Árbók Hins íslenzka fornleifafélags - 01.01.1940, Side 25

19
að hvert orð er satt í Njálu, bæði um heimreið Flosa, og viðburði
brennunnar“. (Leturbr. hjer).1)
Finnur Jónsson próf. kom að Bergþórshvoli árið 1900, og segir
hann í ævisögu sinni (bls. 103), að sjer hafi þótt „mjög gaman að
koma þar, og sjá allan staðinn, og einkum lögun hvolsins. Stóð nokk-
urn veginn heima lýsing Njálu, en Flosi og hans menn hafa ekki
riðið með alla hestana heim í lægðina sunnan megin í hvolnum,
heldur hafa þeir skilið (suma) hestana eftir milli hvolsins og Af-
fallsins,2) og svo gengið heim“. (Leturbr. hjer).
Af framangreindu má sjá, að þeim Sigurði og Finni ber að-
eins það á milli, hvort lægðin í hvolnum sje það stór, að hún hafi
rúmað alla hesta Flosa og manna hans. Báðir kannast við hana, en
Sigurður virðist rannsaka þetta miklu betur og nákvæmar, sbr. mæl-
ingarnar á hæð hvolsins og þvermáli, og verður því að álíta hans
umsögn ábyggilegri. Hún kemur líka heim við raunveruleikann.
Nú er fyrst að athuga, hvað hestamir voru margir. Lið Flosa.
er talið 100 manns (kap. 124); þar af voru 20 manns úr Fljótshlíð-
inni og nágrenni (Ketill í Mörk), og er líklegt, að þeir hafi verið
einhesta. Flosi hefir þá komið með 80 manns að austan, og „hverr
þeirra hafði tvá hesta“. Hestarnir hafa því verið 180. Nú er nátt-
úrlega ekki alveg víst, að austanmenn hafi farið með tvo til reiðar
að Bergþórshvoli. Hitt mætti hugsa sjer, að þeir hefðu skilið annan
hestinn eftir í Fljótshlíðinni, í umsjá Sigfússona, til að hvíla hann
undir ferðina til baka; auk þess voru margir lausir hestar til trafala
í svona ferðalagi. En látum svo vera, að hestarnir hafi verið 180.
Hvað þurfa þeir marga fermetra til að standa á bundnir saman?
Svarið verður nál. 360 ferm., og er þá vel hægt að ganga milli þeirra.
Dalurinn í hvolnum hefði þurft að vera 435—440 ferm. til að rúma
hestana standandi og mennina sitjandi, eða ca. 21X21 metrar. —
Sigurður Vigfússon segir, að þegar hann rannsakaði lægðina í
Hvolnum laust eftir 1880, að þá hefði hún rúmað 200 hesta, að
skynsamra manna dómi. Hann virðist hafa borið þetta undir menn
á staðnum. En hann hefir ekki — og heldur ekki aðrir — (Finnur)
athugað það, hversu miklum breytingum lægðin eða dalurinn hefir
hlotið að taka af alveg eðlilegum ástæðum á t. d. 6 óldum, svo ekki
sje tekinn lengri tími (1280 til 1880). Jeg hefi borið þetta undir fræði-
menn í náttúruvísindum. Þeir telja, að botn dalsins hafi hækkað á
1) S. 1. sumar mældi jeg lægðina í Hvolnum, og- reyndist hún að vera nál.
800 ferm. Liggur hún frá landnorðri til útsuðurs.
2) Sbr. munnmælin, sem Kalund getur um viðv. Flosalág, I., 251.
2*