Fylkir - 01.01.1922, Side 78

78
vatns eins metra hæð, á sekúndu, þá hefur hann 1000:75=40:3—13Va
eimh.orkur.- — Sama orka giidir á við 9.81 kilowatt. Tæplega 102 kgm-
orka á sek.=l kw. — 1 watt=rúmlega 1 desim. kg á sek. — 1 eimh.
afl-stund=3600 X 75 kg.metra=270 þúsund kg.sek.m. erfiði. 1 watt-tími
= 367 kg.m.sek. — 1 watt=10 miilíón erg. —(1 erg er minsta vinnuein.)'
427 kg.metra orka geymir eina hitaeining (nl. kg C.stig h.e).
Verkfræðingar hér austan hafs kalla oftast það hitamagn eina hitaeining>
sem vermir eitt kg afhreinu vatni frá /5° C. til 160 C. Enskutalandi þjóð-
ir kalla þaö hitamagn eina hitaein., sem vermir eitt pund enskt af vatn>
frá 590 F. til 60° F. Það hitamagn samsvarar 778 enskra pund-feta orku.
1 vísinda rannsóknum telja menn oft í gramm Celsius-stiga h.einingum.
Vátnsorka Islands, sem hitalind og: ljóslind.
Samanburður vatnsorku við kol og annað cldsneyti.
í ágripi því, sem birt er í 45.-47. tbl. »Fjallkonunnar, útg. 1894, full'
yrti eg (sjá 184. bls.), að þau 540 h.o. rafmagns, sem Heykjavík gæti feng'
ið til afnota úr Elliðaánum, giltu, ef notuð til herbergja hitunar allt árið, »
við 25 þúsund kr. virði af ofnkolum seld á 25 kr. smálestin, nl. á við 1000
smálestir ofnkola, brend í vanalegu ofnum; méð öðrum orðum, að hveft
hestafl þannig notað látlaust alit árið, gilti á við 1.8 smálest ofnkolo,
brend í vanalegum ofnum. Það var svar mitt upp á fyrirspurn margi'a
Reykvíkinga, sem vildu að eg gerði sem Ijósasta grein fyrir öllu sem er-
indi mitt um »raflýsing« og »rafhitun« bæarins snerti, þó eg hefði Þar
ekki húsnæði til að vinna verk mitt, né nein hjálparrit, nema eitt, sem e£
kom með að vestan, né heldur áætlunina frá ameríkanska félaginu, seu’
eg hafði sent þeim, en sem þeir sögðust hafa tínt og ekki geta fundíð,
þar til eg hafði flutt erindi mitt og eg var á förum þaðan.
Samkvæmt rannsóknum vísindamauna, einkum Englendingsins Joule, *•
1811, d. 1889, sem rannsakaði hitagildi vinnu-eininga (mekaniskrar hreif'
ingar), nákvæmlega, á árutiuni 1843 til 1849, þá fær ltver foss, seu1
feilur 778 enskra feta hæð, orku, sent hitar vattiið t' hylnunt uitdir fossid'
um, utn 1 stig Fahrenheit. — Þetta samsvarar því, að foss, sem felh,r
427 metra hæð, hiti vatnið í hylnunt um 1 stig Celsius. — Hver tenru.
vatns vegur, við 15° C hita, 1000 kg. — Með öðrum orðum hver tenm. vatns,
setn fellur 427 metra ltæð, fær þannig orktt, sem gildir á við 1000 hita'
ein. — Samkv. 19. aldar rnælingutn er 425 kgm.orka = 1 kg Cstig h.e.-
Á hverjum metra hæðarinnar, fær sami ten.m. vatns V-m þessa hita, u.l-
t°oo/427 _ 2.34192038 hitaeiningar. Flytji ár-strauinur 1 ten.m. á sek., Þa
getur sá strautnur, á hverri 1 metra fallhæð, aiið nýnefndan hitaeininga
fjölda á hverri sek. En á hverri klst. getur hann alið 8430.9 hitaein., og a
hverjum sólarhring, 202 þús. 341.6 hitaein., og á hverju ári 73 milliónh