Árbók Hins íslenzka fornleifafélags - 01.01.1924, Blaðsíða 19

Í9
mestu leitt hann hjá mér, en vegna ófróðra lesenda, er kvnnu að
leggja meira upp úr þesBU en vert er, verð eg að taka hann til
nánari athugunar. Höf. finnur meðal annars að því, að eg taki
sum8taðar ekki tillit til raunverulegs aldurs skjalanna þ. e. hvenær
afskriptirnar hafi verið gerðar. Já, það er satt, af þeirri einföldu
ástæðu, að það var ekki vinnandi vegur i jafnmörgum tilvitnunum,
að gera einnig grein fyrir frá hverjum tíma afskript bréfanna væri,
enda hefði sú upptalning haft sárlitla þýðingu í flestum atriðum fyr-
ir niðurstöðu rannsóknarinnar. Hvort t. d skjal frá 13. og 14. öld sé
nú að eins til í afskript frá 15. eða 16. öld skiptir ekki miklu, þvl
að sú afskript er að minnsta kosti alveg eins rétthá eins og frumskjal
frá þessum síðari öldum. Auk þess hef eg mjög víða, þar sem mér
þótti það nokkru máli skipta, getið þess að skjalíð væri frumskjal,
Bérstaklega á skinni, en að eg færi að eltast við aldur afskriptanna
í fle8tum eða öllum tilvitnunum getur höf. ekki ætlazt til í jafn-
stuttri ritgerð. Hann hefur ekki sjálfur gert það í hinni löngu rit-
gerð sinni, og hefði honum þó átt að vera hægra um vik. Þessi
athugasemd hans er því alveg út í bláinn og ástæðulaus *).
Höf. þykist vera ánægður yfir þvi, að eg viðurkenni réttmæti
nafnmyndanna, Holtar, Nesjar o. s. frv. Það er eins og hann hafi
orðið fyrstur manna til að telja myndir þessar réttmætar, en svo er
ekki. Eg veit ekki betur en Jón rektor Þorkelsson hafi einna fyrst-
ur tekið það skýrt fram, að myndir þessar ættu fullan rétt á sér i
málinu, enda mun höf. vera kunnugt um, að þær koma fyrir í Nor-
egskonungasögum t. d. Holtar, Torgar o. s. frv., og er þá alls ekki
undarlegt, þótt eg færi ekki að amast við þeim. En í sambandi við
þessi nöfn vil eg minnast á undarlega firru hjá höf. út af athuga-
1) Til þess að sýna höf. fram á, að ekki er ávallt að treysta frumritnm, enda
þótt á skinni séu, fremur en miklu yngri afskriptum, Bkal eg að einB nefna eitt glöggt
dæmi. í frumriti á skinni frá 1504 (Fbrs. VII, 742—746) er nefnd jörðin Arnar-
skarð (í Stafholtstungum), en i nær 100 árum yngri pappirsafskript (frá 1601) af
gömlum Stafholtskirkjumáldaga frá c. 1140 (Fbrs. I, 180) stendur Jafnaskarð, þvi
að enginn vafi er á, að þetta er eitt og hið sama örnefni, enda heitir jörðin nú
Jafnaskarð. En höf. (F. J.), sem metur svo litils allar afskriptir gagnvart frumritum,
hefði ekki verið lengi að dæma Jafnaskarð afbökun og vitleysu, en Arnarskarð hið
eina rétta eptir 100 árum eldra frumriti á skinni, og væri ekkert annað til saman-
burðar, liti þetta nógu líklega út. En nú vill svo vel til, að Bjálf Landnáma tekur af
skarið og staðfestir einmitt nafnið Jafnaskarð i pappírsafskriptinni, og ógildir þvi um
leið Arnarskarð í 100 árum eldra frnmriti á skinni, og þó er afskriptin um 450 ár-
um yngri en frumbréfið, og að dómi höf. að því skapi verri, sem lengra er á milli
frumbréfsins og afskriptanna. En svona geta verið mörg fleiri dæmi. Að vefengja
eða jafnvel fordæma afskriptir sem heimildir eru sannkallaðar vandræðavarnir og
naumast frambærilegar.
2*