Árbók Hins íslenzka fornleifafélags - 01.01.1940, Page 117

109
2. Gamlar sagnir eru um tvö systkin, sem voru vinnuhjú í
Hvammi og kom svo vel saman, að stúlkan varð barnshafandi af
völdum piltsins. Eftir að þeim varð það kunnugt, hurfu þau, og vissi
enginn, hvað af þeim varð. Voru gjörðar að þeim margar og fjölmenn-
ar leitir, en allar árangurslausar. Á þeim tíma voru hlíðamar fyrir
austan og sunnan Hvammstúnið, ásamt Hrosshársgili, alþaktar þjett-
um birkiskógarrunnum. Var skógurinn svo þjettur, að víða mátti
leyna sjer í honum, einkum í Hrosshársgili; þar kvað hann hafa ver-
ið einna þjettastur. Auk þess er þar dálítill hellisskúti, sem hægt er
að leyna sjer í fyrir tvær manneskjur, og hafa sæmilegt skjól, með
nokkurri aðgerð. Nokkur ár liðu svo, að ekkert spurðist til systkin-
anna, og var löngu hætt að leita þeirra. Eitt sinn um kveldtíma, bar
svo til að haustlagi eða um þann tíma árs, þá er stuttur var dagur,
að ferðamenn, sem áttu leið heim að Hvammi, sáu ljós uppi í Hross-
hársgili, og gátu um það strax, þá er þeir komu heim. Var þá farið
að grennslast eftir, hvernig á þeim ljósagangi stæði, og var safnað
fólki saman til að leita um gilið. Fundust þá bæði systkinin í hellin-
um í gilinu; höfðu þau búið um sig sæmilega og leið nokkurn veginn.
Við yfirheyrslur játuðu þau bæði, að þau hefðu verið í gilinu allan
þann tírna frá því, er þau hurfu frá Hvammi. Enn fremur, að þau
hefðu átt börn saman, sem þau hefðu farið strax með eftir fæðing
þeirra og drekkt í pytti niðri á Hvammseyrum. Er sagt, að þessi
pyttur hafi af því fengið nafnið Útburðarpyttur (sjá 40). Þá er að
var gætt, fundust bein barnanna í pyttinum. Ekki er gott að segja,
hvort saga þessi sje með öllu sönn eða ekki, en víst er, að nafnið á
pyttinum er mjög gamalt. Enn fremur er það víst, að pytturinn er
djúpur og mun ekki þorna, þó að miklir þurkar gangi. 1 botni hans
eru miklar jurtaleifar og leðja, svo að vel getur verið, að líkamir barn-
anna hafi getað dulizt þar, til þess er að þeim var gáð. En þó að sag-
an sje að einhverju leyti ýkt, bendir ýmislegt til, að einhver fótur sje
fyrir henni. Meðal annars það, að pytturinn fjekk þetta nafn, Útburð-
arpyttur, og að það hefir orðið svo fast við hann, að hann er kallað-
ur svo enn í dag. Jeg minnist þess, að þá er jeg var barn, var saga þessi
álitin með öllu sönn; mun fáum hafa dottið í hug að segja hana ósanna.
Ekki ósjaldan kvaðst fólk heyra ýlfur mikið frá Útburðarpytti, og
var það sett í samband við þessa sögu. Var trú fólks, að þá er þetta
ýlfur heyrðist, vissi það á vestan- eða útsunnan-rosaveður. Þá er jeg
kom aftur að Hvammi, heyrði jeg aldrei neitt þess konar, og ekki
heldur annað fólk, sem þar var. Ekki hefi jeg heldur heyrt þess getið
á seinni árum, að heyrzt hafi ókennileg hljóð frá þessum stað, en það