Árbók Hins íslenzka fornleifafélags - 01.01.1924, Blaðsíða 38

38
austur, skoðaði þingstaðinn vandlega og mældi búðatættur; jeg var
þar með honum, en skrifaði ekkert hjá mjer, bjóst við að fá það
annars staðar frá, en það vissi jeg að honum þótti vonir sínar ræt-
ast fyllilega, hvað lýsingu staðarins snerti, og efaðist alls ekki um,
að þarna væri Lambanessþing hið forna.
Heiðruðu tilheyrendur!
Jeg hefi nú rætt við yður um stund um þetta efni og, þó jeg
sje ef til vill búinn að þreyta yður, langar mig þó til að taka örfá
atriði úr sögunni sjálfri og skýra þau frá mínu sjónarmiði. Við
stöndum hvort sem er öll nærri málefninu þar sem við erum sam-
an komin á þessu forna höfuðbóli, þar sem einn aðalviðburðurinn
gerist, er sagan getur um.
í Fljótsdælu segir svo frá þessum atburði þ. e. þegar Helgi var
veginn. »Þeir fóru yfir um Vatn undan Rangá,« þ. e. Grímur og
þeir fjelagar, »og að þeim bæ, er að Bakka hjet, austan megin Vatns,
þaðan út til Oddmarslækjar fyrir vestan Eiðaskóg, þar gerðu þeir
sjer jarðhús og báru moldina út á lækinn.« Eitthvað á þessa leið
segir Fljótsdæla frá þessum atburði. Við getum nú vel fylgt leið
þeirra fjelaga alt út til Oddmarslækjar. En hvar var hann, þessi
veit að vatninu, hefir skógurinn verið mestur og fegnrstur. En svo snögghallar aust-
ur af ásnum, og þar, á dálitlum klettahjalla, er þingstaðurinn.
Ástæður minar fyrir þvi, að þarna sje hinn forni Lambanesþingstaður, eru: fyrst
hinar mörgu búðartóftir, sem jeg þykist nokkuð nákvæmlega hafa athugað að ekki
geti annað verið. I öðru lagi laudslagið, þvi alstaðar, þar sem ár eða stöðuvötn
mynda tanga eða bugi, sem við köllum, þá kölluðu fornmenn alla slíka staði nes.
í þriðja lagi liggja íornir garðar nr háðum vatnsendnm vestur I ána, og er mjög
sennilegt, að það hafi verið lambaáheldi eða hagi til forna og af þvi hafi nesið feng-
ið nafnið Lambanes. Fjórða og siðasta ástæðan er sú, að þar, sem þingstaðurinn hefir
verið, eru enn þann dag i dag kallaðar Lambatættur, og það hygg eg að sje hið
eina, sem haldist hefir af hinu forna heiti.
Eins og áður er sagt, er þingstaðurinn á dálitlum klettahjalla norðaustan í Sjón-
arásnum og hallar honum litið eitt vestur að vatninu. Þar framundan í vatninu ligg-
ur lítill hólmi, vaxinn gulvíði og gráviði. Við fyrsta álit hjelt eg að hólmi þessi
hefði staðið í einhverju sambandi við þingstaðinn, svo sem að þar hefðu farið fram
dómar eða eitthvað því líkt. Eu við nánari athugun sá jeg, að svo mundi ekki hafa
verið, sá, að ímyndunaraflið hefði þarna hlaupið með mig i gönur. Er auk heldur
ekki einu sinni viss um, að þarna hafi á þeim timum verið nokkur hólmi, heldur ein-
ungis nes, sem gengið hefir út i vatnið. En þó er jeg alls ekki viss um, nema þarna
i hólmanum sjeu einhverjar lítilsháttar fornar menjar.
Þingstaðurinn er afgirtur; jeg hef gert lauslega mælingu af þvi öllu, og reikn-
aðist mjer svo til, að garðurinn, sem liggur upp frá vatninu að framan eða vestan,
mundi vera um 70—80 faðma. Garðnrinn að austan rúma 100 faðma, en garðurinn,
sem liggur aftur í vatnið að norð-austan, nm 40 faðma.
Út úr aðalgirðingunni að sunnanverðu er hringmynduð eða bogadregin girðing,
sem skift er i tvent með þvergarði. Allur er bogadregni garðurinn um 60 faðma, en