Árbók Hins íslenzka fornleifafélags - 01.01.1963, Side 86

90
ÁRBÓK FORNLEIFAFÉLAGSINS
Það er fyrst eftir 1885 að Sveinungi vaknar til fullrar nieðvit-
undar um dráttlistarhæfileika sína; og mun hann hafa orðið fyrir
talsverðum áhrifum frá Arngrími Gíslasyni í þessa átt; enda skipt-
ust þeir á bréfum, og hafa ef til vill talazt við um þessa hluti þó mér
sé ókunnugt um það. Löngun hans til að reyna við eitthvert vanda-
verk í þessa átt fer sívaxandi, og um 1890 er hún orðin svo sterk, að
hann ,,til að friða sjálfan sig“, eins og hann sagði. útvegar sér liti
og áhöld til að mála með olíulitum, fær sig svo lausan frá daglegum
störfum tíma og tíma, helzt síðari hluta vetrar eða að vorlagi og
fer að mála altaristöflur.
Erfiður og seinfarinn er mönnum nú oft og tíðum gangur að stóli
hinna fögru lista, eigi sízt málaralistarinnar. Þó mun hú.n hafa verið
enn torsóttari um 1890, og er vert að minnast nánar á það atriði,
einkum að því leyti, er snerti Sveinunga Sveinungason, sem og aðrar
aðstæður hans.
Er þess þá fyrst að geta, að hann hafði enga tilsögn fengið í
þessa átt nema frá Arngrími Gíslasyni, aðallega í skrifaðri ritgerð,
en ef til vill líka eitthvað í bréfum, og svo höfðu þeir sr. Þórleifur
Jónsson á Skinnastað og föðurbróðir minn Árni Kristjánsson þýtt
sína smágreinina hvor (úr dönsku) fyrir hann, og geta þeir, sem til
þekkja, bezt farið nærri um það, hve skammt þetta hefir náð. Þá
verður og einnig að minnast þess, að hann — sem aldrei fór víðar
um landið en Þingeyjarsýslurnar og á Akureyri — átti engan eða
því nær engan kost á að sjá nokkurt gott málverk, nema það sem
hann sá frá hendi Arngríms, og örfáar útlendar altaristöflur; því
ég get varla nefnt í þessu sambandi litprentaðar myndir, er bárust
hingað til lands, nema þá einar tvær er hann eignaðist síðar, önnur
þeirra var „Kristur fyrir Pílatusi" eftir ungverskan málara, Mun-
kaczy, en hin var „Ilestareiðin", og höfundur hennar franskur mál-
ari, Rosa Bonheur.
Þá er og vert að minnast þess, að hann er kominn yfir 45 ára
aldur, þegar hann fyrst hefst handa, og um 50 ára og þar yfir, er
hann vinnur mest að málverkum sínum. Hann er annarra hjú og
verður að stunda verk þetta mest í hjáverkum, en vinna þess á milli
alla hugsanlega landbúnaðarvinnu; og hann þá þegar farinn að gefa
sig eftir allt stritið í 30—40 ára vinnumennsku. Vinnustofan er í
framhýsi, að vísu góð eftir því sem þá gerðist á íslenzku sveita-
heimili; en hún er ofnlaus og engin tæki til að hita hana upp nema
glóðarker eða steinolíuljós. Því er hitinn þar stundum af skornum
skammti, og eigi hægt að bæta úr því þrátt fyrir góðan vilja, hon-