Gefn - 01.01.1874, Blaðsíða 30

30
5. Krækiber (Empetraceae) vaxa í enum norðlægustu
löndum á heiðum og í mýrum eðamóum; þessi jurt hjálpar
mjög til að mynda jarðveginn (1).
6. Liðjurtir (Polygoneae) eru njólar, súrur, kornsúrur,
alltsaman ætar jurtir og nytsamar; útlendar tegundir þeirra,
sem ekki eru ögn betri en vorar, eru almennt hafðar til
matarbótar á ýmsan hátt (12).
7. Gásarfætur (Chenopodiaceae) eru sumar illgresi, en
sumar gagnsjurtir; af þeim vaxa 3 eða 4 tegundir hjá oss,
meðal þeirra garðasól, sem ætti að vera innflutt jurt, en
nú vilt orðin, sé það satt að upprunaheimkynni hennar sé í
Tattaríi; hún heitir og villispínat, og er sumstaðar ræktuð.
Oddur Hjaltalín þekkir ekki neitt til nytsemi hennar (3-4).
8. Vegbreiðarjurtir (Plantagineae); blöðin standa saman
í flatri krínglu við rótina, leggurinn er blaðalaus með blóm-
kaungli efst; það eru góðar fóðurjurtir, en vaxa ekki þétt
saman, og einkum á harðvelli; nöfn þeirra eru græðisúra,
selgresi, fuglatúngur, kattartúnga (6).
9. Knappjurtir (Plumbagineae) eru geldíngaknappar:
þeir vaxa í sendinni jörð og þurri; allar slíkar jurtir hafa
samsett blómhöfuð á óskiptum legg (1).
10. Varajurtir (Lábiataé) eru ilmaudi jurtir og mjög
notaðar til læknislyfja og krydds; merkilegt er, að þær eiga
helzt heima í kríng um Miðjarðarhafið, en eru samt mjög
almennar á voru landi; af þeim er merkilegust bióðberg eða
blóðbjörg, sem vex allstaðar í holtum og móum (7).
11. Grímujurtir (Scrophularineac) kallast svo af því
sjálft blómið er umkríngt blómlaufum sein fela það til
hálfs eða meir; blómin eru í klösum, leggminn sívalur og
hnútalaus, eða ferstrendur og hnýttur; þessar jurtir vaxa
um allan heim og eru margar af þeim eitraðar og gæddar
lækniskröptum. Hjá oss vaxa af þessum flokki vatnsarfi,
lokasjóður, augnfró, æruprís (sem líklega er myndað úr