Morgunblaðið - 09.07.2000, Page 18

Morgunblaðið - 09.07.2000, Page 18
öldAjaMUOflOM MORGUNBLAÐIÐ í í OOtíSí Li Ii. .<! íi'i;)AG' I'AV.1J 18 SUNNUDAGUR 9. JULI2000 LISTIR Nýjar svn- ingar í Ar- bæjarsafni TVÆR sýningar verða opnaðar í Ár- bæjarsafni á íslenska safnadeginum í dag.sunnudaginn 9. júlí. í húsinu Líkn hefur verið sett upp sýning á húsmunum frá Laufásvegi 43 sem um langa hríð var heimili Vigfúsar Guðmundssonar búfræðings frá Engey og konu hans Sigríðar Hall- dórsdóttur. Á safnsvæðinu hefur einnig verið sett upp bílaverkstæði frá fyrri hluta 20. aldar í samvinnu við Bíliðnafélag- ið - Félag blikksmiða og til sýnis þennan sunnudag verða gamlir bílar á vegum Fornbílaklúbbs íslands. Guðrún Jónsdóttir, formaður menn- ingarmálanefndar Reykjavíkur, opn- ar sýningarnar kl. 14 og býður jafn- framt velkominn til starfa nýjan borgarminjavörð, Guðnýju Gerði Gunnarsdóttur. Kaffiveitingar verða seldar í Dill- onshúsi og handverksfólk verður að störfum í hinum ýmsu húsum safns- ins. --------------- Píanóleikari frá Georgíu MARINA Nadiradze píanóleikari heldur tónleika í Hásölum, Tónlist- arskóla Hafnarfjarðar, í kvöld, sunnudagskvöld, kl. 20. Tónleikarnir eru í tengslum við smiðju (master- class) hjá Philip Jenkins sem nú stendur yfir í sumarskóla Tónlistar- skóla Hafnarfjarðar. Marina Nadiradze fæddist í Tbílísí í Georgíu árið 1978. Eftir nám hjá V. Svanidze lærði hún hjá T. Amirejibi í Konservataroíinu í Tbílísí. Hún er nú nemandi hjá Philip Jenkins í Glas- gow. Hún hefur hlotið fjölmargar viðurkenningar og unnið margar keppnir. Marina hefur haldið tón- leika víða um heim og mun á árinu halda tónleika í London, Halifax og Glasgow þar sem hún leikur píanó- konsert númer tvö eftir Sergei Rachmaninov. Á tónleikunum í kvöld leikur Mar- ina verk eftir Scarlatti, Mozart, Debussy, Chopin, Schumann og Pro- kofieff. --------------- Kynning á bókum í Sí- vertsenshúsi í TILEFNI af safnadeginum í dag, sunnudag, kynna þeir félagar Öm Hrafnkelsson og Þorfinnur Skúlason í Sívertsenshúsi við Vesturgötuna bækur sem Söguspekingastiftið Hafnarfirði hefur gefið út á undan- fömum ámm. Það 'eru bækurnar Einfalt matreiðsluvasakver fyrir heldri manna húsfreyjur eftir Mörtu Maríu Stephensen og Uppkast til forsagna um brúðkaupssiðu hér á landi eftir Eggert Ólafsson. Á torgi Bjarna riddara mun lista- hópur Vinnuskóla Hafnarfjarðar vera með leikþátt kl. 14 og 16. í Siggubæ við Kirkjuveginn verður tekið á móti gestum og með lifandi frásögn munu gestir upplifa anda lið- ins tíma og fá að kynnast sögu þeirra sem bjuggu í húsinu. Gamla vélsmiðjan, Strandgötu 50, hýsir nú bæði Byggðasafn Hafnarfjarðar og Vestnorræna menningarsetrið. I Smiðjunni em tvær sýningar, Þann- ig var ... Sögu- og minjasýning og vaxmyndasýningin Þeir settu svip á söguna. Leiðsögumenn klæðast ís- lenskum búningum frá hinum ýmsu tímum. Á Sjóminjasafni íslands em svipmyndir frá sjávarsíðunni, mál- verkasýning Jóns Gunnarssonar. AJdraðir sjómenn sýna handbrögð við sjómennsku. Harmónikkuleikur. Landhelgisbáturinn Ingjaldur, mun- ir tengdir sjósókn . Leiðsögn kl. 15. Opiðfráki. 13-17. André Petitjean: Skyndimynd um miðnætti, 1893. FYRSTU LJÓSMYNDIRNAR LIST OG HÖMUN H a I n a r b o r g LJÓSMYNDIR / BÓK FRANSKIR LJÓS- MYNDARAR Á ÍSLANDI 1845-1900. ÞJÓÐMINJASAFN ÍSLANDS /ÆSA SIGUR- JÓNSDÓTTIR Opið alla daga frá 12-18. Lokað þriðjudaga. Til 28. júlí. Aðgangur 300 krónur í allt húsið. Bók 3.420 krónur. HAFNARBORG býður gestum og gangandi uppá einstæðan menn- ingar- og listviðburð næstu vikumar i formi sýningar á fyrstu ljósmynd- unum sem teknar voru á landi hér. Eðlilega vom hér að verki franskir menn í ljósi þess hve stíft þeir sóttu á íslandsmið, og í kjölfarið fylgdu ýmsir hliðarframníngar til að greiða fyrir fiskveiðunum sem og hvers konar rannsóknum. Og hvort sem í hlut áttu rannsókna- eða herskip vom jafnaðarlega með í för mynd- listarmenn og drátthagar til sjón- rænnar skjalfestingar umhverfisins og hvers konar fyrirbæra, enda ómissandi þáttur allra rannsókna jafnt á landi sem í sjó. Með uppgötv- un ljósmyndatækninnar sem skeði í Frakklandi 1839, sem allir innvígðir vita, var rökrétt að hún tæki smám saman við af myndlistarmönnunum og í þeim meira mæli sem hún varð auðveldari viðfangs. Eðlilega varð ljósmyndun svo er fram liðu stundir hluti af námi yfirmanna og er leið að aldamótum höfðu ýmsar flotastöðvar yfir að ráða ljósmyndaverkstæðum og voru liðsforingjar hvattir til að hagnýta sér þau. Ljósmyndatæknin var enn sem komið var afar flókið ferli þá fyrstu myndimar voru teknar hér á landi og er afar merkiiegt að ekki liðu nema sex ár frá því fyrsta ljósmynd- in birtist mannsauganu að franskur vísindamaður A. Des Cloizaux að nafni, var farinn að taka myndir á íslandi. Þetta segir okkur betur en nokkur orð af hinum mikla áhuga sem hin nýja tækni hefur vakið með- al vísindamanna, enda innibar hún ótakmarkaða nýja möguleika til rannsókna á hinum aðskiljanlegustu fyrirbærum. Það var svo annað sem Cloizaux uppgötvaði, sem var hin tæra birta og skýru ljósbrigði á ís- landi, sem gerði það jafnvel mögu- legt að koma við hinni flóknu og frumstæðu tækni í rigningu, sem H.P. Lancelin: Suðurströnd Dýrafjarðar 1892. Franski steindafræðingurinn, A. Des Cloizeaux, sem tók fyrstu myndimar á Islandi. hann stórfurðaði sig á. Cloizaux virð- ist eftir öllum sólarmerkjum hafa verið mjög upptekin af ljósmyndinni í þessari fyrstu för sinni til landsins, en hann var þá aðeins 28 ára, og markmiðið með vísindaleiðangrinum sem hann tók þátt í var að rannsaka silfurberg á Áustfjörðum og taka sem mest af sýnishornum með til Frakklands. Hann var nýútskrifaður steindafræðingur og átti eftir að verða heimskunnur frumkvöðull í rannsóknum í ljós-, steinda- og krist- allafræði. Með hliðsjón af áhuga Cloizaux og atorku við ljósmyndatökuna, svo sem heimildir vitna um, er það meiri háttar slys, að einungis tvær mynda hans hafa varðveist svo vitað er, en lengi má halda í þá von að fleiri eigi eftir að koma í leitirnar, því hér er um að ræða fyrstu milliliðalausu sjónrænu heimildir í íslenzkri sögu og vægi þeirra eftir því. Myndlistar- menn álfunnar höfðu með öllum sín- um tólum og.tækjum, sjónglerjum og speglum komist mjög nærri því að endurgera fyrirbæri náttúrunnar, og því kannski ekki nema tímaspurs- mál hvenær mögulegt yrði að taka hér sannverðugar eftirgerðir, eins konar sjónræn afþrykk, sem og kom á daginn. Þeir höfðu um aldir verið uppteknir af sömu lögmálum birtu og skugga og eru grunnur ljós- myndatækninnar, hér þurfti einung- is skapandi hugkvæmni efna- og ljós- fræðinga að koma til. Að það skyldi takast fór og saman við framfarir á þeim sviðum og grunnur var lagður að iðnbyltingunni, jafnframt breyttu framfarir í efnafræði myndlistinni svo um munaði nokkrum áratugum seinna með tilkomu kemískra lita. Ljósmyndin er þannig í eðli sínu náskyld myndlistinni og hin mikla áhersla sem fyrstu ljósmyndararnir lögðu á byggingarlegu hlið ljós- myndatökunnar eðlilegasta mál und- ir sólinni, einnig ástæða þess að margar af hinum fyrstu ljósmyndum bera svip af málverkum. Sjónreynsla tímanna var einfaldlega sótt í mynd- listina og þessvegna gengu menn út frá þeirri lifun við myndatökurnar. Þetta gerir líka að verkum, að ljós- myndin varð í upphafi að eins konar framlengingu málverksins og hefur þannig vægi við hlið þess, hinar bestu ljósyndir tímanna þannig lista- verk. Það er þannig jafn eðiilegt að ýmsir núlistamenn hafa tekið gömlu aðferðirnar upp á arma sína eins og sjá hefur mátt á sýningum víða um heim á undanförnum áatugum. Þetta ber að hafa í huga við skoð- un sýningarinnar í Hafnarborg, að myndirnar eru endurvarp sjón- reynslu þeirra sem tóku þær og þessvegna svo fjári athyglisverðar margar hverjar, einnig langt út fyrir heimildagildið. Fyrir okkur er heim- ildagildið auðvitað mikilvægast, í öllu falli það sem vekur mestu for- vitnina, en hér er komin skýringin á því af hveiju seinni tíma ljósmyndir með hundraðfalt fullkomnari tækj- um eru svo miklu ómyndrænni. Rof kom á sjónreynsluna sem varð al- mennt mun óburðugari eftir því sem iðnbyltingin varð algerari, tilfinning- unni fyrir fagurfræðinni hrakaði með fjöldaframleiðslunni, sem menn urðu fljótlega varir, sbr. baráttu William Morris fyrir endurheimt fagurfræðilegra gilda. Sjónreynsla hvers og eins er af- gerandi þáttur í sýn hans á mynd- heim nútíðar og þannig horfir nú- tímamaðurinn skiljanlega með öðrum augum á þessar gömlu mynd- ir en samtíð þeirra, saknar trúlega glæsimyndatöku og yfirburðatækni seinni tíma. En þetta gefur nútíma- manninum einmitt tækifæri til að læra að þekkja og minnast við nútím- ann gegnum fortíðina, þó síður með því að þvinga fortíðinni á nútímann með skilyrðum hans, óvægum mark- aðs- og gervilögmálum. Hvað sem öðru líður veita þessar myndir samtímanum aðgang að heimi ekki svo mjög fjarlægrar for- tíðar, sem mörgum er harðlokuð bók en afar hollt er að gefa gaum. Þannig hafði verið umhorfs um aldir og þetta er arfur kynslóðanna, lífið sem þær skiluðu til okkai-, áður en hrað- inn kom til sögunnar, jafnframt fyrsta og upprunalegasta myndbirt- ing landsins og fólksins sem byggði það. Þetta er sýning sem kemur Is- lendingum mikið við, einnig íslenzki’i list því sumar þeirra hafa mikið sögulegt gildi þótt teknar séu af er- lendum mönnum og ættu heima á Listasafni íslands. I tilefni sýningar- innar hefur verið gefin út bók, ísland í sjónmáli, sem Æsa Sigurjónsdóttir hefur tekið saman og sem ætti að vera ómissandi á hverju heimili, í öllu falli í höndum hvers þess sem annt er um uppruna sinn. Mjög er vandað til hennar yst sem innst, út- gefandi er JPV forlagið í samvinnu við Þjóðminjasafn íslands, hún er 136 síður og í stóru broti, prýdd fjölda mynda auk skilvirks texta á ís- lenzku, og franskri þýðingu höfund- ar. Bragi Ásgeirsson

x

Morgunblaðið

Direct Links

If you want to link to this newspaper/magazine, please use these links:

Link to this newspaper/magazine: Morgunblaðið
https://timarit.is/publication/58

Link to this issue:

Link to this page:

Link to this article:

Please do not link directly to images or PDFs on Timarit.is as such URLs may change without warning. Please use the URLs provided above for linking to the website.