-
lega 9% af landsframleiðslunni á
tímabilinu 1961-1970 en er nú um
3-4%. Þessa þróun sagði Tryggvi
vera svipaða og átt hefði sér stað í
öðrum iðnvæddum ríkjum. Hann
sagði að þrátt fyrir að byggt hefði
verið mikið af íbúðarhúsnæði hér á
landi hefði fjölbreytnin ekki verið
mikil. Til að mynda vantaði einn
flokk íbúða hér að minnsta kosti, þ.e.
vandaðar íbúðir í sambýli með stóru
hjónaherbergi og álíka stórum stof-
um og í einbýlishúsum fyrir fólk sem
vildi minnka við sig án þess að vera
að setjast í helgan stein.
Tryggvi sagði breytingu vera að
eiga sér stað í uppbyggingu á at-
vinnu- og skrifstofuhúsnæði. í stað
húsnæðis, sem oft á tíðum hefði ekki
verið mikið lagt í væri nú vandað
meira til verka. Sennilega skýringu
sagði hann vera meira fjármagn sem
nú væri til ráðstöfunar svo og að ný
form eignahalds á atvinnuhúsnæði
kölluðu á að leigjendur heimtuðu
góða vöru.
Dagar stóriðju og stórra
vatnsaflsvirkjana liðnir
Fjárfesting í veitum hefur að
mestu verið í tengslum við einstök
verkefni og á síðustu fjórum áratug-
um var mest fjárfest á áttunda ára-
tugnum, eða fýrir tæplega 7% af
landsframleiðslu samanborið við
rúm 2% á tíunda áratugnum.
Tryggvi sagði að hugsanlegt væri að
fjárfest yrði í smærri raforkuverum
á næstu árum í kjölfar þess að raf-
orkuframleiðsla yrði gefin fijáls um
mitt ár 2002. Fjáfesting í veitum
hefði verið nátengd byggingu nýrra
stóriðjuvera allt frá stofnun Lands-
virkjunar árið 1965. Hann nefndi að
kröfur um umhverfismat og almenn-
ar breytingar á viðhorfum til um-
hverfisins mundu hafa mikil áhrif á
byggingu nýrra virkjana og stóriðju-
vera og spáði því að dagar stóriðju
og stórra vatnsaflsvirkjana væru
liðnir hér á landi.
Vegaframkvæmdir
umfangsmeiri í framtíðinni
í erindi Tryggva kom fram að fjár-
festingar í samgöngukerfinu hefðu
verið miklar á sjöunda og áttunda
áratugnum. Hringveginum hefði
verið lokað og hafnir gerðar í öllum
helstu sjávarplássum landsins. Und-
anfarin ár hefðu vegaframkvæmdir
verið fyrirferðarmestar og fyrirsjá-
anlegt væri að svo yrði áfram ef und-
an væru skildar framkvæmdir við
Reykjavíkurflugvöll. Tryggvi sagði
að áherslan í vegamálum mundi
breytast í framtíðinni því í stað þess
að lögð yrði einungis áhersla á að
komast á milli staða þá yrði áhersla
lögð á að það yrði hægt með sem
mestu öryggi og á sem skemmstum
tíma.
Tryggvi spáði því að í framtíðinni
mundi koma til meira af beinum fjár-
veitingum til vegamála, eins og
ákvarðaðar voru nú á dögunum, í
stað þess að framkvæmdafé réðist af
því hve mikið væri notað af bensíni
og olíu. Þá sagðist Tryggvi ekki gera
ráð fyrir miklum framkvæmdum í
sambandi við hafnir og flugvelli í
framtíðinni, að undanskildum fram-
kvæmdum við Reykjavíkurflugvöll.
Vöruflutningar hefðu að mestu flust
yfir á vegina eftir að strandflutning-
ar lögðust af. Tryggvi taldi einnig að
flugsamgöngur ættu eftir að gegna
minna hlutverki í framtíðinni en nú.
íbúðabyggingar verða
óverulegar á næstu árum
Fram kom hjá Tryggva Þór Her-
bertssyni að hagfræðikenningar um
sparnað og fjárfestingar segðu að
samband ætti að vera milli aldurs-
samsetningar þjóðar og fjárfestinga
í mannvirkjum. Hann lauk erindi
sínu á því að spá fyrir um fjárfesting-
ar í mannvirkjum í kjölfar breyttrar
aldurssamsetningar íslensku þjóðar-
innar og vísaði í því sambandi til spár
Sameinuðu þjóðanna um mannfjölda
og aldurssamsetningu þjóðarinnar
til ársins 2050. Spáin gerir ráð fyrir
að mannfjöldinn hér á landi muni ná
hámarki um 2030 en fara síðan örlít-
ið minnkandi. Þá muni aldurssam-
setningin breytast þannig að ungum
fari hlutfallslega fækkandi á næstu
fimmtíu árum en eftirlaunaþegum
muni hins vegar fjölga ört næstu
þrjátíu árin.
Tryggvi sagði að bygging íbúðar-
húsnæðis mundi því sem næst leggj-
ast af á næstu fimmtán árum en fjár-
festing í öðrum mannvirkjum
aukast. Hann sagði þetta vera í sam-
ræmi við þróunina víða erlendis, til
dæmis í Svíþjóð. Hins vegar mundi
fjárfesting verða mest í öruggari
samgöngumannvirkjum og meira og
vandaðara atvinnuhúsnæði og skrif-
stofubyggingum.
Tryggingamiðstöðin hf.
7F
Ivar hf.
eignast
bréf ísfé-
lagsins
VERÐBRÉFAÞINGI íslands hefur
borist tilkynning um að Fjárfesting-
arfélagið Ivar hf. hafi eignast hlut Is-
félags Vestmannaeyja hf. í Trygg-
ingamiðstöðinni hf. Fyrir átti ívar
hf. engan hlut í Tryggingamiðstöð-
inni hf. en á nú kr. 20.467.709 eða
8,78%. Fyrir átti ísfélag Vestmanna-
eyja hf. kr. 20.467.709 eða 8,78% í
Tryggingamiðstöðinni hf. en á nú
ekkert.
Sömu eigendur eru að báðum fé-
lögunum, Fjárfestingarfélaginu ív-
ari hf. og ísfélagi Vestmannaeyja hf.
Þau tengjast Sigurði Einarssyni
stjórnarformanni Tryggingamið-
stöðvarinnar hf., en hann og fyrir-
tæki honum tengd eiga 29,2% hlut í
félaginu.
----------------
Urvalsvísi-
talan lækkar
lítillega
VIÐSKIPTI á Verðbréfaþingi ís-
lands í gær námu alls um 162 millj-
ónum króna, þar af með hlutabréf
fyrir um 96 milljónir og bankavíxla
fyrir um 48 milljónir. Urvalsvísi-
talan lækkaði um 0,48% og er nú
1.545 stig.
Mest viðskipti með hlutabréf
urðu með bréf Tryggingamiðstöðv-
arinnar fyrir um 15 millj. kr. í
tvennum viðskiptum (-4,9%), með
hlutabréf Íslandsbanka-FBA fyrir
um 11 millj. kr. (-1,0%), með hluta-
bréf Össurar fyrir tæpar 10 millj-
ónir (0,0%) og með bréf Opinna
kerfa fyrir tæpar 10 milljónir
króna (-1,1%). Hlutabréf Marels
hækkuðu um 5,4% í þremur við-
skiptum.
Ávöxtunarkrafa húsbréfa 98/2
var í gær 5,65 og breyttist ekkert
frá því á föstudeginum. Sömu sögu
var að segja um ávöxtunarkröfu
húsbréfa 96/2, sem var 6,25.
MORGUNVERÐARFUNDUR
á Hótel Sögu, Skála salnum
Föstudaginn 2. júní kl. 8:00-9:30
Samruni fjármálafyrirtækja,
dæmi frá Svíþjóð
-Handelsbanken og Stadshypotek-
Rædumaður: Michael Zell
Hr. Michael Zell er stjómarformaður Stads-
hypotek. Árið 1997 yfirtók Handelsbanken
þessa helstu íbúðarlánastofnun Svíþjóðar.
Michael Zell mun fjalla kosti og galla sam-
runa á fjármagnsmarkaði með sérstakri
tilvísxm til þessa sænska samruna.
Fundarstjóri: Halldór J. Kristjánsson, bankastjóri
Landsbankans.
Erindið er á cnsku: Merging Finaneial Institutions the
Handelsbanken/Stadshypotek case with some general
reflections.
Fyrirfram skráning er æskileg: sími 510 7100,
fax 568 6564, tölvup. mottaka@chainber.is.
Uppkaup ríkissjóðs á spari-
skírteinum valda vandræðum
í VIÐRÆÐUM fjármálastofnana
við stjórnvöld um stöðuna á skulda-
bréfamarkaði hafa fulltrúar þeirra
fyrrnefndu lagt áherslu á nauðsyn
þess að á markaðnum séu ríkis-
skuldabréf sem myndi grunn að
vaxtamyndun á skuldabréfamark-
aði.
Ómar Tryggvason hjá íslands-
banka-FBA hf. sagði í samtali við
Morgunblaðið að það sé farið að
verða vandamál hvað ríkið hafi ver-
ið að kaupa mikið upp af spari-
skírteinum í útboðum og á markaði.
Spariskírteinin séu áhættulaus og
sá grunnur sem sé leiðandi fyrir þá
ávöxtunarkröfu sem gerð sé til ann-
arra bréf, því þau mynda þann botn
sem önnur bréf fari ekki niðurfyrir
í ávöxtun. Ef þessi bréf eru ekki til
staðar í því mæli að þau sýni ávöxt-
unarferlið þá vanti grunninn.
Samkvæmt upplýsingum frá
Þórði Jónassyni hjá Lánasýslu rík-
isins er þetta vandamál sem fleiri
þjóðir eru að fást við. Umræður
innan OECD séu til að mynda tölu-
vert um þessi mál. Þórður sagði
Noreg dæmi um land þar sem
stjórnvöld hefðu tekið ákvörðun um
að halda úti ákveðnu magni ríkis-
skuldarbréfa, þó svo að þau gætu
vel greitt upp allar innlendar skuld-
ir þjóðarinnar. Nýja-Sjáland og
Ástralía hefðu einnig farið þessa
leið.
Samkvæmt upplýsingum frá
Lánasýslu ríkisins hefur staða
spariskírteina og ríkisbréfa samtals
lækkað úr 100, 2 milljörðum króna í
árslok 1997 í 89,7 milljarða í lok
apríl á þessu ári. Sem hlutfall af
landsframleiðslu haf þessar skuldir
ríkissjóðs þó lækkað enn meira eða
úr 19% í 13%. Til samanburðar
hækkaði skuldastaðan í húsnæðis-
lánakerfinu því skuldir hins opin-
bera í húsbréfum og húsnæðisbréfa
hækkuðu úr 125,6 milljörðum í árs-
lok 1997 í 180,1 milljarð í árslok
1999. Þar kemur hins vegar á móti
að íbúðareigendur skulda hinu op-
inbera húsnæðislán sem þessum
skuldum nemur.
Sala á hlutafé í Talentu-
Hátækni að hefjast
NEXUS
gagnrýnt
BRESKA útgáfu- og sýningarfyrir-
tækið Nexus, sem haldið hefur Is-
lensku sjávarútvegssýninguna, hefur
hlotið opinbera gagnrýni íyrir mis-
vísandi auglýsingar um fjölda gesta
og sýnenda á sýningunni Intema-
tional Model Show sem fyrirtækið
stóð fyrir. Að því er fram kemur í
NEXUS Exhibition News kvartaði
Meridienne Exhibition, keppinautur
fyrirtækisins, til Advertising Stand-
ards Authorities og var tekið tillit til
kvartananna að mestu leyti.
SALA á hlutafé í áhættufjárfest-
ingarsjóðnum Talentu-Hátækni
hefst í dag. Til sölu er hlutafé að
nafnverði 350 milljónir króna á
genginu 1,5. Lágmarskáskrift er
100 þúsund krónur að nafnverði en
hámarksáskrift er 20 milljónir.
Áskriftartímabilinu lýkur 2. júní en
þó verður hætt að taka við áskrift-
um ef allt hlutaféð selst áður en
sölutímabilinu lýkur.
Talenta-Hátækni er áhættufjár-
festingarsjóður sem Talenta hf.,
dótturfélag Íslandsbanka-FBA hf.,
sér um rekstur á. Sjóðurinn fjár-
festir í fyrirtækjum á sviði upplýs-
ingatækni, fjarskipta- og tölvuþjón-
ustu og leggur áherslu á fjár-
festingar í óskráðum félögum með
mikil vaxtatækifæri. Talenta-Há-
tækni verður skráð á Verðbréfa-
þingi íslands.