Skírnir - 01.01.1913, Blaðsíða 82

82
Prá ntlöndum.
þar höfðu Ungtyrkir haft meiri hluta, og tók upp öfuga stefnu viö
þá, sem Ungtyrkir böfðu fylgt, í viðureigninni við Albani og kristna
menn í Makedóníu. Albönum var heitið, að látið skyldi verða að
öllum kröfum þeirra svo fljótt sem unt væri. Hjaðnaði þá upp-
reisnin í Albaníu bráðlega niður. Kristnum mönnum í Makedóníu
var einnig heitið réttarbótum og því lofað, að n/tt fyrirkomulag
skyldi geit á stjórninai þar, samkvæmt eldri skuldbindingum frá
hálfu Tyrkjastjórnar, sem ekki höfðu verið efndar alt til þessa. En
nú voru samtök komin á meðal nágrannaþjóðanna gegn Tyrkjum.
í Makedóníu ægir saman mörgum þjóðflokkum. Auk Tyrkja er
þar fjölment af Grikkjum, Serbum og Búlgurum, og leituðu hvorir
um sig trausts og stuðnings gegn Tyrkjum heima fyrir hjá þjóð
sinni. Allar þessar þjóðir eiga Tyrkjum margt grátt að gjalda frá
liðnum tímum. Nú vaknaði vonin um, að hægt vœri með öllu að
varpa þeim frá sór, yfirstíga þá, og meðal almennings bæði í Búlg-
aríu, Serbíu, Montenegró og Grikklandi óx með degi hverjum æs-
ingin og kröfurnar um herferðir gegn Tyrkjum urðu háværari og
háværari. Montenegró reið loks á vaðið og sagði Tyrklandi stríð
á hendur. Það var snemma í október. Tyrkir sömdu þá frið við
ítali, um miðjan október, og sögðu jafnframt smár/kjunum, Búlgar-
íu, Serbíu og Grikklandi, er öll voru vígbúin til árásar á Tyrki,
stríð á hendur. En aðalatriðin í friðarsamningunum milli ítala og
Tyrkja voru þessi:
Stjórn Tyrkja í Konstantínópel lýsir því yfir, að hún geti ekki
vegna ófriðarhorfanna á Balkanskaganum varið eignir sínar í Afríku
og eftirláti því íbúum þeirra landa sjálfum að jafna sakirnar við
ítali. Þó skal soldán Tyrkja eftir sem áður vera æðsti trúmála-
höfðinginn þar syðra, og skal hann hafa umboðsmann, er fari þar
með það vald hans. Italir afsöluðu sór aftur á móti umráðum yfir
eyjum þeim, sem þeir höfðu tekið af Tyrkjum í Grikklandshafi
meðan á stríðinu stóð. Svo voru fjármálasamningar, hagkvæmir
Tyrkjum, settir í samband við þetta. Ítalía og fleiri ríki, sem við
friðarsamningana voru riðin, skyldu sjá þeim fyrir stóru ríkisláni.
Eins og á þessu sóst, fóllu Italir frá því, að heimta af Tyrkj-
um, að þeir beint afsöluðu umráðunum yfir Trípólis og Kyrenaika
til Ítalíu. Þetta kvaðst Tyrkjastjórn ekki geta gert, með því að
hún ætti þá á hættu, að Arabar risu upp alstaðar í ríkinu með
árásir gegn sér fyrir það, að hún heföi að nauðsynjalausu selt landið
af hendi, meðan landsmenn sjálfir héldu þar vörnum uppi. Hitt
var einnig mjög mikils vert í augum Tyrkja, að þeir fengju í