Skírnir - 01.01.1894, Qupperneq 52

52
England.
hefði {lurft meira á. honum að halda fyr. Hans andlegi þrðttur virtiet
enn óskertur, enda var síður en svo, að á veiklun bæri hjá honum, þegar
hann var að halda sína síðustu þingræðu, daginn áður en hann sagði
af sjer.
Gladstones mun jafnan minnzt í sögu Englands sem eins hins mesta
mikilmennis þeirrar þjóðar, og jafnframt sem eins hins atgetilegasta manns,
Bem fengizt hefur við stjórnmál þar í landi. Þótt því fari fjarri, að enn
sje tími kominn til þess að kveða upp fullnaðardóm sögunnar yflr honum
og starfl hans, þá má að líkindum fullyrða nú þegar, að það sem einkum
hafl geflð konum það undra-vald, sem hann hafði yfir hugum manna á
ættjörð sinni, hafi að öðru leytinu verið hyggni hans, óvenjulega heilbrigð
skynsemi í flestum eða öllum praktiskum efnum, og að hinu leytinu það
æskufjör hugarins, sem hnnn aldrei hefur misst og ávallt hefur komið hon-
um til og gert honum unnt að fylgja með tímanum, skilja nýjar hugsjónir
og fá brennandi áhuga á þeim. Jafnframt því sem hann vafalaust hefur
verið einn af ágætustu fjármálaráðherrunum, sem haft hata fje Breta ineð
höndum, jafnframt því sem hann hefur haft manna bezt lag á öðrum
mönnum og kunnað manna bezt að aka seglum eptir vindi án þess að
leggja sannfæring sína sölurnar, — jafnframt því sem hann hefur í einu
orði verið veraldarmaður, hefurskilið heiminn og kunnað með hann að
fara, þá hefur hann og haft eldheita trú á öllu góðn, á öllu, sem honum
virtist rjettlátt, á öllum umbótum, á öllum framförum, á mönnunum sjálf-
um. Þess vegna hefur hann haft svo mikið vald bæði yfir þeim er hnign-
ir voru á efra aldur og yfir æskulýðnum. Meðal eldri mannanna hefur
hann verið einn hinn hyggnasti, gætnasti, meðal æskulýðsins einn hinn
trúaðasti, ótrauðasti, yngsti.
Þess er getið í síðasta ári Skírnis, hvernig fór um heimastjórnarlög-
in írsku á þingi Breta 1893, að lávarðamálstofan felldi þau 9. soptember.
Reyndar bjuggust allir við þeim úrslitum, en samt sem áður hafa þau
stöðugt síðan verið notuð sem æsingarefni gegu málstofunni. Mjög mikið
far hafa menn gert sjer um að grafa syndir hennar upp úr gleymsku liðna
tímans og sýna fram á, hve gjarnt henni hefur ávallt verið til að veita
framfaramálum þjóðarinnar mótspyrnu. Er enginn vafi á því, að hugir
manna stefna mjög í þá átt að takmarka að minnsta kosti vald hennar
til muna. GHadstones síðasta þingræða var um það mál, og má af því
marka, að hjer muni vera um áhugaefni margra að ræða. Fór hann þar
*
hörðum orðum um þá mótspyrnu, sem lávarðadeildiu hefði hvað eptir ann-