Morgunblaðið - 22.10.2000, Blaðsíða 39

MORGUNBLAÐIÐ
SUNNUDAGUR 22. OKTÓBER 2000 39
MINNINGAR
KA TRÍN DALHOFF
BJARNADÓTTIR
+ Katrín Dalhoff
Bjarnadóttir
fæddist í Reykjavík
5. nóvember 1916.
Hún lést í Hamborg í
Þýskalandi 6. ágúst
síðastiiðinn. Foreldr-
ar hennar voru Torf-
hildur Dalhoffsdótt-
ir, gullsmiður, f. 18.7.
1895, d. 31.8. 1961,
og Bjarni Björnsson,
gamanleikari, f. 5.5.
1890, d. 26.2. 1942.
Systir hennar er
Björg, f. 7.7.1932.
Katrín giftist 1937
dr. Eberhard Dannheim mann-
fræðingi, f. 31.1. 1910 í Magde-
burg, d. 23.8. 1989. Þau skildu.
Þau eignuðust fimm börn, sem
eru: 1) Margrét, f. 1938, tón-
menntakennari í Reykjavík, gift
Jóni Björnssyni vélaverkfræðingi.
Börn þeirra eru Brynhildur (lát-
in), Magnús Kristinn, Sólveig Kat-
rín og Björn Brynjar. 2) Úrsúla, f.
1939, búsett í Þýskalandi, gift
Jiirgen Fahning, bankastarfs-
manni. Þau eiga tvo syni, Jan og
Ingo. 3) Eberhard (Ebbi), f. 1942,
húsasmiður, búsettur í Noregi.
Hún Kata frænka mín var óvana-
leg manneskja og lífshlaup hennar
óvanalegt í hæsta máta, bæði drama-
tískt og ófyrirséð. Hún var fædd í
Reykjavík 5. nóvember 1916. For-
eldrar hennar voru Bjarni Björnsson
gamanleikari og Torfhildur Dalhoff
gullsmiður. Bjarni var móðurbróðir
undirritaðs. Hann var mjög vinsæll
gamanleikari hér í bæ, en hann fór til
Ameríku stuttu eftir fæðingu Kat-
rínar og hafði hún því ekkert af hon-
Hann á tvær dætur,
Auði Irju og Júlíu
Katrínu. 4) Bjarni
Birgir, f. 1944, sölu-
stjóri í Þýskalandi.
Fyrri eiginkona
hans er Billie Ey-
banks og eiga þau
fjórar dætur. Þær
eru Brishetta, Ing-
rid, Helga og Eliza-
beth. Síðari eigin-
kona Bjarna er
Regina Smorra,
sölumaður. 5) Ingi-
björg, f. 1945,
sjúkraþjálfari í Nor-
egi, gift dr. Torstein Vik barna-
lækni. Þau eiga þrjú börn, Tor-
björn, Magnhild og Sigrid.
Katrín ólst upp í Reykjavík.
Hún stundaði nám í Tónlistarskói-
anum í Reykjavík og lauk þaðan
prófi í píanó- og fiðluleik. Hún
starfaði sem fiðluleikari á íslandi,
í Noregi og í Þýskalandi og
kenndi auk þess bæði á fiðlu og
píanó.
Minningarathöfn um Katrínu
fór fram í Hamborg í ágúst sl. Hún
var jarðsett í Reykjavík 18. októ-
ber og fór útförin fram í kyrrþey.
um að segja fyrr en hann kom aftur
1930. Þá tóku þau aftur saman hann
og Torfhildur, eða Lulla eins hún var
alltaf kölluð, og giftu þau sig
skömmu eftir heimkomu Bjarna.
Þau eignuðust þá aðra dóttur,
Björgu tónlistarkonu, og er hún gift
Álfþóri Br. Jóhannssyni, bæjarritara
í Seltjarnarnesbæ.
Snemma kom í ljós að Katrín var
gædd miklum tónlistarhæfileikum.
Mér er í barnsminni hvað stelpan var
VALGERÐUR
SIG URÐARDÓTTIR
+ Valgerður Sig-
urðardóttir
fæddist í Hafnarnesi,
Fáskrúðsfirði, 1.
október 1912. Hún
lést í Heilbrigðis-
stofnun Suðurncsja
12. október síðastlið-
inn. Foreldrar henn-
ar voru Sigurður Ei-
ríksson og Þuríður
Níelsdóttir. Systkini
hennar voru Níels-
ína, Kristfn, Málm-
fríður, Eiríkur,
Ragnheiður, Björn
og Guðmundur. Auk
þess ein hálfsystir samfeðra. Þau
eru öll látin.
Valgerður giftist 25. febrúar
1929 Hallgrími Scheving Bergs-
syni frá Hafnarnesi. Hallgrfmur
lést 23. mars 1975. Böm þeirra: 1)
Bergur, f. 4.10.1929, d. 20.6.1998.
Hans kona Helga Bjarnadóttir og
eignuðust þau fjögur börn og
barnabörnin eru orðin átta. 2)
Svava, f. 25.7. 1931. Hennar mað-
ur Sigurður H. Guðmundsson og
eignuðust þau sex börn en eitt dó í
frumbernsku. Þeirra barnabörn
eru sjö talsins. 3) Jóhanna Ingi-
gerður, f. 29.8.1934. Hennar maki
var Daði Magnússon sem er lát-
inn. Þau eignuðust fjögur börn,
barnabörnin eru 11
og barnabarnabörn-
in þrjú. 4) Guðmund-
ur Sigurþór, f. 19.5.
1936. Hans kona er
Dóra Gunnarsdóttir
og eiga þau fjögur
börn og sjö barna-
börn. 5) Már, f. 2.8.
1939. Hann á eina
dóttur og eitt barna-
barn. 6) Jóna, f.
18.10. 1941. Hennar
maður er Kjartan
Guðjónsson. Þeirra
börn eru þrjú og
barnabörnin sjö. Hjá
Valgerði og Hallgrími ólst einnig
upp systursonur Hallgríms, Ing-
ólfur Kristjánsson en hann lést í
janúar sl.
Valgerður og Hallgrímur
bjuggu í Hafnarnesi við Fáskrúðs-
fjörð og ólu börnin upp þar við bú-
skap og sjósókn. Árið 1960 fluttu
þau til Keflavíkur, bjuggu fyrst á
Vesturgötu 8 og sfðan á Vatnsnes-
vegi 22. í Keflavík vann Valgerð-
ur í fiski hjá Keflavík hf. Eftir að
hún komst á eftirlaunaaldurinn
flutti hún í íbúð aldraðra við Suð-
urgötu 15-17 í Keflavík.
Útför Valgerðar fór fram frá
Kefiavfkurkirkju föstudaginn 20.
október.
Við lát kærs ástvinar, sem hefur
verið hluti af lífi manns alla tíð, fer
hugurinn að starfa og leita uppi allar
kæru og góðu minningarnar sem
tengjast hinum látna. Maður undr-
ast hve atvikin standa manni ljóslif-
andi fyrir hugskotum og verður ein-
hvern veginn svo hlýtt inni í sér við
að rifja upp skemmtileg minninga-
brot. Þetta hef ég upplifað frá því ég
frétti lát ömmu í „Kebbló“, eins og
við systkinin nefndum hana oft. Allar
skemmtilegu og notalegu minning-
arnar sem ég á um okkar samveru-
stundir dúkkuðu upp á ólíklegustu
tímum og urðu til þess að gera
augnablikið bærilegra.
Þegar ég var lítil stelpa voru ferð-
irnar til Keflavíkur hinar mestu æv-
intýraferðir og var ég yfirleitt við-
þolslaus af spenningi í marga daga
áður en lagt var af stað. Ferðirnar
voru nú ekki allt of margar þar sem
leiðin var löng á milli Stöðvarfjarðar
og Keflavíkur í þá daga.
Fyrir mér var Keflavík stórborg
og litla húsið sem afi og amma áttu á
Vatnsnesveginum ótrúlega spenn-
andi. Ég gat setið tímunum saman
við eldhúsborðið og horft á fólkið
ganga fram hjá eldhúsglugganum,
svo nálægt að mér fannst ég geta
gripið í það með því að rétta út hönd-
ina. Póstlúgan á útidyrahurðinni
farin að spila mikið í kringum tíu ára
aldurinn og var ekki laust við að ég
fengi minnimáttarkennd að heyra
hana spila t.d. Fantasie Impromptu
eftir Chopin eins og að drekka vatn.
En ég var nú bara átta ára! Ekki geri
ég mér grein fyrir hvernig var hátt-
að með píanónámið hennar á þessum
árum en það er ábyggilegt að móðir
hennar, hún Lulla, hefir leiðbeint
henni fyrstu árin. Lulla var bráð-
músíkölsk og lék á píanó t.d. undir
þöglu kvikmyndunum og á böllum,
m.a. með hljómsveit Bernburgs sem
var vinsælasta danshljómsveit bæj-
arins „i den tid“. Þegar Tónlistar-
skólinn var stofnaður í Reykjavík
1930 var Kata ein af fyrstu nemend-
um skólans. Hún var ekki eingöngu
nemandi í píanóleik heldur einnig í
fiðluleik en fiðlunám hafði hún
stundað lengi hjá Þórami Guð-
mundssyni fiðluleikara, þeim stór-
merka tónlistarmanni. Katrín lék
sem sagt jöfnum höndum á píanó og
fiðlu. Kennarar hennar í Tónlistar-
skólanum voru Franz Mixa og fiðlu-
kennari sem starfaði hér fyrsta árið
en hann kann ég ekki að nefna.
Hans Stephanik kom svo seinna.
Þeir höfðu allir mikið álit á þessari
ungu stúlku og það sýndu verkefnin
sem hún var látin spila á tónleikum
skólans í gegnum árin. M.a. lét Mixa
hana spila „Ricordanza" úr
„Transcental“-etýðum eftir Liszt og
fyrir þá sem til þekkja þarf ekki að
hafa fleiri orð um það.
Eina skemmtilega sögu verð ég
hér að láta fljóta með. Einu sinni ætl-
aði Mixa að láta annan nemanda sinn
spila píanókonsert í d-moll K466 eft-
ir Mozart með hljómsveit sem Mixa
stjórnaði en þegar á hólminn kom
treysti nemandinn sér ekki til að
spila konsertinn. Þá sneri Mixa sér
til Katrínar, sem spilaði fyrstu fiðlu í
hljómsveitinni, og bað hana að taka
við. Æfði hún konsertinn á mettíma
og spilaði hann við mikla hrifningu
áheyrenda. Páll ísólfsson skrifaði í
hafði sérstak aðdráttarafl þar sem
ég átti því ekki að venjast í sveitinni
að pósturinn væri borinn út. Ég
fylgdist með ferðum vegfarenda um
Vatnsnesveginn sem héldu sína leið
grunlausir um tvö lítil augu sem
fylgdust grannt með hreyfingum
þeirra gegnum póstlúguna!
Það var svo notalegt að sitja og
horfa á ömmu stússast við eldhús-
störfin og bíða þess að fá ömmumat-
inn og kók með! Það var siður sem
afi kom á og varð að hálfgerðri reglu
þegar ég var í heimsókn. Alltaf kók
með matnum, það var sama þó að á
boðstólum væri saltfiskur með
hamsatólg sem ekki fer ýkja vel með
kóki, alltaf þáði maður sopann og
ljómaði eins og sól í heiði.
Ég var ekki nema átta ára þegar
afi dó svo eðlilega eru flestar minn-
ingar mínar frá árunum eftir að
amma varð ein í kotinu en ég man
hvað afi lét sér annt um okkur
krakkana og fór gjarnan með okkur í
göngutúra og gaf okkur ís. Þá var
gjarnan rölt niður að höfn til að sjá
hvaða bátar voru í landi. Einnig hef-
ur mér verið sagt frá því hversu nat-
inn hann var við að heimsækja mig á
Barnaspítala Hringsins þegar ég var
lítil - það hefur nú verið dálítið mál
fyrir hann að keyra frá Keflavík í þá
daga en hann taldi það ekki eftir sér.
Eg man fjörið á Vatnsnesvegin-
um, amma og pabbi dansandi í for-
stofunni/holinu sem einhverra hluta
vegna bjó yfir stærsta gólfplássinu,
mamma spilandi á hamionikuna og
Nanna frænka og Ásta vinkona
ömmu syngjandi með. Það var mikið
hlegið.
Eg man líka eftir því hvað það var
notalegt að skríða upp í ból til ömmu
en ég fékk oft að kúra hjá henni þeg-
ar við gistum. Svo ég tali nú ekki um
dúnsængina góðu sem ég vildi helst
ekki koma undan heilu dagana.
Amma kom líka reglulega austur og
þá deildum við gjarnan herbergi með
tilheyrandi kvöldspjalli.
í seinni tíð eru það heimsóknirnar
á Suðurgötuna sem standa upp úr.
Heimsins bestu pönnukökur sem
bornar voru fram ásamt heitu
súkkulaði. Ekta súkkulaði, ekkert
kakósull eins og amma sagði sjálf.
Alltaf þótti mér jafnmerkilegt hvað
pönnukökurnar brögðust vel því ég
Morgunblaðið að það væru ekki
margir sem gætu farið í fötin hennar
Katrínar að standa upp af fiðlustóln-
um sínum í hljómsveitinni og spila
heilan píanókonsert eins og ekkert
væri sjálfsagðara. Já, hún var merki-
leg kona hún frænka mín.
Þegar Kata lauk Tónlistarskólan-
um sótti hún um styrk til framhalds-
náms i útlöndum. Én þá gripu örlög-
in í taumana. Hingað kom ungur
Þjóðverji, Eberhard Dannheim að
nafni. Hann var mannfræðingur að
mennt og kynntust þau Kata fljót-
lega eftir að hann kom hingað og
urðu þau ástfangin eins og gengur í
lífinu. En við þetta gjörbreyttist all-
ur hennar lífsferill.
Burtu voru öll áform um fram-
haldsnám. Kata fór með manni sín-
um til Noregs fyrir stríð ásamt ný-
fæddri dóttur þeirra, Margréti, sem
nú er tónmenntakennari í Reykja-
vík, gift Jóni Bjömssyni vélaverk-
fræðingi. En stríðið brýst út 1939 í
september eins og kunnugt er. Hitl-
er ræðst svo á Noreg og má nærri
geta hvernig það hefir verið fyrir ís-
lenska stúlku að vera gift Þjóðverja
á þessum hörmungartímum. Þessa
sögu þekki ég raunverulega ekki
neitt, en ég gæti ímyndað mér að
Norðmenn hafi vægast sagt litið þær
útlendu konur hornauga sem giftar
voru Þjóðverjum. En það væsti ekki
um Kötu og hennar mann á meðan
veldi Þjóðverja var sem mest. Hún
fékk gott tækifæri til að stunda sína
músík með þýskum tónlistarmönn-
um og spilaði þá bæði kammermúsík
og sóló þegar því varð við komið. En
svo kom að því að halla fór undan
fæti fyrir Þjóðverja. Eberhard var
tekinn í herinn og 1944 var Kata
send til Þýskalands, en þá höfðu þau
hjón eignast fjögur börn og það
fimmta var á leiðinni. Þarna kynntist
Kata stríðinu í algleymingi. Loft-
árásir Bandamanna voru þær mestu
í stríðinu og borgimar í rúst. Hvem-
ig Kata fór að lifa þetta af með öll
gat ekki betur séð en hún slumpaði
bara einhverju í skál án þess að
mæla eitt né neitt en útkoman var
ævinlega himnesk. Ávextir með
rjóma vom einnig í hávegum hafðir.
Skylda að hringja á undan sér svo
hún gæti haft fyrir manni, annað var
svindl.
Amma var hetja í mínum augum.
Hún var mjög sjálfstæð, lífsglöð og
dugleg og heyrðist aldrei kvarta þótt
hún gengi í gegnum mikil veikindi,
tókst á við vandamálin þegar þau
komu upp. Hún fylgdist vel með fjöl-
skyldu sinni og hélt vel utan um hóp-
inn sinn. Hún fylgdist líka vel með
þjóðlífinu og sló mann oft út með at-
hugasemdum um málefni líðandi
stundar.
Ég veit að ég á eftir að hugsa mik-
ið til hennar í desember þegar ég fer
að huga að jólakortaskrifum því að
það var orðin viss hefð fyrir því að ég
kæmi suður eftir og skrifaði fyrir
hana jólakortin þar sem sjónin var
orðin léleg. Áttum við þá saman
notalega stund með nammiskálina
fulla og mösuðum um allt og ekkert.
Við skiptumst á jólagjöfum og oftast
átti hún í vandræðum með sig af for-
vitni yfir því hvað væri í pökkunum
sem henni bárust.
Myndirnar sem ég á af henni frá
því í skímarveislu Bergs Leós eru
dýrmætar. Hún var svo glöð yfir því
að það skyldi vera dansað og sungið
börnin er kraftaverk. Það er engin
leið að sjá annað en að hún hafi stað-
ið sig eins og hetja en djúpt ör hefir
þetta skilið eftir í sálu hennar. Það
held ég að megi fullyrða. Það var svo ,
Lúðvík Guðmundsson, fyrrverandi'
skólastjóri Myndlista- og handíða-
skólans, sem sendur var út til Þýska-
lands þegar stríðinu var lokið á veg-
um Rauða krossins til að hafa uppi á
Islendingum sem höfðu orðið inn-
lyksa í stríðinu á meginlandinu. Þar
fann hann Katrínu með börnum sín-
um fjórum í einhverri skólabygg-
ingu, en yngsta barnið, þá nokkurra
mánaða gamalt, var á spítala.
Kom Lúðvík þeim öllum til Islands
þegar tækifæri gafst.
Eftir heimkomuna tók Kata þátt í
músíklífinu hér í Reykjavík. Hún
fékk kennslu í Tónlistarskólanum,
spilaði í hljómsveitinni þar sem hún
sat við hlið Bjöms Ólafssonar
konsertmeistara og þegar Sinfóníu-
hljómsveit íslands var stofnuð 1950
fékk hún fasta stöðu í fyrsta sinn á
ævinni.
Dannheim kom svo til íslands til
konu sinnar og fimm barna þegar
hann hafði losnað úr hemum. En
þessi erfiðu ár vora of mikið álag fyr-
ir hjónabandið og skildu þau nokkra
síðar.
Þegar ég lít yfir lífshlaup frænku
minnar er því ekki að leyna að þær
vonir sem við hana vora bundnar á
æskuáram rættust ekki nema að
nokkra leyti. Hún spilaði á fiðluna
sína í hljómsveitum bæði hér og er-
lendis og þótti alltaf mjög gjaldgeng
sem slík en minna varð úr píanóspili.
Þegar hún greip í píanóið var það
meira til gamans en að nokkur al-
vara fylgdi. Hún hafði þó píanónem-
endur alla tíð. Síðustu árin bjó Kata í
Þýskalandi og lést í Hamborg 6.
ágúst sl. Við Helga sendum bömum
hennar, systur og öðram aðstand-
endum okkar innilegustu samúðar-
kveðjur.
Rögnvaldur Sigurjónsson.
og spilað á harmoniku - það líkaði
henni allra best. Hún sat á stól í góða
veðrinu úti á palli og dillaði sér og
trallaði með músíkinni. Henni fannst
súrt þegar hún hætti að hafa heilsu
til þess að dansa en hún naut engu að
síður að hlusta á músík og hafði ég
fyrir vana, eftir að hún varð rúmföst
á sjúkrahúsi, að setja vasadiskóið af
stað fyrir hana áður en ég kvaddi.
Þegar ég svo leit til baka til hennar
við brottför þá lygndi hún aftur aug-
unum og dillaði höfðinu eftir fjöragri
harmonikumúsik eða Strákabandinu.
Þannig mun ég minnast hennar.
Ég er þakklát fyrir þær góðu
stundir sem ég átti með ömmu og .
hún mun ætíð eiga sess í hjarta
mínu. Ég er þess fullviss að hún hef-
ur í aðra röndina verið hvíldinni feg-
in, hún var ekki sátt við að geta ekki
verið heima með sína kæra hluti í
kringum sig. Hún var heldur ekki
sátt við að fylgja til grafar sér miklu
yngri fjölskyldumeðlimum og fannst
sinn tími vera kominn. Nú mun hún
fá hvíldarstað við hlið afa eftir 25 ára
aðskilnað. Ég veit að spor hennar
verða létt þegar hún fer til fundar við
afa á ný, líkt og í Nesinu forðum þeg-
ar hún var ung kona. Það verða ör-
ugglega tekin dansspor við það tæki-
færi og ekki að efa að nikkan verði
með í spilinu.
Guð blessi minningu ömmu og afa.
Halla Kjartansdóttir.
Birting afmælis- og
minningargreina
MORGUNBLAÐIÐ tekur afmælis- og minningargreinar til birtingar
endurgjaldslaust. Greinunum er veitt viðtaka á ritstjórn blaðsins í
Kringlunni 1, Reykjavík, og á skrifstofu blaðsins í Kaupvangsstræti 1,
Akureyri. Þá er enn fremur unnt að senda greinarnar í símbréfi (569
1115) og í tölvupósti (minning@mbl.is). Nauðsynlegt er, að símanúmer
höfundar/sendanda fylgi.
Um hvern látinn einstakling birtist formáli, ein uppistöðugrein af
hæfilegri lengd, en aðrar greinar um sama einstakling takmarkast við
eina örk, A-4, miðað við meðallínubil og hæfilega línulengd. Tilvitnanir í
sálma eða ljóð takmarkast við eitt til þrjú erindi. Greinarhöfundar era
beðnir að hafa skírnarnöfn sín en ekki stuttnefni undir greinunum.
Við birtingu afmælisgreina gildir sú regla, að aðeins era birtar grein-
ar um fólk sem er 70 ára og eldra. Hins vegar era birtar aftnælisfréttir
ásamt mynd í Dagbók um fólk sem er 50 ára eða eldra.