Skírnir - 01.01.1913, Síða 95

ísland 1912.
95
kaup á Yestmannaeyjasímanum, og var stjórninni heimilað að taka
lán til kaupanna; um merking á kjöti; yfirsetukvennalög; lög um
ritsíma og talsímakerfi íslands, og er með þeim öllum símnm lands-
ins skift í 3 flokka og landsstjórtiinni heimilað að láta reisa loft-
skeytastöð í Eeykjavík til sambands við útlönd; viðauki við lög
um útflutningsgjald af fiski og lysi; lög um vörutoll; lög um þing-
fararkaup alþingismanna, og í þeim hœkkaðir dagpeningar þing-
manna úr 6 kr. í 8 kr., en ferðakostnaður fastákveðinn úr hverju
kjördæmi; lög, er veita landsjórninni heimild til einkasölu á stein-
olíu.
Þegar fram leið á þetta ár, kom það í Ijós, aö hagur Thore-
félagsins var mjög farinn að hallast. Lá við sjálft að fólagið yrði
gert gjaldþrota. Aðalstofnandi þess og framkvæmdastjóri alt til
þessa, Þórarinn Tulinius, vék frá forstöðu þess, en sá heitir Hend-
riksen, sem við henni tók í hans stað. Fólagið hafði, eins og kunn-
ugt er, frá 1. jan. 1910 fengið 10 ára samning um, að það annaö-
ist skipaferðir hingað til lands og hér við land. Nú vildi það fá
að losna við strandferðasamningana og sótti um það til stjórnarráðs-
ius. Þingið heimilaði stjórninui að gefa eftir samninginn frá lok-
um ársins 1912, og kom til orða, að landið keypti strandferðabáta
fólagsins, »Austra« og »Yestra«, en úr því varð þó ekki, og voru
þeir síðan seldir til Noregs. En skipaferðum hingað til lands frá
útlöndum ætlar fólagið að halda áfram. Frá 1. jan. 1913 er samið
við Sameinaða gufuskipafólagið um strandferðirnar, en að eins til
eins árs. Það setur nú gömlu strandferðabátana, »Hóla« og »Skál-
holt«, aftur í þær ferðir.
Eitt af skipum Sameinaða gufuskipafólagsins, sem hingað er í
förum, »Ceres«, strandaði seint í febrúar við Greenholm í Orkneyj-
um og brotnaði mikið. Skipið var á leið hingaö, en var flutt aftur
til Kaupmannahafnar og fékk þar aðgerð.
Gránufólagið, sem er elzta íslenzka verzlunarfélagið, stofnað í
janúar 1870, var í sumar selt F. Holme stórkaupmanni í Khöfn,
er lengi hefir verið lánardrottinn þess. Fólagið átti töluverðar fast-
eignir hér á landi, en skuld þess við F. Holme var rúm y2 miljón.
Með sölunni er sú skuld borguð, en kaupandi greiðir auk þess hlut-
höfum 30°/0 fyrir hlutabróf þeirra og tekur að sór allar skuldbind-
ingar, sem á félaginu hvíla. Á rústum Gránufólagsins hefir svo
verið reist nýtt verzlunarfólag, sem heitir »Hinar sameinuðu ís-
lenzku verzlanir«, og eru í þeirri samsteypu, auk Gránufólagsverzl-
ananna, verzlanir Th. E. Tuliniusar, svo að fólag þetta er umfangs-
mikið bæði á Austfjörðum og á Norðurlandi.
Húsbrunar hafa verið miklir á þessu ári, og víða um land.
Fremst í röð er þar þó Akureyri. Þar brunnu seint á árinu 12
hús. Á Sauöárkróki brann verzlunarhús Gránufélagsins í árslokin.
Á ísafirði geymsluhús uiðursuðuverksmiðjunnar þar. í Stykkis-
hólmi verzlunarhús Tangsverzlunar. I Reykjavík íbúðarhús kaup-
mannanna Sturlu og Friðriks Jónssona. Á Eskifirði fbúðarhús sýslu-
mannsins. Allir þessir brunar hafa verið seint á árinu. En í jan-
úar brann fiskþurkhús í Viðey, og gnemma á sumri bærinn í Bót-