Skírnir - 01.01.1913, Qupperneq 72

72
Ritfregnir.
byrgjíi og JÓ. hefir það orð, en án tilgreindrar heimildar). Sýnir þetta,
að JÓ. hefir lítt notað Hist. eccl. Likt er um o. áhlaðandi og af-
stinga. Hvorttveggja í Þjóðólf X. 70. En háðar tilv. (Þjóð. og Hist.
eccl.) hefir JÓ. frá Scheving og virðist hvorugan staðinn hafa séð, eða
a. m. ekki lesi# hls. alla.
JÓ. segist (heimildaskr. bls. VI) nota Nýja danska orðabók, aðal-
höf. Jónas Jónasson, Rvík 1896 (= NDO). Þetta er þó skrök að
mestu eða jafnvel öllu leyti. Eg fletti NDO upp, þeim dönskum orðum,
er eg hjóst helzt við, að þýdd mundu vera með íslenzkum orðum, sem
byrjuðu á a (á). Og fann i einni svipan um 100 orð, er JÓ. vantar, sumt
sjálfsagt nýyrði, en sumt algeng orð. Dæmi: aðálkvittun, aðalskuldari,
aðalskuldunautr (hvorttveggja ,,teknisk“), atviksorð (málfr.)1), ábend-
ing, ábendingarfornafn, ávarpsfall (öll þekt málfr. heiti)2), aðalsbréf,
aðalsveldi, aðalsmœr, alvísis), alfrœði’), arftæming, arfdeila, afl-
mœlir, akbrú, aðalumboð, allsherjarumboð (JÓ. hefir frá Sch. fjölda
orða á allsherjar-) o. s. frv. Samskonar er um Flóru Islands.
I heimildaskrá JÓ. stendur, að hann hafi notað Búnaðarritið frá
hyrjnn og siðan („Búnaðarrit, Rvik 1887 etc.“). Eftir að eg sannfærðist
um það, hvernig farið var um notkun JÓ. á NDO, þá fletti eg upp
Búnaðarritinu, fyrst og af tilviljun 17. árg. Þaðan hefir JÓ. bókstaf-
lega ekki tekið eitt orð, sem ekki er að finna hvar annarstaðar. I 17.
árg. eru orð eins og árframburðr, aldinþroskun, aðalgras, aðalteg-
und, áveituenqjar (JÓ. vantar áveita og allar samsetningar af þvi orði),
ársproti, akfélag, auk nokkurra fleiri er JÓ. vantar öll. Þá hugði eg,
að vera kynni, að JÓ. segði þó eitthvað satt um notkun sína á Búnað-
arritinu, og þótti sennilegast, að hann hefði ef til vill safnað úr hyrjun
þess orðum. Rendi eg þvi augum yfir 1. árg., en þar fór nákvœmlega
á sömu leið. Öll orð þaðan vantaði, er eigi eru hvarvetna húsgangar.
Dæmi: afurðafóður, ársnyt, aukafóður, aðkomandi (= aðflytjandi
á jörð; það orð vantar líka hjá JÓ.), áburðarár, áhöfn (á jörð), árs-
afurðir, áburðarlögr, áburðarmagn, áburðartegund o. fl.
JÓ. þykist einnig hafa notað lög, reglugerðir, Stjórnartíðindin
A-, B- og C-deild. Eg hefi rekið mig á tvær lagatilv. hjá honum,
aðra úr gjafsóknarl. 12. júlí 1878 § 4, en hina úr fyrningarl. nr. 14,
20. okt. 1905*). Hin fyrri er frá JÞ. Spm. III, en sú síðari getur verið
frá JÓ. sjálfum, sjá o. ábyrgðarskuldbinding. Til marks um það,
hversu vendilega JÓ. hefir orðtekið siðastnefnd lög er það, að i þeim
eru orðin aðalskuldunautr (§ 3. 4. og § 5.), ábyrgðarkrafa (§ 5) og
atvinnureki (§3. 1; sama gr. sem JÓ. tekur ábyrgðarskuldbinding
1) JÓ. notar það orð sjálfur í Móðurmálsbók bls. 84.
2) JO. hefir nýlega sagst hafa samið latn. málfr. Ætti því að
þekkja áoarpsfall (vocativus).
8) Þessi orð hefði JO. átt að þekkja.
*: Vitanlega án þess að tilfæra gr. i lögunum, en þau eru 22 gr.,
og taka yfir 6 bls. i Stjórnartíð.