Kirkjutíðindi fyrir Ísland - 01.01.1879, Blaðsíða 41

41
ef þau væru aðskilin. Gasparin segir í riti sínu
Innocent III. (1873): „Spurningin um að aðskilja ríki
og kirkju, er mikil spurning, en hún er hvorki sú
eina, nje sú, sem mestu skiptir; þegar húnlcemur fram
á rjetttum tíma og stað, getur hún eflt upplýsingu,
en á röngum tíma og stað framsett, getur hún leitt í
villu“. H. v. M ii h 1 e r, dr. í guðfræði og heimsspeki,
og ráðherra í Berlín, hefir ritað mikla bók um þetta
efni, og segir meðal annars : „Verkefni það sem ríkið
á að leysa, er það að fullkomna samfjelag allra í Guði
og við Guð, og meðalið til þess er, að efla endurnýj-
ungu og endurfæðingu hvers einstaks með boðun
fagnaðarerindisins, að viðhalda lögum og reglu eptir
boðum Guðs með máttugri hendi“. En þetta getur
ekki orðið án kirkjunnar. Annar mjög merkur rithöf-
undur, Heinrich Thiersch, dr. í heimspeki og
guðfræði, sem einnig hefir ritað (1875) um sama efni,
segir : að þótt ríkið hundrað sinnum vildi, þá gæti það
ekki verið án trúar; það sje neytt til að krefjast eiðs
af embættismönnum sínum og hermönnum, og verði að
hafa einhverja vissu fyrir því í rjettarfarinu, að fram-
burður vitnanna sje sannur, og þótt það vísi trúnni á
bug úr borgaralegu fjelagi, þá verði það þó neytt til
að leita hjálpar hjá henni.
Jað getur eigi verið ætlan vor að þessu sinni, að
fara langt út í þetta mál, heldur viljum vjer að eins
gjöra nokkrar almennar athugasemdir um það.
Vjer verðum fyrst að gjöra oss ljóst, hvað menn
fara, þegar menn tala um að aðskilja kirkjuna og rik-
ið. Rjettur aðskilnaður á því andlega og veraldlega
valdi, og friðsamlegt samband á milli þeirra, þannig
að riki og kirkja, án þess að vera sameinað, stefni að
því sama takmarki, og efli andlega og siðferðislega
fullkomnun og velvegnan —: það er ekki það, sem
menn meina, og þá væri ríki og kirkja heldur ekki