Gefn - 01.01.1874, Blaðsíða 45

45
flatvaxnar, með sogskál á öðrum enda eða báðum. — D.
J>ráðormar (Nematelmia) eru lángir og þráðmyndaðir.
Til þeirra heyra hríngormar í iiski, spólorma,r og nálgur í
mönnum. — E. Burstaormar (Chaetopoda) hafa bursta
eða hár á liðunum. optast skúfsett, sjaldnar strjálsett; þeir
lifa einkum í sjó, fáeinir á landi, anda með tálknum, eða
með húðinni: tálknin eru ýmist á höfðinu, eða bakinu, eða
annarstaðar. Hjá oss eru: ánamaðkur (Lumbricus), tálkn-
laus, spillir jurtum; nípuskel (Serpula), með tálknum á
höfðinu; fjörumaðknr (Arenicola), með tálknum á bakinu,
gefur frá sér gulan vökva; er hafður til beitu; skeri,
blöðruskeri (Nereis og fleiri kyn) sem gúlpar kokinu á sér
útúrhöfðinu; flæðarmús (Aphroclite) skeljuð með hárflækju,
2 eða 4 augum, burstarnir ljóma með öllum litum og hafa
gefið tilefui til átrúnaðar um fédrátt.
5. Liðfætíngar (Gondjlopoda. Arthropoda) eru
tvíhliðuð dýr með holum og liðuðum fótum, kjálkum og
aungum, húðskurni; anda með loptrennum, færri með
tálknum; taugakerfið er kviðstrengur. A. Skelskúfar
(Cirripedia) eru lausir fyrst, og hafa eitt auga, en með
aldrinum missa þeir það, vaxa fast á öðrum endanum (eru
í því gagnstæðir marglittunum) og fá skelhús; þeir hafa 12
fætur eða fótaskúfa og anda með tálknum; þeir eru í sjó
eða á ýmsum hlutum sem sjór gengur yfir (á skipum og
klettum, hvölum og stórfiskumj; þeir eru tvennskonar:
helsíngjanef (Lepas) og hrúðurkarl (Balanus). — B.
Krabbar (Crustacea) anda með tálknum, hafa brjóstfætur
og kviðfætur og hala, flestir augu og heyrnartól. jæir lifa
flestir í sjó helzt nærri landi, fáeinir á rökum stöðum.
Mörg krabbakyn lifa á öðrum dýrum og sitja þar fastir og
kallast þá lýs (á þorskum og heilagfiski t. a. m.); sum
eru veidd til manneldis (humarr, marþvari), en hjá oss er
ekki nógu mikið til af þeim tegundum. Krabbar vorir eru
a) Fiskætur (Ichthyopthira), mjög litlir vexti, lifa á fiskum
og sjódýrum (þorskalús, heilagfiskislús). — b) Blaðfættir