Morgunblaðið - 09.07.2000, Blaðsíða 22

22 SUNNUDAGUR 9. JÚLÍ 2000
MORGUNBLAÐIÐ

„Þad er mun meiri
samkeppni í
snakki en poppi og
má segja að neyð-
arástand verði ef
poppið vantar í
verslanirnar. í
rauninni má segja
að poppið sé vagn-
inn sem dragi
snakkið áfram.“
að velja og hafna hvað er framleitt."
Markaðshlutdeild Iðnmarks á
naslmarkaðnum er um 25% þegar
bæði popp og nasl er tekið saman.
Samtals er búið að framleiða 10
milljónir poka af hvorutveggju á síð-
astliðnum 12 árum. „Það er mun
meiri samkeppni í snakki en poppi
og má segja að neyðarástand verði
ef poppið vantar í verslanirnar. I
rauninni er poppið vagninn, sem
dregur snakkið áfram,“ segir Dag-
bjartur.
Viðskiptaumhverfið gott
Hann segist ekki geta kvartað
undan viðskiptaumhverfi lítilla iðn-
fyrirtækja eins og málum sé nú hátt-
að. „Við gengum strax í Félag ís-
lenskra iðnrekenda, sem nú heita
Samtök iðnaðarins. Ef slík samtök
væru ekki til staðar efast ég um að
lítil iðnfyrirtæki væru við lýði. Það
þýðir lítið fyrir einstaklinga að tala
við stofnanir heldur verða samtök að
gera það og þau hafa staðið sig vel.
Sem dæmi um það sem samtökin
hafa fengið áorkað, er að við greið-
um ekki tolla af hráefninu, þó tollur
sé af innfluttu snakki eins og við
framleiðum. Einnig var vörugjald,
20 krónur á kíló, fellt niður 1. júlí síð-
astliðinn, bæði á innflutta og inn-
lenda snakkið.
Eg ætla þó að halda þeim 1-2
krónum sem kostnaður lækkar við
hvern poka, enda höfum við haldið
verðinu óbreyttu síðustu fímm árin.
Þegar við byrjuðum á framleiðslunni
var þýska markið 36 krónur en fór
smám saman upp í 45 krónur. Nú er
það aftur komið niður í 36 krónur.
Að vísu kemur á móti að annar
rekstrarkostnaður hefur hækkað
eins og rafmagn, bensín og fleira, en
ég er sannfærður um að hefðu menn
í þessari grein kunnað sér hóf í verð-
lagningu á snakkinu væri verðbólg-
an í þessum geira engin.
Nú á að fara að rannsaka tildrög
hækkunar á matvöru á vegum for-
sætisráðuneytisins. Rannsóknar-
nefndinni er velkomið að koma til
okkar og skoða alla pappíra. Þeir
munu komast að því að engin ástæða
hefur verið að hækka verðið. “
Karamellupopp væntanlegt
Dagbjartur segir að stöðugt verði
að huga að vöruþróun og oft fæðist
ýmsar hugmyndir á vörusýningum
erlendis. Hins vegar séu neytendur
íhaldssamir og vilji helst nasl með
kryddi sem er á markaðnum fyrir.
Nýjasta afurðin er Partýmix, sem
kom á markað í fyrra og lofar góðu.
Hann segir að neytendur séu tilbún-
ir að prófa nýjar vörur og það skýr-
ist á örfáum vikum, hvort þeir taka
henni fegins hendi eða hafna henni.
Dagbjartur tekur einnig fram að
sig hafi alltaf langað til að fara aftur
út í framleiðslu á karamellupoppi,
því það sé verulega gott. „Þegar við
framleiddum karamellupoppið á sín-
um tíma var það í bernsku
fyrirtækisins og þekkingin ekki ýkja
mikil. Poppið var þróað í samvinnu
við Iðntæknistofnun en reyndist allt-
of sætt. Nú veit ég mun meira um
allt sem snýr að poppi og þekki bet-
ur inn á tækin. Áður var karamellan
blönduð poppinu handvirkt en nú
yrði það gert með vélum.
Það sem hefur einnig ýtt á mig, er
að undanfarin tvö ár hafa nemendur
í Tækniskóla Islands unnið að vöru-
þróunarverkefni fyrir okkur. Nið-
urstaða þeirra er að það sé hag-
kvæmt að hefja framleiðsluna aftur.
Ég er þvi tilbúinn til að hefja
framleiðslu á karamellupoppi að
nýju þegar við erum flutt í nýja hús-
ið.“
Morgunblaðið/Jim Smart
OS TAPOPPIÐ
VINSÆLAST
að flytja poppið út. Það féll því um
sjálft sig.“
Nokkrum árum síðar stofnaði
hann fyrirtæki í félagi við aðra, sem
framleiða átti popp fyrir Evrópu-
markað. „Islendingar áttu 45% í fyr-
irtækinu en Hollendingar 55%. Hug-
myndin var sú, að við myndum
framleiða vöruna hér og var það gert
í fyrstu, en síðan kröfðust Hollend-
ingamir þess að sett yrði upp verk-
smiðja þar í landi. Það var gert, en
þegar farið var fram á aukið fjár-
magn, að mínu mati vegna þess að
yfírbyggingin var orðin of mikil, þá
drógum við okkur út úr rekstrinum."
Hér á landi jókst poppsalan hins
vegar jafnt og þétt. Fyrsta mánuð-
inn seldust 48.000 pokar en nú selj-
ast um 80.000 popp- og snakkpokar á
mánuði. „Ástæðan fyrir því að við
stöndum þetta vel að vígi er meðal
annars sú, að við tókum þá ákvörðun
strax í upphafi að þjónusta seljend-
urna vel. Við komum við hjá þeim
einu sinni í viku á Stór-Reykjavíkur-
svæðinu en á 2-3 vikna fresti úti á
landi. Þessi nánu tengsl eru gríðar-
lega mikilvæg og eins að sinna ekki
bara stóru aðilunum heldur einnig
þeim sem hafa lítil umsvif. Við vor-
um til dæmis með umboðsmann úti á
landi, þar sem salan gekk ekki nógu
vel að okkar mati. Við sendum sölu-
mann á staðinn og á tveimur mánuð-
um varð salan eins og heilsárs sala
áður.“
Poppið dregur naslið áfram
I ljós kom að vélarnar fyrir popp-
framleiðslu geta einnig hentað nasl-
framleiðslu vel og fannst feðgunum
það þess virði að prófa hana. Dag-
bjartur bendir þó á, að alltaf sé erfitt
að koma inn á markað, þar sem var-
an er fyrir eins og átti við um naslið.
Hann tekur fram að þrátt fyrir
það sé samkeppni af hinu góða, því
um svipað leyti og þeir voru að velta
naslframleiðslunni fyrir sér hafi
komið nýtt tilbúið popp á markað-
inn, sem Kartöfluverksmiðjan í
Þykkvabæ framleiddi. „Ég veit ekki
hvort þeir höfðu heyrt af naslhug-
myndum okkar. Afla vega ýtti sam-
keppnin við okkur um að fara út í
framleiðsluna og haustið 1991 sett-
um við laukhringi og paprikustjörn-
ur á markað. Paprikustjömurnar
eru ennþá söluhæsta snakkið okkar
en við emm hættir framleiðslunni á
laukhringjunum. Síðan þá höfum við
framleitt um 20 gerðir af snakki, en
þar sem maður fær ekki hillupláss
nema fyrir tíu tegundir verður alltaf
vmaapn/iaviNNuuF
Á SUIMIMUDEGI
Dagbjartur Björnsson fæddist 26.2.1944 í Reykjavík. Eftir gagn-
fræðapróf frá Héraðsskólanum á Laugarvatni fór hann í Iðnskól-
ann í Reykjavík og lauk prófi í bílasmíði árið 1967. Þá hóf hann
störf hjá Sól hf., fyrst sem verksmiðjustjóri og síðar sem fram-
leiðslusfjóri. Hann stofnaði Iðnmark árið 1988 ásamt eiginkonu
sinni, Eyrúnu Sigurjónsdóttur, og eiga þau 66% í fyrirtækinu en
börnin þrjú samtals 34%. Siguijón og Jóhanna hafa starfað í fyrir-
tækinu nánast frá upphafi, hann sem sölustjóri en hún sér um bók-
haldið. Ingibjörg er framhaldsskólanemi.
Morgunblaðið/Jim Smart
Fjórir af fimm fjölskyldumeðlimum starfa við fyrirtækið. F.v. Sigurjón
Dagbjartsson, Eyrún Siguijónsdóttir, Jóhanna Dagbjartsdóttir og
Dagbjartur Björnsson.
stækkar og hagkvæmnin í fram-
leiðslunni eykst. Þar að auki bætast
við möguleikar á frekari nýjungum í
rekstri fyrirtækisins og þá hugsan-
lega í öðnim vörum en snakki,“ segir
Dagbjartur.
Þegar Iðnmark var stofnað var
engin framleiðsla á poppi hér á landi
heldur einungis „heimilisiðnaður"
eins og Dagbjartur kallar hana, þ.e.
nokkrir einstaklingar poppuðu í
stórum pottum í bílskúrnum eða eld-
húsinu heima hjá sér og seldu í
kvikmyndahús og sjoppur.
Stjömupopp var því fyrsta poppið
sem fékk hillupláss í stórmörkuðum.
Nú selja um 500 verslanir og
sölutumar um allt land Stjömu-
popp.
Dagbjartur þekkti lítið til
poppkomsframleiðslu þegar hann
hóf reksturinn en segist hafa lært
mikið um framleiðslu á góðri vöm af
Davíð Scheving Thorsteinsson.
Dagbjartur hafði gengið út frá því
að hægt væri að yfirfæra bandaríska
markaðinn á hinn íslenska, en það
gekk ekki upp, því að karamellu-
poppið varð of sætt fyrir íslenskan
smekk og sykurhúðað poppkorn
með ýmsu bragðefni komst aldrei í
framleiðslu.
Utflutningsárin
Dagbjartur var hins vegar fullur
bjartsýni og þegar tækifæri gafst ár-
ið 1990 að selja popp til Svíþjóðar
greip hann það á lofti. Salan gekk
mjög vel en þegar níundi gámurinn
var kominn út gerðu Svíar
athugasemdir við að maísinn væri
bandarísk landbúnaðarafurð. Þeir
gerðu hins vegar engar athuga-
semdir við ostinn, sem þó var mun
dýrari í innkaupum en maísinn. „Ég
fékk vömna ekki lengur stimplaða
sem EFTA-vöm og tollurinn varð
það hár, að engan veginn borgaði sig
Eftir Hildi Friðriksdóttur
Dagbjartur Bjömsson var
framleiðslustjóri hjá Sól
hf. þegar hann veitti því
athygli á einni af erlendu
vörasýningunum árið 1986, hversu
mikið aðdráttarafl poppvél hafði á
gesti. Þá þegar kviknaði hugmyndin
um að hefja framleiðslu fyrir ís-
lenskan markað.
Tveimur áram síðar fór hann með
fjölskylduna til Bandaríkjanna. Þeg-
ar í ljós kom að í geysilegu vöraúr-
vali matvöramarkaðanna hafði
poppið mesta aðdráttaraflið fyrir
sex ára gamla dóttur hans, endur-
vaknaði hugmyndin um íslenska
framleiðslu. „Þar fyrir utan höfðu
Eyrún, konan mín, og eldri dóttirin,
Jóhanna, talað um að þær langaði til
að hefja eigin rekstur af einhverju
tagi,“ segir Dagbjartur, þar sem við
sitjum á skrifstofu hans í Hafnar-
firði, en í salnum við hliðina hamast
poppvélin, sem framleiðir 1.000 poka
á klukkustund.
Þeir urðu forríkir
í ársbyrjun 1988 ákvað Dagbjart-
ur að láta verða af hugmyndinni og
fór til Bandaríkjanna til að festa
kaup á poppvél. „Framleiðendumir
töldu mig á að kaupa stærri vél en ég
hafði reiknað með, sem reyndist rétt
ákvörðun. Einnig bentu þeir mér á
ostapoppið, því í Bandaríkjunum
varð sprenging í poppkomssölu þeg-
ar það kom á markað og menn urðu
forríkir sem framleiddu það,“ segir
Dagbjartur. „Þrátt fyrir hrakspár
sérfræðinga hér heima er ostapopp-
ið söluhæsta varan okkar, reyndar
með því að nota albesta hráefnið sem
við getum fengið, þ.e. cheddar-ost
frá Bandaríkjunum. Hann er dýr en
við látum okkur hafa það.“
Nýtt húsnæði næsta ár
Frá því fyrsti popppokinn kom úr
vélinni, 20. júlí 1988, hefur rekstur
Iðnmarks vaxið jafnt og þétt og velt-
an aukist um 7-8% á ári. Eiginfjár-
staða fyrirtækisins er einnig góð eða
um 80%. Húsnæðið að Flatahrauni
er að verða of lítið og hefur
Dagbjartur og fjölskylda hans þegar
hafið byggingu á nýju húsi, sem er
rétt handan hornsins. Reiknað er
með að flutningar geti orðið í byrjun
næsta árs og flyst þá öll starfsemin
yfir götuna, en gamla húsnæðið
verður selt eða leigt út. „Nú er starf-
semin í 400 fm en nýja húsnæðið er
670 fm. Mestu munar um að lagerinn