Morgunblaðið - 24.10.2000, Síða 35

Morgunblaðið - 24.10.2000, Síða 35
MORGUNBLAÐIÐ ÞRIÐJUDAGUR 24. OKTÓBER 2000 35 LISTIR VÆNTINGAR OG EFNDIR TOJVLIST Salurinn ART 2000 Magnús Blöndal Jóhannsson: Atmos; Samstirni. Hjálmar H. Ragnarsson: Noctúrna. Karólína Eiríksdóttir: Adagio. Snorri S. Birgisson: Ad arborem inversam. Ríkharður H. Friðriksson: Vowel Meditation. Sunnudaginn 22. október kl. 20. ÞRIÐJI og síðasti hluti Tón- leikaraðar Tónskáldafélags Islands um íslenzka tónlist á 20. öld undir yfirskriftinni Tónlist frá lokum ald- arinnar var jafnframt liður í ART 2000, fyrstu Alþjóðlegu Raf- og Tölvutónlistarhátíðinni á íslandi, og átti sér stað sl. sunnudagskvöld í sal Tónleikahúss Kópavogs í sam- vinnu við Reykjavík - menningar- borgar Evrópu 2000 og ErkiTíð 2000 við dræma aðsókn. Sú yfirburðastaða hreyfimynd- menntar meðal grúa afþreyinga- tilboða á síðari áratugum, sem stundum er líkt við „öld augans“, hefur stórum létt af ímyndunar- kvöð almennings og að sama skapi dregið úr ómengaðri og athygli- krefjandi tónlistarneyzlu. Innan hennar víða sviðs má svo aftur segja, að raftónlistin geri jafnvel meiri kröfur til athygligáfu hlust- andans en önnur framsækin tón- list, sem nýtur túlkunar lifandi hljómlistarmanna. Það er raunar umhugsunarvert, að hin algjöra stjórn raftónskáldsins á túlkunar- hlið slíkra verka skuli jafnan höfða minna til áheyrenda en mistækur mennskur flutningur. En af því sést líka, að raftónskáld standa og falla umfram önnur tónskáld með sinni tónlist, og bendir það ótví- rætt til að greinin sú útheimti sízt minni fagreynslu en aðrar á vett- vangi framsækinnar hljómlistar til að bera heyranlegan árangur. Slik þröngmörkun í þegar sér- hæfðri tóngrein sem raftónlist veit eins og gefur að skilja ekki á mikla hlustendahylli, og kannski sízt frá tónskáldum sem verja litlum tíma til hennar miðað aðrar tóngreinar. Auk þess er löngu af sem áður var, þegar frumtilraunir höfunda voru ekki bornar á torg. Beethoven ætl- aði ekki skizzuuppköstum sínum til flutnings, og Brahms brenndi öll sín af kostgæfni. í tilraunamúsík nútímans er aftur á móti flest oft látið flakka, og væri óskandi ef fleiri fylgdu spökum ráðum þess er hvatti til að einskorða tilraunir við heimahús og hljóðver, en leyfa venjulegum hlustendum að njóta aðeins endanlegrar uppskeru. Að öðrum kosti sé hætt við að hljóm- leikahald miðist helzt við aðra höf- unda og þeirra nánustu í anda, eins og ósjaldan vill brenna við á nú- tíma raftónleikum. Svo virtist einnig um að ræða hér. Alltjent varð lítt vart við að- streymi yngri tölvupoppara sem sumir telja helzta vaxtarbrodd greinarinnar til næstu framtíðar. En vera má að nöfnin á höfunda- skrá hafi fæst höfðað til hátækni- æskulýðs okkar tíma, enda flest verkanna frá fyrstu áratugum raf- tónlistar hér á landi sem kvaddi sér hljóðs kringum 1960. Tónleikarnir hófust og enduðu með verkum eftir sjálfan frum- kvöðulinn í íslenzkri raftónlist, Magnús Blöndal Jóhannsson. Fyrst var Atmos, fremur stutt fjögurra rása verk fyrir tónband, samið í New York 1981, sem hljómaði í bland eins og líðandi og allt að því tónöl sköruð hugleiðing tveggja organista á e.k. fútúrískt harmóníum. Seinna verk Magnús- ar, Samstirni (Constellation) frá 1961, var stærra i sniðum (um 12 mín.) og mun hafa borið hróður höfundar víða, enda verður það ugglaust talið meðal höfuðverka frá frumbýlingsárum hérlendrar rafsmíði; viðamikið verk og skáld- legt að blæ sem náði fram miklu úr litlu með jafnt tónstilltum sem ótónstilltum rafhljóðum í kontra- punkti við örstuttar sópransöng- strófur og dómsdagsmanandi takt- mælishljóð, ýmist aftur á bak og áfram. Tónleikaskráin hafði bætt ráð sitt frá því á opnunartónleikunum á miðvikudaginn og greindi nú frá höfundum og ártölum, þó að um- fjöllun verka væri enn af skornum skammti. Þess í stað voru höfund- ar látnir kynna verk sín munnlega, en því miður bárust þær kynningar misvel um salinn, enda ekki gripið til hljóðnema. Undirritaður náði t.a.m. litlu af umsögn Hjálmars H. Ragnarssonar um Noctúrnu (samið í Institut voor Sonologie í Utrecht 1977) nema hvað höfundi hefði með tímanum lærzt að þykja vænna um það en í upphafi. Að því leyti skar verkið sig úr mörgum öðrum raf- tónverkum hvað það var nákvæm- lega frá gengið á blaði áður en að hljóðsetningu kom, enda bar það með sér mikla og vandvirka yfir- legu, þó svo að geistinn gerðist heldur langdreginn í síðasta þriðj- ungi og niðurlagið verkaði svolítið endasleppt. Verkið byggðist aðeins á fjórum tegundum af ótónstilltu hljóði. Hendingar voru oftast af- markaðar stuttum þögnum, og heildarsvipurinn leiddi - m.a. fyrir tilstilli e.k. kínverskra „dropa-tort- úrs“-hljóða - helzt hugann að fág- uðum gagnkvæmum kvalalosta samlyndra hjóna úr myrkvuðu her- bergi. Adagio (Stokkhólmi 1994) eftir Karólínu Eiríksdóttur og NOMUS- pöntunarverk Snorra S. Birgisson- ar, Ad arborem inversam (1978) áttu sammerkt að grundvallast á drungalegum liggjandi „geim- ferða“-orgelpunkti sem hlustand- anum er næsta erfitt að slíta sig frá eftir tilkomu hugmengandi kvikmyndatónlistar eins og úr Al- ien og álíka áreiti hvíta tjaldsins, þó að höfundar séu sjálfir eflaust alsaklausir af þeirri meðvitund. Verkin voru álíka löng - kringum 10 mín., og máttu varla lengri vera - en stykki Snorra hélt ívið betur uppi dampi, þökk sé doppóttum ásláttarþáttum, sem rufu þrúgandi þyngdarleysisblæinn með hæfilegu millibili. Hugmyndin að baki Vowel Meditation (1992) eftir Ríkharð H. Friðriksson var nokkuð snjöll - könnun á útfærslu sérhljóðanna a, e, i, u og ö í rúmi og tíma - og fór efnilega af stað með allmarkvissri uppbyggingu sem vakti framan af þónokkrar brosviprur, en koðnaði svo niður í síðasta hluta með allt. of langri og kyrrstæðri dvöl á yfir- minnkaðri samkeyrslu hljóðanna, sem virkaði nánast eins og óhemju- löng dauðateygja í stað þess að efna þann orkufreka atferlahá- punkt er upphafið gaf í vændum. I samanburði við Brot, hið velheppn- aða verk Ríkharðs frá opnunartón- leikunum á miðvikudag, virtist vel þess virði að endurskoða þessa vænlegu prufublöðru - upp á meira sannfærandi hápunkt og lendingu. Ríkarður Ö. Pálsson CROHE Sérhönnuð snapsaglös Mörkinni 3, sími 588 0640 Opið mán.-fös. frá kl. 12-18. Lau. frákl. 11-14 Stuntutæki Grohe-vatn og vellíðan Grohe baðtækin eru löngu landsþekkt fyrir nákvæmni og öryggi OPIÐ ÖLL KVÖLD TIL KL. 21 JHÍMETRO Skeifan 7 • Simi 525 0800 Kristján Jóhannsson hrifínn af Jóhanni Friðgeiri Yaldimarssyni „Osvikinn lýr- ískur tenóru ÞARNA er ósvikinn lýrískur tenór á ferðinni - ein fal- legasta tenórrödd sem fram hefur komið á íslandi í ein tuttugu ár,“ segir Kristján Jó- hannsson tenór- söngvari um rödd tenórsins Jóhanns Friðgeirs Valdi- marssonar sem hann heyrði á tón- leikum í Brescia á Norður-Italíu í fyrrakvöld. Söng í messu eftir Rossini Jóhann Friðgeir söng þar í messu eftir Gioachino Rossini, „Petite messe solonelle", fyrir fullri kirkju. „Þetta er messa fyrir bassa, tenór, sópran og kontra- alt, tvö píanó, har- móníum og kór. Kórinn var alveg frábærlega góður, flottur silkitónn í honum og fallegt víbrató,“ segir Krislján og lofar einnig hina ein- söngvarana, bass- ann Patucelli, kontraaltinn Traversi og sópraninn Pelligr- ina. „Þetta eru ekta flottar lýr- ískar ítalskar raddir - raddir sem ég hefði þurft á að halda á íslandi en eru ekki til þar,“ segir hann. Kristján kveðst hafa heyrt nokkrum sinnum í Jóhanni á síðustu þremur ár- um og það sé greinilega að eiga sér stað mikil breyting hjá hon- um um þessar mundir. Kominn með mjög fínan og mjúkan tón „Ég var út af fyrir mig ekkert sérstaklega impón- eraður fyrst þegar ég heyrði í honum en nú held ég að hann sé á mjög góðri braut. Hann er búinn að skipta um kennara og virðist vera í mjög góðum farvegi. Röddin er mjög falleg og það er karakter í henni og karisma - ekta náttúrurödd. Hann er kominn með mjög fínan og mjúkan tón í rödd- ina og betra víbrató en áður. Á þessum tónleikum söng hann eigin- lega allan skalann, veikt'og sterkt og allt þar á milli, mjög fágað. Nú er bara að kross- leggja fingurna og vona að hann nái að vinna vel úr þessu öllu. Hann þarf að kýla á þetta og ég held að menn ættu að fara að sýna þessum dreng mikla athygli því að hæfileikarnir eru ósviknir,“ segir Kristján Jóhannsson. Jóhann Friðgeir Valdimarsson Kristján Jóhannsson Léítur og meðfærilegur GSM posi með innbyggðuin prentara Les allar tegundir greiðslukorta ®point r sem notuð eru á íslandi. Hlíðasmára 10 [ Er með lesara fVrÍr simi 544 5060 [ snjallkort og segulrandarkort. Fax 544 5061 ■■■^^^■■■■■■■■■■■IH Hraðvirkur hljóðlátur prentari.
Síða 1
Síða 2
Síða 3
Síða 4
Síða 5
Síða 6
Síða 7
Síða 8
Síða 9
Síða 10
Síða 11
Síða 12
Síða 13
Síða 14
Síða 15
Síða 16
Síða 17
Síða 18
Síða 19
Síða 20
Síða 21
Síða 22
Síða 23
Síða 24
Síða 25
Síða 26
Síða 27
Síða 28
Síða 29
Síða 30
Síða 31
Síða 32
Síða 33
Síða 34
Síða 35
Síða 36
Síða 37
Síða 38
Síða 39
Síða 40
Síða 41
Síða 42
Síða 43
Síða 44
Síða 45
Síða 46
Síða 47
Síða 48
Síða 49
Síða 50
Síða 51
Síða 52
Síða 53
Síða 54
Síða 55
Síða 56
Síða 57
Síða 58
Síða 59
Síða 60
Síða 61
Síða 62
Síða 63
Síða 64
Síða 65
Síða 66
Síða 67
Síða 68
Síða 69
Síða 70
Síða 71
Síða 72
Síða 73
Síða 74
Síða 75
Síða 76
Síða 77
Síða 78
Síða 79
Síða 80
Síða 81
Síða 82
Síða 83
Síða 84

x

Morgunblaðið

Beinleiðis leinki

Hvis du vil linke til denne avis/magasin, skal du bruge disse links:

Link til denne avis/magasin: Morgunblaðið
https://timarit.is/publication/58

Link til dette eksemplar:

Link til denne side:

Link til denne artikel:

Venligst ikke link direkte til billeder eller PDfs på Timarit.is, da sådanne webadresser kan ændres uden advarsel. Brug venligst de angivne webadresser for at linke til sitet.