Árbók Hins íslenzka fornleifafélags - 01.01.1894, Blaðsíða 16

Rannsóknir í Skaftafellsþingi
sumarið 1893.
Af
Bryiijúlfi Jónssyni.
--------
i. Hinn forni þingstaður á Leiðvelli.
Svo hagar til á Leiðvelli, að garaalt hraun hefir skipzt þar
skammt íyrir ofan. Hefir þar orðið hraunlaus þríhyrna, og er
móberg undir jarðveginum í henni. Það er víða ójafnt með hól-
um og lægðum. I þessari þríhyrnu er túnið og bærinn á Leið-
velli og nokkurt land annað. Það er enn allt óblásið. Djúp lág
liggur sunnan undir suðurbrún nyrðri hraunkvíslarinnar; það er
auðsjáanlega uppgróinn farvegur eftir læk eða litla á. Má vera
það hafi verið kvísl úr Landánni, sem fyrir jarðeldinn 1783 var
einn hluti Skattár, og rann fram eftir eystri hraunkvíslinni út í
Kúðafijót. Að því fljóti ná báðar hraunkvíslarnar, sem hjer voru
nefndar. Þar sem hin nyrðri hraunkvísl skagar lengst vestur i
fljótið, er hátt klettnef, sem heitir Kúðanet. Fylgir því örnefni
sú sögn, að til forna hafi Kúðafljót verið skipgengt stórskipum,
eða jafnvel fjörður allt þangað upp. Hafi »berghald« verið klapp-
að gegnum klettsnös í Kúðanefi, til að festa skip við, og hafi það
berghald sjest lengi fram eftir öldum, löngu eftir að hlaup úr
Kötlu hafði fyllt fjörðinn af aur. Nú er »berghaldið« samt horfið
fyrir löngu; botninn í fljótinu hækkar sífeldlega af árburði, svo
að nú er Kúðanef miklu lægra fyrir ofan vatn fljótsins, en það
var þegar menn muna fyrst eftir. Svo sagði mjer Jón bóndi á
Leiðvelli, gætinn maður, að síðan hann myndi fyrst væri sjónar-
munur á, hvað hátt fljótið gengi upp. Skammt fyrir neðan
Kúðanef liggur kvíslar-farvegurinn, sem áður er nefndur, að